Kalandra szara

Kalandra szara^[5], skowronek kalandra (Melanocorypha calandra) – gatunek małego ptaka z rodziny skowronków (Alaudidae).

Kalandra szara

Melanocorypha calandra[1]
(Linnaeus, 1766)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	skowronki
Rodzaj	Melanocorypha
Gatunek	kalandra szara
Synonimy
Alauda calandra Linnaeus, 1766[2] Melanocorypha calandra raddei Loudon & Zarudny, 1904[3] Melanocorypha calandra schummeri Charlemagne, 1927[3] Melanocorypha calandra olgae Gavrilenko, 1928[3] Melanocorypha calandra dathei Kumerloeve, 1970[3]
Podgatunki
M. c. calandra (Linnaeus, 1766) M. c. psammochroa Hartert, 1904 M. c. gaza R. Meinertzhagen, 1919 M. c. hebraica R. Meinertzhagen, 1920
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
występuje przez cały rok      zimowiska

Zasięg występowania

Występuje w południowej i południowo-wschodniej Europie, w północnej Afryce i w zachodniej Azji. Zalatuje do Europy zachodniej, środkowej, a nawet północnej.

Do Polski zalatywał wyjątkowo w XIX wieku (dwa pewne stwierdzenia^[6] – w 1811 i 1878 roku w okolicach Jeleniej Góry^[7][8][9]). Ponowne stwierdzenie miało miejsce w marcu 2021 roku w okolicach Beska^[6][9][7].

Wyróżnia się cztery podgatunki M. calandra^[2][10]:

• Melanocorypha calandra calandra – południowa Europa i północno-zachodnia Afryka aż po Turcję, Kaukaz Południowy i północno-zachodni Iran
• Melanocorypha calandra psammochroa – północny Irak i północny Iran po Turkmenistan i Kazachstan; część populacji migruje na niewielkie odległości na zimowiska położone po południowy Iran
• Melanocorypha calandra gaza – wschodnia Syria i południowo-wschodnia Turcja po południowo-zachodni Iran
• Melanocorypha calandra hebraica – południowo-środkowa Turcja i północno-zachodnia Syria po Izrael i zachodnią Jordanię

Morfologia

Długość ciała 18–20 cm; masa ciała: samce około 54–73 g, samice 44–66 g^[2]. Szeroki biały pasek na tylnym brzegu skrzydła i dwie duże czarne łatki po bokach szyi. Masywny dziób.

Biologia i ekologia

Biotop

Żyje na otwartych stepach lub terenach uprawnych.

Głos

Odzywa się suchym, skwierczącym lub trelującym kcirryk, śpiewa podobnie jak skowronek w wysokim locie, lecz nieco wolniej.

Rozmnażanie

Jaja z kolekcji muzealnej

Wyprowadza dwa lęgi w sezonie^[2]. Gniazdo ulepione z trawy, schowane wśród roślin na ziemi. Samica składa 4 do 7 jaj.

Pożywienie

Penetruje podłoże w poszukiwaniu nasion, pędów i owadów.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kalandrę szarą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 45–100 milionów dorosłych osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[11].

Zobacz też

• ptaki Polski