Jerzy Bralczyk

Jerzy Bralczyk (ur. 23 maja 1947 w Ciechanowie^[a][3]) – polski językoznawca, profesor nauk humanistycznych, polonista specjalizujący się w języku mediów, reklamy i polityki, a także popularyzator wiedzy o języku, wpływowy gramatyk normatywny i autorytet preskrypcyjny^[4]. Wiceprzewodniczący Rady Języka Polskiego, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu SWPS.

Jerzy Bralczyk

Jerzy Bralczyk (2019)
Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	23 maja 1947 Ciechanów
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: kultura języka, nauka o współczesnym języku polskim
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1973
Habilitacja	1986
Profesura	2000
Odznaczenia
Strona internetowa

Jerzy Bralczyk

Głos Jerzego Bralczyka

Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Jerzy Bralczyk

Jerzy Bralczyk, Karolina Oponowicz

J. Bralczyk, III Festiwal Góry Literatury, 2017

Jerzy Bralczyk, Grzegorz Miecugow i Dorota Simonides^[1]

Życiorys

Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego w Ciechanowie^[5]. Doktoryzował się w 1973, habilitował – w 1986, a tytuł profesorski uzyskał w 2000. Był wykładowcą w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytecie SWPS w Warszawie, gdzie pełnił także funkcję prorektora i Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie^[6]. Wykładał retorykę na Uniwersytecie Jagiellońskim^[7].

W 1982 pracował w Ośrodku Badań Prasoznawczych w Krakowie^[8]. W latach 1991–1992 był redaktorem naczelnym dziennika ilustrowanego „Glob24”^[9].

Od 1996 jest członkiem Rady Języka Polskiego, a od 2003 zasiada w jej prezydium, przy czym w 2007 został jej wiceprzewodniczącym^[10]. Jest współodpowiedzialny m.in. za wszystkie uchwały ortograficzne Rady. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, Komitetu Językoznawstwa PAN, Rady Etyki i Ładu Informacyjnego przy Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i Collegium Invisibile^[11]. W swojej działalności reprezentuje preskryptywne podejście do języka^[4].

W latach 2001–2007 prowadził cotygodniowy program Mówi się w TVP Polonia, a w latach 2008–2009 – program Na słówko w TVN Lingua^[12]). W Polskim Radiu prowadzi codzienną audycję Słowo o słowie. Od 1 września 2020 do 26 lutego 2021 prowadził autorską audycję Słowo się rzekło w Radiu Pogoda^[13][14][15]. W lutym 2021 został felietonistą Radia Nowy Świat, występuje w programie Poranna Manna Wojciecha i Marcina Mannów^[16][17]. W lipcu 2024 pod wpływem oferty ze strony Telewizji Polskiej zrezygnował z planowanego cyklu autorskiego w Kanale Zero^[18]; od września 2024 prowadzi z Katarzyną Kasią program „Jak to się mówi – Kasia u Bralczyka” w TVP2^[19].

Pisze felietony dla miesięcznika „Wiedza i Życie”. Układa lub prowadzi ogólnopolskie i regionalne dyktanda w radiu i telewizji.

Wystąpił gościnnie w filmie Wtorek (2001) Witolda Adamka^[20]. Wziął udział w nagraniu utworu „Konkubinat” umieszczonym na albumie Maty pt. 100 dni do matury (2020)^[21].

Życie prywatne

Jak sam deklaruje, ze względów proceduralnych został zapisany jako urodzony 5 czerwca w miejscowości Kobylino^[2]. Jest synem Tadeusza (1918–1996) i Jadwigi z domu Gołaszewskiej (1918–1998). Kolekcjonuje różne wydania i przekłady Pana Tadeusza^[22] oraz podręczniki dobrego zachowania i mówienia^[23].

Poglądy polityczne

Deklaruje lewicowe poglądy polityczne^[24]. Przed wyborami parlamentarnymi w 2023 udzielił poparcia kandydatce startującej z listy KW Nowej Lewicy, Dorocie Olko^[25].

Publikacje

Bralczyk opublikował ponad 20 książek na przestrzeni ponad 30 lat:

• 1984: O języku polskiej propagandy politycznej lat siedemdziesiątych, Warszawa.
• 1984: Przestrogi i porady językowe dla dziennikarzy, Warszawa.
• 1996: Język na sprzedaż, Warszawa.
• 2001: Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
• 2004: O języku polskiej polityki lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych.
• 2004: Leksykon zdań polskich, Warszawa.
• 2004: Mój język prywatny, Warszawa, Wydawnictwo Iskry.
• 2005: Leksykon nowych zdań polskich, Warszawa.
• 2006: Polak potrafi: przysłowia, hasła i inne polskie zdania osobne, Warszawa.
• 2007: 444 zdania polskie, Warszawa.
• 2007: Nowe słowa, Warszawa.
• 2007: O języku propagandy i polityki, Warszawa.
• 2008: Porzekadła na każdy dzień, Warszawa.
• 2009: Świat przez słowa, Warszawa.
• 2009: Słowo o słowie: porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.
• 2009: Mówi się: poradnik językowy profesora Bralczyka, Warszawa.
• 2012: ...Kiełbasa i sznurek, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
• 2014: Jeść, wyd. BoSz, Olszanica.
• 2015: 500 zdań polskich, Warszawa.
• 2015: Na drugie Stanisław: nowa księga imion, Warszawa (wraz z Michałem Ogórkiem).
• 2016: W drogę, wyd. BoSz, Olszanica.
• 2016: Trzy po 33, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
• 2017: Wszystko zależy od przyimka, Warszawa (wspólnie z profesorami Miodkiem i Markowskim).
• 2017: Rozmowy przy stole, Olszanica (wspólnie z Katarzyną Lengren i Jackiem Wasilewskim).
• 2017: 1000 słów, Warszawa.
• 2018: Pokochawszy. Miłość w języku, Warszawa (wspólnie z żoną, Lucyną Kirwil, w rozmowie z Karoliną Oponowicz).
• 2019: Zwierzyniec, Warszawa.
• 2020: Do domu!!!, wyd. BoSz, Olszanica.
• 2021: Porzekadła, wyd. BoSz, Olszanica.
• 2022: Strach się bać, wyd. BoSz, Olszanica.

Kursy on-line

W latach 2021–2022 nagrał 2 szkolenia on-line:

• 2021: Jak dobrze mówić?, wyd. EUPHIRE^[26].
• 2022: Perswazja i manipulacja, wyd. EUPHIRE^[27].

Ordery i odznaczenia

• 1988: Złoty Krzyż Zasługi
• 1997: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski^[28]
• 2013: Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[29]
• 2020: Laureat Złotego artKciuka 2020 przyznawanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd^[30]

Uwagi

1. Oficjalnie został zapisany jako urodzony 5 czerwca 1947 w Kobylinie: „z pewnych względów proceduralnych – różne są tutaj warianty, wersje czy narracje – zostałem zapisany jako urodzony 5 czerwca w miejscowości Kobylino. Ta miejscowość już nie istnieje, a jeśli istnieje, to nazywa się Kobylin”^[2].