Komosa piżmowa

Komosa piżmowa, komosa meksykańska, herbata jezuicka (Dysphania ambrosioides (L.) Mosyakin & Clemants^[3]) – gatunek rośliny należący w różnych systemach klasyfikacyjnych do rodziny komosowatych lub szarłatowatych. Pochodzi z Meksyku. W Europie i w Polsce jest czasami uprawiana, jej zdziczałe formy można niekiedy spotkać w środowisku naturalnym (gatunek zawleczony). Status gatunku we florze Polski: efemerofit.

Komosa piżmowa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	szarłatowate
Rodzaj	Dysphania
Gatunek	komosa piżmowa
Nazwa systematyczna
Dysphania ambrosioides (L.) Mosyakin & Clemants Sp. pl. 1:219. 1753
Synonimy
Chenopodium ambrosioides L.

Morfologia

Pokrój

Łodyga

Stosunkowo gruba łodyga, wzniesiona i rozgałęziająca się. Cała jest lepka, pokryta gruczołowymi włoskami. Cała roślina wydziela cytrynowy zapach.

Liście

Podłużnie lancetowate liście na spodniej stronie są lepkie i pokryte gruczołowymi włoskami. Górne liście są całobrzegie, dolne w niewielkim stopniu ząbkowane.

Kwiaty

Kwiatostan złożony, wyrastający na łodyżkach w kątach liści. Drobne, zielonawe kwiaty, wyrastają w kłębikach, które z kolei tworzą pozorne grono. Okwiat podczas dojrzewania silnie grubieje i otacza nasiono. Kwitnie od czerwca do lipca, jest wiatropylna.

Owoc

Drobne, spłaszczone orzechy otoczone stulonym okwiatem.

• 
  Liście
• 
  Pęd kwitnący
• 
  Kwiaty

Biologia i ekologia

Rośnie na przydrożach, śmietniskach, rowach, polach uprawnych. Jest rośliną ruderalną.

Roślina trująca

Pędy nadziemne i owoce wydzielają trujące dla zwierząt i ludzi olejki eteryczne, składające się m.in. z askarydolu, limonenonu i innych terpenów. U bydła objawami zatrucia są: utrata apetytu, chwiejny chód, obniżenie ciśnienia krwi, wreszcie zapaść. U koni ponadto nieskoordynowane ruchy, drgawki, niemożność przełykania, i także zapaść.

Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: ziele (Chenopodii anthelminthici), olejek komosowy (Oleum Chenopodii).
  • Działanie: olejek eteryczny ma działanie przeciwrobaczycowe – używa się go do zwalczania owsików, glisty ludzkiej, tęgoryjca dwunastnicy. Poraża on mięśnie robaków, umożliwiając wydalenie ich wraz z kałem. Jednak łatwo o przedawkowanie, prowadzące do zatrucia. Podaje się go razem z silnym środkiem przeczyszczającym. Nieumiejętne stosowanie może doprowadzić do uszkodzenia nerek, wątroby, głuchoty, drgawek, a nawet śmierci.
• W Meksyku i innych krajach Ameryki Łacińskiej komosa piżmowa jest używana jako przyprawa, pod nazwą epazote, dodawana w końcowej fazie gotowania potraw z fasoli popularnych w tym regionie (redukuje gazy żołądkowe powodowane przez te potrawy).
• Wchodziła w skład niektórych kosmetyków. Obecnie zabronione jest jej użycie do tego celu.
• Dawniej stosowano napar z ziela komosy i olejek komosowy do leczenia chorób skóry i chorób wenerycznych.