Karol Hubert Rostworowski

Karol Hubert Rostworowski (ur. 3 listopada 1877 w Rybnej, zm. 4 lutego 1938 w Krakowie) – polski dramaturg i poeta, kompozytor; publicysta, stronnik Obozu Wielkiej Polski.

Karol Hubert Rostworowski

Data i miejsce urodzenia	3 listopada 1877 Rybna
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1938 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Autograf Karola Huberta Rostworowskiego (1937)
Odznaczenia

Dwór Rostworowskich w Rybnej, gdzie urodził się Karol Hubert

Pałac Rostworowskich przy ul. św. Jana w Krakowie, który Róża z Popielów wniosła w posagu Karolowi Hubertowi

Grób rodzinny Rostworowskich na Cmentarzu Salwatorskim. Spoczywają w nim: Karol Hubert, Marek, Jan.

Życiorys

Pochodził z rodziny ziemiańskiej o arystokratycznym statusie zarówno ze strony ojca jak i matki. W 1888 rozpoczął naukę w gimnazjum św. Anny w Krakowie, przerywając ją w 1894. Do 1898 uczył się w Szkole Praktycznej Gospodarstwa Wiejskiego w Czernichowie k. Krakowa, a następnie studiował rolnictwo w Halle. Studia te porzucił w 1900 i od 1901 rozpoczął naukę gry na fortepianie oraz kompozycji w konserwatorium w Lipsku. W 1907 wyjechał do Berlina studiować filozofię, a następnie podróżował po Europie.

Do kraju powrócił w 1908 i zamieszkał w majątku krewnych w Czarkowach nad Nidą. Był członkiem Ligi Narodowej przed 1914^[1]. Po wybuchu I wojny światowej (1914) przeniósł się do Krakowa. Po 1920 rozpoczął współpracę z dziennikiem „Głos Narodu”, a szerzej z Narodową Demokracją, w której działał. Pełnił funkcje przewodniczącego Straży Narodowej w Krakowie oraz oboźnego Obozu Wielkiej Polski na miasto Kraków^[2]. W 1933 został powołany na członka Polskiej Akademii Literatury, z której to funkcji zrezygnował w 1937 w proteście przeciw polityce sanacji. W latach 1934–1937 był też radnym krakowskim, reprezentującym Stronnictwo Narodowe^[3].

Początkowo uprawiał twórczość poetycką. W 1901 opublikował debiutancki tom pesymistycznych i dekadenckich wierszy Tandeta, w latach 1907–1909 wydał filozoficzną tetralogię poetycką składającą się z tomików Pre memoria, Maya, Ante lucis ortum, Saeculum solutum. W latach 1908–1911 powstały jego pierwsze dramaty psychologiczno-symboliczne: Żeglarze (1908), Pod górę (1910), Echo (1911). Sławę przyniosła mu wystawiona w Krakowie w 1913 (z wybitną rolą tytułową Ludwika Solskiego, odwołująca się do Nowego Testamentu tragedia psychologiczna Judasz z Kariothu (1913)^[4]. Sztuka ta była świadectwem powrotu pisarza do katolicyzmu po dekadenckich doświadczeniach z okresu studiów w Lipsku. Szeroko komentowany był również dramat historyczno-psychologiczny Kajus Cezar Kaligula (1917), będący wybitnym studium tyranii oraz dekadencji. Swym konserwatywnym i antyrewolucyjnym poglądom dał wyraz w szeregu artykułów i szkiców literackich oraz ekspresjonistycznym moralitecie Miłosierdzie (1920), grotesce Straszne dzieci (1922)^[5], Fantazji dramatycznej w czterech częściach ku czci Adama Mickiewicza Zmartwychwstanie (1923) oraz nawiązującym do współczesności Antychryście (1925). Rewolucyjne złudzenia rozwiewał też w opublikowanym w 1930 Czerwonym marszu^[6], dramacie o rewolucji francuskiej. Do problematyki psychologicznej i konwencji realistycznej powrócił w tragedii współczesnej Niespodzianka (1929), uważanej za jedno z jego największych osiągnięć^[7] oraz w jej kolejnych częściach: Przeprowadzce (1930) oraz U mety (1932). W 1936 napisał jedyną komedię Don Kiszot za kulisami.

Za Niespodziankę Rostworowski został nagrodzony Państwową Nagrodą Literacką w 1932^[7][8][9].

Chorował na gruźlicę^[10]. Zmarł 4 lutego 1938 po chorobie płucnej^[11]. Został pochowany 7 lutego 1938 na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC13-1-5)^[12].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 marca 1936)^[13]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1933)^[14]

Wywód genealogiczny

Na podstawie materiału źródłowego^[15]:

4. Stanisław Rostworowski h. Nałęcz stryjeczny wnuk Stanisława Małachowskiego   h. Nałęcz
			2. Joachim Rostworowski h. Nałęcz
5. Urszula hr. Potulicka h. Grzymała wnuczka Eliasza Wodzickiego h. Leliwa
						1. Karol Hubert Rostworowski
6. Piotr Stanisław Moszyński h. Nałęcz
			3. Helena Felicja Moszyńska h. Nałęcz
7. Anna Malinowska h. Ślepowron

Był pierwowzorem postaci Młodego Człowieka w dramacie „Brat naszego Boga” (1979) Karola Wojtyły.

Był mężem Róży z Popielów (córki Jana i Jadwigi z hrabiów Dunin-Borkowskich), z którą miał trzech synów: Jana (1919–1975), poetę, Marka (1921–1996), historyka sztuki, ministra kultury i sztuki i Emanuela (1923–1989), historyka, redaktora naczelnego Polskiego Słownika Biograficznego.

Zobacz też

• Karol Paweł Rostworowski (1874–1927) – muzyk, kuzyn Karola Huberta