Karakal

Karakal^[6], złotokot^[6] (Caracal) – rodzaj ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Karakal

Caracal
J.E. Gray, 1843[1]
Karakal stepowy (C. caracal)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	drapieżne
Podrząd	kotokształtne
Infrarząd	Feloidea
Rodzina	kotowate
Podrodzina	koty
Rodzaj	karakal
Typ nomenklatoryczny
Caracal melanotis J.E. Gray, 1843 (= Felis caracal von Schreber, 1776)
Synonimy
Caracala[a]: J.E. Gray, 1843[2] Chrysailurus Severtzov, 1858[3] Profelis Severtzov, 1858[4] Urolynchus Severtzov, 1858[5]
Gatunki
3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i zachodniej oraz środkowej Azji^[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała 61,6–105,7 cm, długość ogona 16,3–34,9 cm; masa ciała samic 6–15,9 kg, samców 11–20 kg^[8][10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1843 roku angielski zoolog John Edward Gray w publikacji swojego autorstwa o tytule Lista okazów ssaków w kolekcji Muzeum Brytyjskiego^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) karakal stepowy (C. caracal).

Etymologia

• Caracal (Caracala): fr. caracal ‘karakal’ od, tur. kara kulak ‘czarnouchy’, od kara ‘czarny’; kulak ‘ucho’^[11].
• Chrysailurus: gr. χρυσος khrusos ‘złoto’; αιλουρος ailouros ‘kot’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis neglecta J.E. Gray, 1838 (= Felis aurata Temminck, 1827).
• Profelis: gr. προ pro ‘przed’; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot)^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis celidogaster Temminck, 1827 (= Felis aurata Temminck, 1827).
• Urolynchus: gr. ουρα ‘ogon’; λυνξ lunx, λυνκος lunkos ‘ryś’^[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis caracal von Schreber, 1776.

Podział systematyczny

Badania molekularne przeprowadzone w XXI wieku pokazują, że karakal, złotokot afrykański i serwal sawannowy są ze sobą blisko spokrewnione^[15][16]. Ich wspólne drogi rozwojowe rozdzieliły się 5,4 miliona lat temu^[17]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[18][10][7]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa[6]	Podgatunki[8][7][10]	Rozmieszczenie geograficzne[8][7][10]	Podstawowe wymiary[8][10][b]	Status IUCN[19]
	Caracal auratus	(Temminck, 1827)	złotokot afrykański	2 podgatunki	lasy Afryki Środkowej od Gwinei (być może Gambii i Gwinei Bissau) po Kenię i północno-zachodnią Tanzanię, na południe do północnej Angoli	DC: 62–101 cm DO: 16–35 cm MC: 6–16 kg	VU
	Caracal caracal	(Schreber, 1776)	karakal stepowy	3 podgatunki	szeroko rozpowszechniony w Afryce (od północnej Mauretanii na wschód do północno-wschodniego Egiptu, od Senegalu na wschód do Sudanu, od południowo-wschodniego Egiptu na południe do Angoli i Południowej Afryki), Bliski Wschód na północ do Turkmenistanu, na wschodzie do zachodnich Indii	DC: 61–106 cm DO: 19–34 cm MC: 6,2–20 kg	LC

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  VU  – gatunek narażony.

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu dzisiejszej Hiszpanii^[20], jednak jego przynależność do Caracal jest niepewna^[21]:

• Caracal depereti Morales, Soria Mayor, Montoya, Pérez & Salesa, 2003

Uwagi

1. Niepoprawna późniejsza pisownia Caracal J.E. Gray, 1843.
2. DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała