Kozulka kosmatka

Kozulka kosmatka^[1][2] (Pogonocherus hispidulus) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zgrzypikowych. Zamieszkuje Europę, Afrykę Północną i zachodnią Azję.

Kozulka kosmatka

Pogonocherus hispidulus
(Piller et Mitterpacher, 1783)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kózkowate
Podrodzina	zgrzypikowe
Plemię	Pogonocherini
Rodzaj	kozulka
Podrodzaj	Pogonocherus s.str.
Gatunek	kozulka kosmatka
Synonimy
Cerambyx hispidulus Piller et Mitterpacher, 1783 Eupogonocherus hispidulus (Piller et Mitterpacher, 1783) Pogonocherus bidentatus Thomson, 1866 Pogonochaerus bickhardti M. Pic, 1927

Morfologia

Wierzchołek pokryw

Chrząszcz o ciele długości od 5 do 7 mm^[3][4].

Głowa i przedplecze są czerwonobrązowo nakrapiane. Czułki są nieco dłuższe od ciała^[4], czarnobrązowe z członami od trzeciego do jedenastego u podstawy rudo obrączkowanymi i porośniętymi szarymi włoskami; na czwartym członie jaskrawa obrączka sięga do połowy jego szerokości. Trzeci człon jest krótszy od czwartego, ale znacznie dłuższy niż piąty^[5][3].

Szersze niż dłuższe przedplecze ma parę błyszczących guzków w przedniej połowie, a po bokach parę ostrych wyrostków. Barwa tarczki jest ciemna z jaśniejszą linią przez środek. Pokrywy są ku tyłowi zwężone, a u wierzchołka wykrojone tak, że zarówno kąty wierzchołkowo-zewnętrze, jak i kąty wierzchołkowo-wewnętrzne przedłużone są w ostre ząbki; ząbek zewnętrzny skierowany jest mniej lub bardziej prosto ku tyłowi. Przednie brzegi pokryw po bokach tarczki są czarnobrązowe, a dalej znajduje się szeroka przepaska poprzeczna z białoszarego owłosienia, która w połowie długości pokryw zakończona jest wąską przepaską poprzeczną czarną. W tylnej połowie owłosienie pokryw tworzy rudobrązowe, białoszare i czarne marmurkowanie, a przy szwie i kącie zewnętrznym naprzemienne, białoszare i czarnobrązowe nakrapianie. Na powierzchni pokryw obecne są po trzy podłużne żeberka, z których wewnętrzne mają po bokach trzy lub cztery kępki czarnych włosków. Odnóża są czarnobrązowo, czerwonobrązowo i szaro obrączkowane, o maczugowato zgrubiałych udach^[5][3].

Biologia i ekologia

Owad saproksyliczny^[3][5][6], zasiedlający lasy, parki, sady i ogrody^[4]. Jest saproksylofagiem. Cykl rozwojowy jest dwuletni. Larwy rozwijają się pod korą obumarłych lub wyschniętych gałązek o średnicy od 1 do 2 cm, drążąc podłużne, rozgałęzione, miejscami placowate, słabo odciskające się w bielu chodniki. Po pierwszym przezimowaniu wchodzą głębiej w drewno. Przepoczwarczenie ma miejsce w drugiej połowie lata, a stadium owada dorosłego osiągane jest w końcu lata lub jesienią. Postać dorosła zimuje w kolebce poczwarkowej lub wygryza się i zimuje w ściółce. Aktywne osobniki dorosłe spotyka się od kwietnia do lipca lub sierpnia^[6][3][2], najczęściej na gałęziach i pędach roślin żywicielskich^[6].

Kozulka ta określana jest jako oligofagiczna^[6] lub polifagiczna^[3]. Do jej roślin żywicielskich należą głównie drzewa i krzewy liściaste^[6], w tym: bluszcze, buki, dęby, derenie, graby, jarzęby, kasztany, leszczyny, olchy, orzechy, śliwy, świdośliwy, szakłaki, topole, trzmieliny i wierzby^[7][2]. Bardzo rzadko żeruje na modrzewiach czy sosnach^[3].

Do parazytoidów tego chrząszcza należą: Bracon palpebrator, Cenocoelius analis i Doryctes undulatus^[7].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji. W Afryce Północnej stwierdzono go z Maroka. W Azji podawany jest z Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu i Turcji^[8]. Wschodnia granica zasięgu biegnie Uralem^[6].