Kretowate

Kretowate^[2][3] (Talpidae) – rodzina ssaków z podrzędu Erinaceota w obrębie rzędu owadożerów (Eulipotyphla) przystosowanych do życia pod ziemią.

Kretowate

Talpidae
G. Fischer, 1814[1]
Przedstawiciel rodziny – kret europejski (Talpa europaea)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	owadożery
Podrząd	Erinaceota
Rodzina	kretowate
Typ nomenklatoryczny
Talpa Linnaeus, 1758
Synonimy
Orycteri[a] Blainville, 1834
Podrodziny
5 podrodzin (w tym 2 wymarłe) + 7 rodzajów o statusie incertae sedis – zobacz opis w tekście

Występowanie

Występują na półkuli północnej – w Europie, Azji i Ameryce Północnej^[4][5]. Jedynym przedstawicielem rodziny występującym współcześnie na terenie Polski jest kret europejski (Talpa europaea). Kretowate są znane ze śladów kopalnych eocenu. Na terenie Polski występowały w pliocenie wymarłe gatunki z podrodziny Desmaninae.

Charakterystyka

Budową ciała zbliżone są do ryjówkowatych. Charakteryzują się niewielkimi rozmiarami ciała, wąską, spłaszczoną czaszką z charakterystycznymi cienkimi łukami jarzmowymi. Większość ma silnie rozwinięte, zwrócone na zewnątrz, zakończone szpadlowatymi pazurami przednie kończyny przystosowane do kopania tuneli. Niektóre gatunki potrafią wykopać dziennie do 20 m podziemnego korytarza^[6]. Mają małe, często silnie uwstecznione oczy. Na pyszczkach i kończynach występują włosy czuciowe (zatokowe). U przedstawicieli podrodziny Talpinae brak uszu zewnętrznych. Otwory słuchowe mogą być przysłaniane małymi fałdami skórnymi, dzięki którym ziemia nie dostaje się do uszu.

Wzór zębowy przedstawia się następująco:

Wzór zębowy		I	C	P	M
32-44	=	2-3	1	3-4	3
		1-3	0-1	3-4	3

Tryb życia

Kretowate prowadzą głównie podziemny, a nieliczne ziemnowodny tryb życia. W większości są samotnikami wykazującymi silnie rozwinięty terytorializm. Nie zapadają w sen zimowy. Na zimę gromadzą pod ziemią zapasy. Samica rodzi średnio trzy młode w miocie. Karmi je mlekiem przez ok. miesiąc.

Systematyka

Klasyfikacja rodzajów zaliczanych do rodziny kretowatych ulegała wielu zmianom. Autorzy wyróżniają od 3 do 5^[7] podrodzin. Do rodziny należą następujące występujące współcześnie podrodziny^[8][4][2]:

• Uropsilinae Dobson, 1883 – sorkokrety
• Scalopinae Gill, 1875 – grzebacze
• Talpinae G. Fischer, 1814 – krety

Opisano również podrodziny wymarłe^[9]:

• Gaillardiinae Hutchison, 1968
• Suleimaniinae van den Hoek Ostende, 2001

Rodzaje wymarłe o niepewnej pozycji systematycznej i niesklasyfikowane w żadnej z powyższych podrodzin:

• Desmanodon Engesser, 1980^[10]
• Eotalpa Sigé, Crochet & Insole, 1977^[11]
• Hyporyssus Pomel, 1848^[12] – jedynym przedstawicielem był Hyporyssus telluris Pomel, 1848
• Mongolopala Ziegler, Dahlmann & Storch, 2007^[13] – jedynym przedstawicielem był Mongolopala tathue Ziegler, Dahlmann & Storch, 2007
• Nuragha de Bruijn & Rümke, 1974^[14] – jedynym przedstawicielem był Nuragha schreuderae De Bruijn & Rümke, 1974
• Oreotalpa Lloyd & Eberle, 2008^[15] – jedynym przedstawicielem był Oreotalpa florissantensis Lloyd & Eberle, 2008
• Quadrodens Macdonald, 1970^[16] – jedynym przedstawicielem był Quadrodens wilsoni Macdonald, 1970.

Uwagi

1. Definiacja taksonu nie opiera się na nazwie rodzajowej.