Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Most
budowla służąca do przeprowadzania drogi komunikacyjnej nad przeszkodą wodną, składająca się z przęseł opartych za pośrednictwem łożysk na podporach (filarach, przyczółkach) Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Most – rodzaj przeprawy w postaci budowli inżynierskiej, której konstrukcja pozwala na pokonanie przeszkody wodnej lub lądowej[1] skonstruowana w taki sposób, że pod nią pozostaje wolna przestrzeń (w odróżnieniu od nasypu). Przęsłem mostu nazywa się element konstrukcyjny łączący dwie podpory lub przestrzeń między nimi.
Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.
(pierwszy na świecie)
nad rzeką Severn, Anglia
Mosty dzieli się na[2]:
- przepusty – budowle mostowe prowadzone przez nasypy (według innych definicji są to niewielkie mosty do rozpiętości 2-3 metrów)[3]
- mosty rzeczne – nad przeszkodami wodnymi (rzeki, jeziora, zatoki, morskie cieśniny itp.), popularnie zwane mostami[4][5]
- mosty inundacyjne (zalewowe) – przęsła lub mosty nad terenami zalewowymi
- wiadukty – nad suchymi przeszkodami (doliny, wąwozy), również nad drogowymi i kolejowymi trasami komunikacyjnymi
- estakady – nad terenami zabudowanymi.
Remove ads
Klasyfikacja mostów
Podsumowanie
Perspektywa
Ze względu na rodzaj drogi prowadzonej po moście dzielone są one następująco:
- drogowe – przez most prowadzony jest ruch komunikacji samochodowej
- kolejowe – przez most prowadzona jest trasa kolejowa
- wodne (akwedukty) – przez most prowadzony jest kanał wodny, bądź grawitacyjnie strumień wody
- mosty przemysłowe (suwnice, mosty przeładunkowe)
- kładki piesze – dla ruchu pieszego (szczególnym przypadkiem kładek są żywe mosty)
Ze względu na charakter ustroju nośnego:
- stałe
- ruchome (obrotowe, przesuwne, podnoszone, klapowe)
Ze względu na rodzaj materiału:
- drewniane
- masywne (kamienne, ceglane, betonowe, żelbetowe, sprężone)
- metalowe (żelazne, stalowe, żeliwne)
- kompozytowe[6]
Można spotkać rozwiązania, w których podpory wykonane są z innego tworzywa niż przęsła, np. stalowe przęsła na filarach z cegły (most stalowo-ceglany).
Z uwagi na liczbę przęseł można wyróżnić mosty jedno-, dwu-, lub wieloprzęsłowe.
W zależności od konstrukcji pomostu wyróżnia się mosty płytowe, belkowe, skrzynkowe, a także sklepione, łukowe i kratowe.
Z uwagi na sposób podparcia przęsła mosty dzielone są na: wolnopodparte, wspornikowe, łukowe, wantowe i wiszące, o przęsłach stałych lub ruchowych (mosty zwodzone, obrotowe, uchylne i przetaczane).
Most podwieszony (most wantowy) – to most o płycie przęsła zawieszonej na cięgnach mocowanych na wieżach zwanych również pylonami. Przykładem takiego mostu jest największy i najdłuższy most w Polsce – Most Solidarności w Płocku przez Wisłę o rekordowej rozpiętości najdłuższego przęsła – 375 metrów, będącego najdłuższym przęsłem w Polsce i tej części Europy. Długość mostu głównego (podwieszonego) wynosi 615 metrów, natomiast długość całkowita mostu to 1712 metrów.
Most wiszący – płyta przęsła zawieszona jest na cięgnach (kablach) mocowanych na podporach, lub na wieżach zwanych podobnie jak w moście wantowym pylonami. Przykładami mostu wiszącego są:
- najstarszy most wiszący na świecie w Pensylwanii z 1801 r.
- Most wiszący w Ozimku najstarszy most wiszący w Polsce, zbudowany w 1827 r. w miejscowości Ozimek w województwie opolskim
- Most Grunwaldzki we Wrocławiu
- Golden Gate w San Francisco 1937
- Most Çanakkale 1915 zbudowany w 2022 r. o największej na świecie rozpiętości przęsła (długości 2023 m) w Turcji.
- Najdłuższe mosty wiszące w Europie to most nad Wielkim Bełtem (Storebæltsbroen) w Danii z 1998 roku łączący wyspy Zelandia i Fionia (rozpiętość części wiszącej 2700 m, w tym pomiędzy pylonami 1624 m), który jest czwartym co do długości mostem wiszącym na świecie, oraz most 25 Kwietnia (Ponte 25 de Abril) w Lizbonie z 1966 roku (rozpiętość części wiszącej 2280 m).
- najdłuższym morskim mostem świata jest most nad Zatoką Hangzhou w Chinach. Ma on 36 km długości.
- Jednym z najbardziej znanych mostów wiszących był Tacoma Narrows, liczący 840 m, który zawalił się 7 listopada 1940 roku pod wpływem wiatru, którego podmuchy wywołały drgania rezonansowe o amplitudzie kilku metrów i doprowadziły do zniszczenia konstrukcji.
Most obrotowy – najciekawszymi przykładami są: most drogowy w Giżycku z 1898 lub wąskotorowy most w Rybinie na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej – oba o przęsłach obracanych ręcznie (przez jednego człowieka) w poziomie. W Szczecinie nad Regalicą znajduje się jedyny w Polsce czynny kolejowy most zwodzony.
Najstarsze rozwiązania konstrukcyjne to mosty wiszące zbudowane z lian, lin z ewentualnym wypełnieniem kłodami. Dużym osiągnięciem inżynierskim była zbudowana w V w. p.n.e. przeprawa pontonowa przez Bosfor (zbudowana na polecenie Dariusza I). Największy rozwój budownictwa mostowego miał miejsce w okresie cesarstwa rzymskiego. Do ważniejszych przykładów konstrukcji z tego czasu należy Most Trajana nad rzeką Dunaj z 104 r. W okresie średniowiecza nie powstawały zbyt ciekawe przykłady tego typu rozwiązań. Wyjątkiem jest Most Karola postawiony w Pradze w 1357. Dopiero w XVIII w. powstały kolejne ciekawe rozwiązania inżynierskie. Należy do nich pierwszy na świecie most żeliwny z 1779 r. nad rzeką Severn w Anglii, w 1874 r. w USA zbudowano pierwszy duży most stalowy, a w 1875 r. we Francji został zbudowany pierwszy most żelbetowy.
Remove ads
Konstrukcja
Podstawowymi elementami konstrukcji mostu są filary, na których za pośrednictwem łożysk mostowych opierają się przęsła. Skrajne podpory noszą nazwę przyczółków. W dawnych mostach drewniane filary znajdujące się w wodzie były chronione przed naporem kry przez izbice.
Pierwszym na świecie mostem z materiałów innych niż drewno i kamień jest most Iron Bridge wykonany w 1779 z elementów z lanego żeliwa, otwarty do eksploatacji 1 stycznia 1781 roku w Ironbridge w Shropshire w Anglii. Skonstruowany on został tak samo, jak do tamtych czasów budowano mosty drewniane: elementy mostu łączono ze sobą na wpusty i kliny, nie używając żadnych później powszechnie w takich konstrukcjach stosowanych elementów jak śruby i nity. Szczeliny uszczelniano blachą ołowianą. Ruch drogowy na tym moście wstrzymano dopiero w roku 1934 i to wcale nie dlatego, że żeliwo w nim popękało lub skorodowało, a dlatego, że skarpy wąwozu doliny rzeki Severn, nad którą został przeprowadzony, ulegały systematycznemu osuwaniu się i zbliżały się do siebie na tyle, że most się poważnie odkształcił. Mimo to stoi bez żadnych uszkodzeń do dziś.
Remove ads
Najwyższe mosty (odległość od zwierciadła wody)[7]
Mosty o najdłuższych przęsłach w Polsce
Podsumowanie
Perspektywa
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Remove ads
Najstarsze mosty w Polsce
Podsumowanie
Perspektywa
Zachowane
- most ceglany w Grudziądzu, pochodzący z XIII–XIV w. jest prawdopodobnie pierwowzorem mostu na placu Zamkowym w Warszawie
- most gotycki w Warszawie, na placu Zamkowym (zrekonstruowany)
- Most gotycki w Kłodzku z 1390 roku
- trzy mosty gotyckie z XIV wieku w Reszlu
- most gotycki w Gliwicach
- Diabelski Most w Czernej z 1671 roku
- Most barokowy przy Willi Decjusza w Krakowie (rekonstrukcja)
- most barokowy przy zamku w Gościszowie
- Grabina k. Wałbrzycha – most barokowy na rzece Strzegomce z XVIII wieku
- Trzy mostki barokowe przy Sanktuarium pasyjno-maryjnym w Kalwarii Zebrzydowskiej
- most Ossolińskiego w Iwoniczu, wzniesiony w 1782 roku przez ówczesnego właściciela Iwonicza, Józefa Salezego Ossolińskiego. Na jego południowej fasadzie mieszczą się marmurowa tablica inskrypcyjna fundatora oraz artystycznie wyeksponowana data budowy. W północnej części znajduje się natomiast rodowy herb znamienitego rodu Ossolińskich – „Topór”.
- most żelazny w Opatówku, wzniesiony w 1824, pierwszy most żelazny w Polsce[28]
- most Kamienny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1825–1826[29]
- most wiszący w Ozimku, wzniesiony w 1827, najstarszy żelazny most wiszący w Europie kontynentalnej
- most kolejowy w Bydgoszczy, pięcioprzęsłowy, z użyciem sklepień ceglanych, wzniesiony w 1851 r. w ciągu Pruskiej Kolei Wschodniej Berlin – Bydgoszcz – Królewiec[30]
- most Żelazny w Kaliszu, wzniesiony w latach 1865–1866, pierwszy most o konstrukcji stalowej zbudowany przez Polaków[31] (częściowo zachowany)
- most kolejowy w Toruniu, wzniesiony w latach 1870–1873
- most kamienno-betonowy w Legnicy, wzniesiony w 1903
- most drogowy w Toruniu, wzniesiony w latach 1905–1909 w Opaleniu pod Kwidzynem, w 1934 roku przeniesiony do Torunia
- most w Maurzycach, wzniesiony w 1929, pierwszy na świecie stalowy most spawany
- most w Rzuchowie, pierwszy polski most typu extradosed (konstrukcja powstała w 1980, wcześniej niż w innych krajach Europy, a nawet świata)
Niezachowane
- drewniany most prowadzący do grodziska w Żydowie koło Polanowa (datowany na rok 937 n.e.)[32]
- drewniany most przez Cybinę z X wieku łączący Poznański Ostrów Tumski z Ostrówkiem
- dwa drewniane mosty z X wieku prowadzące na Ostrów Lednicki
- mosty z X wieku prowadzące z Pomorza Gdańskiego do Prus
- most pontonowy przez Wisłę, zbudowany w Kozienicach i zmontowany w Czerwińsku w 1410
- most drewniany w Toruniu z 1500 roku, jeden z najdłuższych w ówczesnej Europie i najdłuższy w Polsce.
- most Zygmunta Augusta, drewniany most przez Wisłę w Warszawie, zbudowany w 1573
- most w Łażanach najstarszy w Europie kontynentalnej (poza Anglią) most żelazny w Łażanach przez Strzegomkę z 1796
- most Kierbedzia pierwszy most stalowy w Warszawie, wzniesiony w latach 1859–1864
- most kolejowy pod Kwidzynem (w okolicach miejscowości Nowy Dwór, droga 588), dziś można oglądać tu betonowe filary w korycie rzeki
Remove ads
Zobacz też
- wiadukt
- most pontonowy
- Most Qingdao Haiwan – najdłuższy most na świecie wybudowany nad wodą
- Most Solidarności w Płocku – największy i najdłuższy most w Polsce o rozpiętości głównego (najdłuższego) przęsła wynoszącej 375 metrów (długość całkowita mostu wynosi 1712 metrów)
- most autostradowy w Mszanie – najszerszy na świecie most typu extradosed
- mosty w polskich miastach:
- Rudolf Modrzejewski – światowej sławy polski konstruktor mostów
Remove ads
Przypisy
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads