Jan Banaś

Jan Banaś (ur. 29 marca 1943 w Berlinie jako Heinz-Dieter Banas) – polski piłkarz, reprezentant Polski, mistrz Polski. Imię i nazwisko zmienił 2 marca 1967.

Jan Banaś

Data i miejsce urodzenia	29 marca 1943 Berlin
Wzrost	171 cm
Pozycja	prawoskrzydłowy
Kariera juniorska
Lata Klub 1956–1958 AKS Mikołów 1958–1959 WKKF Katowice 1959–1962 Zryw Chorzów
Kariera seniorska[a]
Lata Klub Wyst. Gole 1962–1969 Polonia Bytom 145 (50) 1969–1975 Górnik Zabrze 124 (35) 1975 Wisła Chicago 1976 Atlético Español 9 (0) 1977 US Melun 9 (4) 1977–1978 US Boulogne 10 (1) 1978–1981 AC Cambrai 1981–1983 AS Porto-Vecchio 1984–1985 ES Saintes 1986–1990 CA de Mantes-la-Ville
Kariera reprezentacyjna
Lata Reprezentacja Wyst. Gole  Polska U-19 1964–1973  Polska 31 (7)
Kariera trenerska
Lata Drużyna 1984–1985 ES Saintes 1986–1990 CA de Mantes-la-Ville 2007 Szombierki Bytom 2008–2010 Grunwald Ruda Śląska (juniorzy)
Uwzględniono wyłącznie rozgrywki ligowe.

Życiorys

Syn Niemca i Polki, jego rodzice poznali się i rozstali podczas wojny^[1]. Z wykształcenia technik górniczy, na boisku spełniał zadania prawoskrzydłowego. Karierę piłkarską zaczynał w AKS Mikołów (1956-1958), następnie w Szkółce Wojewódzkiego Komitetu Wychowania Fizycznego Katowice (1958-1959). W 1959 przeszedł na trzy lata do Zrywu Chorzów, uzyskując w tym czasie powołanie do juniorskiej reprezentacji Polski, gdzie grał razem m.in. z Zygfrydem Szołtysikiem i Antonim Piechniczkiem. Karierę ligową rozpoczął po przejściu w 1962 do bytomskiej Polonii. W czerwcu 1966 był jednym z bohaterów afery, kiedy przed meczem Polonii ze szwedzkim IFK Norrköping w ramach rozgrywek Pucharu Intertoto zdecydował się pozostać na Zachodzie. Nakłonił go do tego ojciec, obiecując szybkie załatwienie gry w Niemczech (wraz z nim do Polski nie powrócili wówczas Konrad Bajger i Norbert Pogrzeba)^[2]. Już jednak rok później, rozczarowany postawą ojca, postanowił wrócić i ze względu na wysokie umiejętności sportowe został zrehabilitowany; zmienił wówczas oficjalnie pisownię nazwiska.

W 1969 przeszedł do Górnika Zabrze, w barwach którego zdobył dwa tytuły mistrza Polski (1971, 1972) i trzy Puchary Polski (1970, 1971, 1972). Występował także w najlepszym sezonie Górnika w europejskich pucharach – przyczynił się do awansu zespołu do finału Pucharu Zdobywców Pucharów, strzelając m.in. bramki Lewskiemu Sofia w ćwierćfinale; zdobył także gola w pierwszej z trzech słynnych półfinałowych potyczek Górnika z AS Roma. W Górniku rozegrał łącznie 170 oficjalnych meczów, w tym 124 w ekstraklasie i 20 w pucharach europejskich.

W 1975 zakończył karierę w Górniku i wyjechał za granicę. Grał początkowo w polonijnych klubach w Chicago (Wisła, Polonia, Eagles), następnie w Atlético Español (1976), francuskich US Melun (1977), US Bolougne (1977-1978), AS Cambrai (1978-1981), Porto Vecchio (1981-1983), Saintes (1984-1985, także grający trener), Mantes (1986-1990).

Jako piłkarz Banaś imponował świetnym wyszkoleniem technicznym, zbierał oklaski za sztuczki techniczne, posiadał znakomity przegląd sytuacji, strzelał bramki w nieprawdopodobnych sytuacjach.

Reprezentacja Polski

W latach 1964–1973 zaliczył 31 oficjalnych spotkań w reprezentacji Polski, zdobywając w nich 7 bramek. Wystąpił m.in. w meczu z Anglią na Stadionie Śląskim w Chorzowie w czerwcu 1973, wygranym przez Polskę 2:0 (pierwsza bramka tego meczu, zaliczona oficjalnie Gadosze, bywa niekiedy przypisywana Banasiowi). Banaś nie znalazł się jednak w kadrze na mistrzostwa świata w 1974, podobnie jak dwa lata wcześniej w kadrze olimpijskiej z przyczyn pozasportowych, gdyż po jego ucieczce z 1966 roku polskie władze uniemożliwiały mu wyjeżdżanie z reprezentacją Polski do Niemiec, choć pozwalały mu tam wyjeżdżać z klubem; zarówno igrzyska olimpijskie w 1972 r., jak i mistrzostwa świata w 1974 r. odbywały się właśnie w Niemczech.

lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Rezultat	Rozgrywki	Grał	Uwagi
1.	13 września 1964	Warszawa	Czechosłowacja	2-1	towarzyski	90'
2.	27 września 1964	Stambuł	Turcja	3-2	towarzyski	do 67'
3.	7 października 1964	Solna	Szwecja	3-3	towarzyski	90'
4.	25 października 1964	Dublin	Irlandia	2-3	towarzyski	90'
5.	7 kwietnia 1965	Bruksela	Belgia	0-0	towarzyski	90'
6.	18 kwietnia 1965	Warszawa	Włochy	0-0	elim. MŚ 1966	90'
7.	16 maja 1965	Kraków	Bułgaria	1-1	towarzyski	do 75'
8.	23 maja 1965	Chorzów	Szkocja	1-1	elim. MŚ 1966	90'
9.	26 września 1965	Helsinki	Finlandia	0-2	elim. MŚ 1966	90'
10.	5 stycznia 1966	Liverpool	Anglia	1-1	towarzyski	od 39'
11.	18 maja 1966	Wrocław	Szwecja	1-1	towarzyski	90'
12.	5 czerwca 1966	Belo Horizonte	Brazylia	1-4	towarzyski	od 46'
13.	8 czerwca 1966	Rio de Janeiro	Brazylia	1-2	towarzyski	do 45'
14.	11 czerwca 1966	Buenos Aires	Argentyna	1-1	towarzyski	do 34'
15.	16 maja 1970	Kraków	NRD	1-1	towarzyski	od 46'
16.	19 maja 1970	Kopenhaga	Dania	2-0	towarzyski	90'
17.	22 lipca 1970	Szczecin	Irak	2-0	towarzyski	90'
18.	5 maja 1971	Lozanna	Szwajcaria	4-2	towarzyski	90'
19.	12 maja 1971	Tirana	Albania	1-1	elim. Euro 1972	90'
20.	22 września 1971	Kraków	Turcja	5-1	elim. Euro 1972	90'
21.	10 października 1971	Warszawa	Niemcy	1-3	elim. Euro 1972	do 59'
22.	16 kwietnia 1972	Stara Zagora	Bułgaria	1-3	elim. IO 1972	do 83'
23.	7 maja 1972	Warszawa	Bułgaria	3-0	elim. IO 1972	90'
24.	13 maja 1973	Warszawa	Jugosławia	2-2	towarzyski	do 45'
25.	16 maja 1973	Wrocław	Irlandia	2-0	towarzyski	od 30' do 74'
26.	6 czerwca 1973	Chorzów	Anglia	2-0	elim. MŚ 1974	90'
27.	1 sierpnia 1973	Toronto	Kanada	3-1	towarzyski	do 45'
28.	5 sierpnia 1973	Los Angeles	Meksyk	1-0	towarzyski	90'
29.	8 sierpnia 1973	Monterrey	Meksyk	2-1	towarzyski	do 45'
30.	10 sierpnia 1973	San Francisco	Stany Zjednoczone	4-0	towarzyski	od 78'
31.	12 sierpnia 1973	New Britain	Stany Zjednoczone	0-1	towarzyski	do 59'

Odniesienia w kulturze

9 maja 2017 r. miał premierę film „Gwiazdy” w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego, opowiadający o życiu i karierze Jana Banasia^[3].