Labrys

Labrys (gr. λάβρυς) – topór o podwójnym ostrzu, składający się z dwóch obuchów w kształcie zaostrzonego klina i styliska z twardego drewna, metalu lub innego materiału. W podwójnym obuchu wykonany jest otwór równoległy do ostrza (najczęściej o przekroju prostokątnym), w którym za pomocą klina mocowane jest stylisko^{[potrzebny przypis]}.

Minojski złoty toporek wotywny z miejsca kultowego na Krecie (1700-1450 p.n.e.)

Zobacz hasło labrys w Wikisłowniku

Zobacz multimedia związane z tematem: Labrys

Topór o podwójnym ostrzu – labrys był bardzo ważnym symbolem kultowym. Znany jest m.in. z kultury minojskiej, celtyckiej i skandynawskiej^[1]. Artefakty takie znajdowano w miejscach kultu, ruinach domów, pałacach czy w grobach. Jak pisze Cirlot [2006, 423], w swojej odmianie labrys, odnosi się do labiryntu wyrażającego świat egzystencji, pielgrzymkę w poszukiwaniu centrum, gdzie on jest objawieniem tego centrum. W tej formie ma znaczenie chroniące i niszczące, oznaczające życie i śmierć^[1]. W tym też odniesieniu, mając na względzie krąg kulturowy i czas, do którego odnoszą się rozważania prezentowane w niniejszej książce, labrys oznacza „życie i śmierć Chrystusa w jednej osobie” [Kopaliński 2006, 432], a także symbol Sądu Ostatecznego, albowiem „…wszelkie drzewo nie dające dobrego owocu będzie wycięte i wrzucone w ogień” (Mt 3,10; Łk 3,9) [por. Zlatohlávek, Rätsch, Müller-Ebeling 2002].

Jest atrybutem św. Mateusza Ewangelisty, a jednocześnie jako „narzędzie katowskie”, którym zadano śmierć wiernym Chrystusa, stał się emblematem męczeństwa, atrybutem świętych, którzy ponieśli śmierć za wiarę zadaną tym właśnie narzędziemj^[1].

Historia i znaczenie kulturowe

Siekierki tego rodzaju znane są z kultury minojskiej, celtyckiej i skandynawskiej, w których miały prawdopodobnie znaczenie ofiarne (wotywne) lub symboliczne. Znajdowano je w miejscach kultu, ruinach domów, pałaców i w pochówkach (grobach); często także jako symbol ryty na kamiennych blokach ścian i słupach. Był też narzędziem pracy^[2].

Topór o dwóch ostrzach stanowił oficjalne godło francuskiego kolaboracyjnego reżimu Vichy. Obecnie labrys jako emblemat jest stosowany przez lesbijki^[3], a także przez niektóre środowiska neonazistowskie.

Orła połączonego z labrysem przedstawiał nacjonalistyczny symbol nazwany toporzeł, zaprojektowany przez Stanisława Szukalskiego.

Współcześnie siekiery (topory) o dwóch ostrzach popularne są głównie w Ameryce Północnej wśród farmerów i drwali.

• 
  Labrys na fladze szefa francuskiego rządu Vichy
• 
  Symbol labrysu jako współczesnego symbolu feministycznego

Zobacz też

• toporzeł