Jacek Proszyk

Jacek Józef Proszyk (ur. 7 maja 1973 w Szamotułach) – polski historyk, religioznawca, działacz społeczny specjalizujący się w historii Żydów i protestantów oraz historii południowej Polski i Śląska Cieszyńskiego.

Jacek Proszyk

Jacek Proszyk (2016)
Data i miejsce urodzenia	7 maja 1973 Szamotuły
Zawód, zajęcie	historyk, religioznawca, działacz społeczny, wikipedysta
Miejsce zamieszkania	Grodziec Śląski
Tytuł naukowy	doktor nauk humanistycznych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Pracodawca	fundacja „Ustronianka”
Strona internetowa

Jacek Proszyk (2004)

Życiorys

Jacek Proszyk wychowywał się w Skoczowie i Bielsku-Białej. W 2000 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie otrzymał tytuł magistra. W 2010 przebywał na stypendium na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie^[1][2]. W 2012 doktoryzował się w dziedzinie nauk humanistycznych, dyscyplina religioznawstwo, na podstawie pracy Pomiędzy ortodoksją, haskalą a syjonizmem. Przemiany społeczne i religijne w żydowskich gminach wyznaniowych w Bielsku i Białej Krakowskiej w latach 1918–1939 (promotor – Krzysztof Pilarczyk)^[3].

Pracował jako nauczyciel szkolny oraz akademicki. Zawodowo związany m.in. z Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej. Prowadził własną działalność gospodarczą. Prezes fundacji „Ustronianka” oraz kustosz w Zespole Zamkowo-Parkowym w Grodźcu Śląskim^[4].

Od 1998 współpracuje z Gminą Wyznaniową Żydowską w Bielsku-Białej, opiekując się tamtejszą biblioteką i archiwum. Jako że bielska gmina obejmuje także Oświęcim, Proszyk brał udział w pracach archeologicznych na miejscu dawnej Wielkiej Synagogi w Oświęcimiu^[1][5]. W 2002 był członkiem zespołu przepisującego nowe wydanie Biblii brzeskiej. W latach 1992–2011 skatalogował przeszło 5000 żydowskich nagrobków w takich miejscowościach jak: Bielsko-Biała, Bircza, Cieszyn, Frysztak, Jasło, Kolbuszowa, Krosno, Nowy Sącz, Oświęcim, Sieniawa, Skoczów, Tyrawa Wołoska, Ulanów, Wschowa, Zabłocie^[6][7]. W latach 2000–2010 współpracował z warszawskim biurem United States Holocaust Memorial Museum. Od 2007 do 2013 napisał i wyreżyserował dla Teatru Polskiego w Bielsku-Białej przeszło 20 spektakli dotyczących historii Bielska-Białej i południowej Polski, które spotkały się z pozytywnym odbiorem. Z jego inicjatywy odnowiono szereg cmentarzy żydowskich w Polsce oraz ustanowiono szereg pomników i tablic pamiątkowych na miejscu dawnych synagog^[1][8]. W 2008 odkrył, że znajdujący się w zbiorach bielskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej aksamitny parochet, który oryginalnie znajdował się w synagodze Maharszala w Lublinie. Jest to jedyny zabytek pozostały po tej synagodze^[9][10][11]. W 2018 otrzymał nieznane wcześniej fotografie więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz usuwających niewybuchy w Czechowicach^[12]. Proszyk jest także popularyzatorem historii Bielska-Białej, organizując choćby spacery historyczne po mieście^[13].

Jest wikipedystą, członkiem stowarzyszenia Wikimedia Polska^[14].

Nagrody i wyróżnienia

• 1998 – odznaka „Za zasługi dla województwa bielskiego” wojewody bielskiego^[15]
• 2016 – nagroda im. Marii i Łukasza Hirszowiczów w kategorii działań społecznych Żydowskiego Instytutu Historycznego^[16]
• 2008, 2018 – nominacja do nagrody IKAR Prezydenta Miasta Bielska-Białej^[17][18]
• 2022 – Laur Srebrnej Cieszynianki powiatu cieszyńskiego^[19]

Publikacje książkowe

• Jacek Proszyk: Cmentarz żydowski w Bielsku-Białej. Bielsko-Biała: Urząd Miejski w Bielsku-Białej, 2002. ISBN 83-908913-1-X. Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: Salomon Joachim Halberstamm bibliofil. Bielsko-Biała: G.M.Elzewir, 2009. ISBN 978-83-917046-5-3. Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: Życie według wartości. Żydowscy liberałowie, ortodoksi i syjoniści w Bielsku-Białej. Jaworze: Haskala, 2012. ISBN 978-83-936155-0-6. Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: The history of Jews in Bielsko (Bielitz) and Biala between 17th century and 1939. Liberals, Zionists and Orthodox Jews on the border of Galicia and Austrian Silesia. Jaworze: Haskala, 2014. ISBN 978-83-936155-2-0. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: 150 lat Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku. Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2015. ISBN 978-83-942613-2-0. Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: Aron Halberstam and Hasidim in Biala (Galicia). Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2018. ISBN 978-83-943384-0-4. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk: History of the first B’nei B’rith Jewish Humanitarian Association in the Austro-Hungarian Empire. “Austria – Ezra” B’nei B’rith Bielitz (Bielsko) 1889–1938. Bielsko-Biała: Passio Creatio Society, 2018. ISBN 978-83-943384-1-1. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Jacek Proszyk, Artur Szyndler: The Jewish Cemetery in Oświęcim. History, Symbols, Nature. Oświęcim: Auschwitz Jewish Center, 2018. ISBN 978-83-932853-2-7. (ang.). Brak numerów stron w książce