Jaz Różanka

Jaz Różanka – jaz z zamknięciem sektorowym, położony we Wrocławiu, wybudowany w ramach Stopnia Wodnego Różanka. Jaz piętrzy wody rzeki Odry na jej odnodze, tzw. Starej Odrze, przy czym położony jest w 5,15 km jej biegu^[1][2]. Jaz wybudowany został w latach 1913–1914, w ramach inwestycji z zakresu hydrotechniki, polegającej na budowie nowej drogi wodnej przeprowadzonej przez miasto w ramach Wrocławskiego Węzła Wodnego, tzw. Wrocławskiego Szlaku Głównego oraz nowego systemu przeciwpowodziowego dla miasta. Pierwotnie był to jaz kozłowo-iglicowy. Obecny jaz wybudowany w miejscu poprzedniego, to jaz z zamknięciami sektorowymi. Budowa nowego jazu została przeprowadzona w latach 1976–1981^[2].

Jaz Różanka

widok z Mostu Trzebnickiego
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Droga wodna	Stara Odra
Lokalizacja	na 5,15 km
Stopień wodny	Różanka
Budowa
Lata budowy	1913 (1976)–1917 (1981)
Dane techniczne
Rodzaj	3 × sektorowy
Długość	75 m
Różnica poziomów	2,3 m
Liczba przęseł	3
Światła przęseł	3 × 25
Położenie na mapie Wrocławia Jaz Różanka
Położenie na mapie Polski Jaz Różanka
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Jaz Różanka
51°07′59″N 17°02′09″E

Funkcje

Jaz reguluje stany wody:

• stan wody górnej dla Śluzy Różanka^[a],
• stan wody dolnej dla Śluzy Zacisze^[b].

Na rzece^[1]:

• powyżej położony jest:
  • Jaz Zacisze^[b], na Kanale Powodziowym, jest on obecnie wyłączony z eksploatacji; na tym kanale poprzednim, eksploatowanym jazem, jest Jaz Bartoszowice^[c],
  • Jaz Psie Pole^[d], na Starej Odrze,
• poniżej położony jest Jaz Rędzin^[e],
• równorzędnie, na Odrze Śródmiejskiej położone są jazy: Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II, Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II, elektrowni wodnych: południowej i północnej^[f].

Jaz Różanka podczas wezbrania, budynek sterowni i kładka

Jaz przegradza koryto Starej Odry:

• lewy brzeg stanowi grobla, rozdzielająca Starą Odrę od Kanału Miejskiego, na koronie której przebiega Ulica Pasterska^[g].
• prawy brzeg stanowi grobla, rozdzielająca Starą Odrę od Kanału Różanka^[h].

Charakterystyka

Jest to jaz trójprzęsłowy, wykonany w technologii żelbetowej. Przęsła mają po 25 m, co daje 75 m całkowitego światła jazu dla przeprowadzania wód. Wszystkie przęsła wyposażone są w zamknięcia sektorowe. Spad przy normalnym piętrzeniu wynosi 2,3 m^[1][2]. Ponadto jaz wyposażony jest w sterownię, w przyczółku prawym, oraz przepławkę dla ryb, w przyczółku lewym^[2]. Jaz położony jest poniżej Mostów Trzebnickich. Budynek sterowni połączony jest z mostem za pomocą kładki udostępnionej wyłącznie obsłudze jazu.

Jaz Różanka

budynek sterowni z kładką

widok od strony Kanału Różanka

kładka z Mostu Trzebnickiego do sterowni jazu

skrajne przęsło zamknięte, środkowe otwarte

przepuszczanie wody przez jaz

pobocznica otwartego („schowanego”) sektora

pomosty nad przepławką dla ryb

ślady historii

stanowisko górne jazu

stanowisko dolne jazu (wypad)

filar (skrajny sektor zamknięty – „podniesiony”; środkowy otwarty – „opuszczony”)

stanowisko dolne jazu

Zobacz też

• Wrocławski Węzeł Wodny
• stopnie wodne we Wrocławiu
• jazy we Wrocławiu

Uwagi

1. Wchodzącej w skład Stopnia Wodnego Różanka.
2. Wchodzących w skład Stopnia Wodnego Zacisze.
3. Wchodzący w skład Stopnia Wodnego Bartoszowice.
4. Wchodzący w skład poprzedniego stopnia wodnego – Stopień Wodny Psie Pole.
5. Wchodzący w skład następnego stopnia wodnego – Stopień Wodny Rędzin.
6. Wchodzących w skład stopnia wodnego – Mieszczański Stopień Wodny, Śródmiejski Węzeł Wodny Dolny; każdy z jazów zlokalizowany jest w korycie jednej z dwóch odnóg rzeki: odpowiednio na Odrze Północnej i Odrze Południowej.
7. Położona na południe od jazu.
8. Położona na północ od jazu.