Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Leszczyna
rodzaj roślin z rodziny brzozowatych Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Leszczyna (Corylus L.) – rodzaj drzew i krzewów klasyfikowany do rodziny brzozowatych (dawniej często do wyodrębnianej rodziny leszczynowatych). Należy tu ok. 16[4]–17[5] gatunków. Występują one w strefie umiarkowanej półkuli północnej, z centrum zróżnicowania w Azji Wschodniej na obszarze od Himalajów po Japonię. Trzy gatunki rosną w Europie, a dwa w Ameryce Północnej[6]. W Polsce dziko rośnie leszczyna pospolita C. avellana, często uprawiana jest leszczyna turecka C. colurna (rozsiewa się także w parkach[7]) i leszczyna południowa C. maxima, inne gatunki są spotykane rzadko w kolekcjach botanicznych[8]. W naturze leszczyny rosną w lasach i zaroślach, często tworząc podszyt, ale gatunki drzewiaste są też lokalnie ważnym składnikiem drzewostanów[6]. Leszczyny kwitną przed rozwinięciem liści, często jeszcze zimą[8]. Kwiaty zapylane są przez wiatr[6].
Leszczyny uprawiane są dla jadalnych nasion zawartych w tzw. orzechach laskowych. Wykorzystywane są także do nasadzeń jako rośliny ozdobne (zwłaszcza odmiany o barwnych liściach). Drzewiasta leszczyna turecka wykorzystywana jest jako źródło surowca drzewnego[6].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Zwykle kilkumetrowej wysokości krzewy, ale należy tu też kilka gatunków drzewiastych: leszczyna Jacquemonta osiąga ok. 15 m wysokości, leszczyna turecka zwykle ok. 25 m, a leszczyna chińska do 40 m wysokości. Pędy leszczyn pokryte są włoskami, u części gatunków miękkimi, u części sztywnymi, szczecinkowatymi, czasem kłującymi (leszczyna himalajska). Pąki są zaokrąglone lub stępione[8].
- Liście
- Opadające zimą, skrętoległe[6]. Ogonki zwykle krótkie, ale u leszczyny tureckiej do 5 cm. Blaszka liściowa szeroka i zwykle sercowata u nasady, na brzegu w różny sposób zwykle podwójnie piłkowana (czasem też nieco klapowana). Liście zwykle owłosione, zwłaszcza od spodu[8].
- Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe, ale rośliny są jednopienne[8]. Kwiatostany z kwiatami męskimi mają postać zwisających kotek. Ich osie pokryte są łuskowatymi podsadkami w kątach których wyrastają trzy kwiaty. Są one bezokwiatowe i składają się tylko z 4 pręcików. Kwiaty żeńskie ukryte są w pąkach, z których ponad łuski wystawiają czerwone znamiona słupków[6].
- Owoce
- Orzechy laskowe – kuliste do wydłużonych, o długości od 1 do 2,5 cm, z bardzo twardą skorupą i dużym, pojedynczym nasieniem wewnątrz. Owoce tkwią w okrywie owocowej (involucrum) powstającej ze zrastających się dwóch przysadek, której budowa i długość jest istotną cechą diagnostyczną wykorzystywaną do identyfikacji gatunków[6][8].
Remove ads
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny brzozowatych z rzędu bukowców. W obrębie rodziny zaliczany do podrodziny leszczynowych Coryloideae J. D. Hooker[2]. Podrodzina ta wyodrębniana była w dawniejszych systemach często w randze osobnej rodziny, ale analizy filogenetyczne wskazały na bardzo bliskie pokrewieństwo tych grup i w kolejnych wersjach systemów APG rodzaj zaliczany jest do szeroko ujmowanej rodziny brzozowatych[2].
- Corylus americana Walter – leszczyna amerykańska
- Corylus avellana L. – leszczyna pospolita
- Corylus chinensis Franch. – leszczyna chińska
- Corylus colchica Albov – leszczyna kaukaska
- Corylus colurna L. – leszczyna turecka, l. drzewiasta
- Corylus × colurnoides C.K.Schneid. – leszczyna pośrednia
- Corylus cornuta Marshall – leszczyna rogata, l. dziobata
- Corylus fargesii (Franch.) C.K.Schneid. – leszczyna Fargesa
- Corylus ferox Wall. – leszczyna himalajska
- Corylus heterophylla Fisch. ex Trautv. – leszczyna różnolistna
- Corylus jacquemontii Decne. – leszczyna Jacquemonta
- Corylus maxima Mill. – leszczyna południowa, l. Lamberta
- Corylus potaninii Bobrov
- Corylus sieboldiana Blume – leszczyna Siebolda
- Corylus wangii Hu
- Corylus wulingensis Q.X.Liu & C.M.Zhang
- Corylus yunnanensis (Franch.) A.Camus
Remove ads
Zastosowanie
- Orzechy laskowe produkowane głównie z odmian wielkoowocowych mieszańcowego pochodzenia mają duże znaczenie jako produkt spożywczy. Poza tym uzyskuje się z nich olej, który znajduje zastosowanie w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, farbiarskim oraz perfumeryjnym[9].
- Odmiany leszczyny o barwnych liściach uprawiane są jako rośliny ozdobne w parkach i ogrodach[6].
- Lekkie i giętkie drewno leszczyny używa się m.in. do wyrobu obręczy do beczek, a z pędów wykonuje się laski, wędziska i tyczki.
- Węgiel drzewny uzyskany z leszczyny służy do wyrobu pałeczek rysunkowych[9].
- Drewno leszczyny tureckiej, które ma różowy odcień, bywa stosowane w meblarstwie i w rzemiośle artystycznym.
- Z gałązek leszczyny wykonywano różdżki używane przez różdżkarzy do poszukiwania podziemnych źródeł wody, a w średniowieczu sędziowie przy ich pomocy wykrywali złodziei i morderców[10][6].
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads