Jerzy Waldorff

Jerzy Kazimierz Waldorff-Preyss (ur. 4 maja 1910 w Warszawie, zm. 29 grudnia 1999 tamże) – polski pisarz, publicysta, krytyk muzyczny i działacz społeczny, w dwudziestoleciu międzywojennym luźno związany z obozem „młodokonserwatystów”.

Szybkie fakty Imię i nazwisko urodzenia, Data i miejsce urodzenia ...

Pierwsze lata i wykształcenie

Był wychowankiem Gimnazjum w Trzemesznie oraz Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Po zdaniu matury w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu studiował w Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu oraz na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego, który ukończył w 1932 z tytułem magistra prawa^[1].

Od 15 sierpnia 1932 do 30 czerwca 1933 odbywał służbę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, a następnie dwumiesięczną praktykę w 11 pułku ułanów w Ciechanowie^[2]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 108. lokatą w korpusie oficerów kawalerii^[3].

W późniejszych latach pracował w kancelarii adwokackiej Włodzimierza Kozubskiego, w której rozpoczął aplikację adwokacką i był zatrudniony do 1937^[1]. Do zawodu prawniczego miało go zrazić wygranie przed sądem niesłusznej – jego zdaniem – sprawy klienta^[4].

Kariera zawodowa

W latach 1936–1939 był recenzentem muzycznym dziennika „Kurier Poranny” i tygodnika „Prosto z Mostu”, dla którego przeprowadził m.in. wywiad z Léonem Degrelle'em^[5]. Działał wtedy w ruchu narodowo-demokratycznym. Współpracował także z redakcją tygodnika „Jutro” redagowanego przez jednego z czołowych działaczy Ruchu Narodowo-Radykalnego „Falanga” – Wojciecha Wasiutyńskiego^[6].

W 1939 opublikował książkę zatytułowaną Sztuka pod dyktaturą, opisującą zasługi Benita Mussoliniego dla rozwoju Włoch. Powstała ona po podróży Waldorffa do Włoch w 1937. Najpierw była publikowana w odcinkach w tygodniku „Prosto z Mostu”, a później została wydana w formie książkowej przez Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”^[6].

Po 1945 związany z tygodnikiem „Przekrój”. Był komentatorem muzycznym Polskiego Radia oraz felietonistą tygodników „Świat” i „Polityka”. Autor dwudziestu książek, głównie poświęconych muzyce poważnej. Na podstawie opowiadań i notatek Władysława Szpilmana, z którym zaprzyjaźnił się w okresie międzywojennym, opracował pierwsze wydanie jego wspomnień^[7].

Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Działalność społeczna

Inicjator powstania Muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem i Muzeum Teatralnego w Warszawie. Jego staraniem odrestaurowano pałac książąt Radziwiłłów w Antoninie koło Ostrowa Wielkopolskiego. Współorganizował też odbywający się w Antoninie i Ostrowie Międzynarodowy Festiwal „Chopin w barwach jesieni”.

W styczniu 1976 podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej^[8].

W 1974 Waldorff założył Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami^[9]. Z jego inicjatywy corocznie odbywa się tam 1 listopada kwesta na ten cel prowadzona przez osoby kultury i mediów. W 1999 komitet został uhonorowany Nagrodą im. prof. Aleksandra Gieysztora ufundowaną przez Fundację Bankową im. Leopolda Kronenberga za działania zmierzające do ratowania zabytkowych nagrobków.

W kadencji 1988–1990, a także po 1990 był członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa^[10]^[11].

Wyróżnienia i odznaczenia

Został honorowym obywatelem Słupska we wrześniu 1986^[12] i Warszawy w kwietniu 1992^[13].

W 1987 odznaczony Złotą odznaką Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL^[14] oraz Złotym Medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”^[15]. Przed 1989 otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji^[16], a ponadto wyróżniony nagrodami Polskiego Radia: Złoty Mikrofon (1972, „za wojnę trzydziestoletnią orężem Felietonów muzycznych o właściwą organizację i powszechniejszą znajomość muzyki polskiej”) i Diamentowy Mikrofon (1995)^[17]. W 1990 został laureatem Nagrody Kisiela. Prywatnie był przyjacielem Stefana Kisielewskiego, po śmierci którego napisał książkę Słowo o Kisielu. Za zasługi dla kultury polskiej w 1995 odznaczony został Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[18].

Życie prywatne

Matka Jerzego Waldorffa, Joanna (1892–1987) pochodziła z warszawskiej rodziny Szustrów^[19]. Ojciec, Witold Preyss (1856–1932)^[20], był ziemianinem herbu Nabram (Waldorff)^[21]. Niedługo po urodzeniu się Jerzego Preyssowie wyjechali do rodzinnej miejscowości Kościelna Wieś na Kujawach. Przed I wojną światową sprzedali majątek i kupili kilka kamienic w Warszawie^[19]. Wybuch wojny zaskoczył rodzinę na wakacjach w Kołobrzegu, skąd przez neutralną Szwecję wrócili do Warszawy^[22]; tam spędzili resztę wojny. Po wojnie zamieszkali w kupionym małym dworku w Rękawczynie w Wielkopolsce^[19].

Był orientacji homoseksualnej. W autobiografii pt. Taniec życia ze śmiercią Waldorff wspominał, iż była ona powodem wydziedziczenia go przez ojca. Jego partnerem życiowym był tancerz Mieczysław Jankowski, z którym spędził w związku 60 lat, od 1939. Partner opiekował się Waldorffem i prowadził dom. Para starała się ukrywać swój związek, unikając publicznego pokazywania się razem, a Waldorff przedstawiał w wywiadach Jankowskiego jako brata ciotecznego^[23].

5 stycznia 2000 został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, przy katakumbach (grób 80)^[24]. W tym samym grobie pochowano również Mieczysława Jankowskiego^[23].

Życiorys

Pierwsze lata i wykształcenie

Kariera zawodowa

Działalność społeczna

Wyróżnienia i odznaczenia

Życie prywatne

Upamiętnienie

Publikacje (wybór)

Przypisy

Literatura

Linki zewnętrzne

Wikiwand - on