Nagrody Kulturalne „Solidarności”

Nagrody Kulturalne „Solidarności” – nagrody przyznawane w latach 1983–1990 przez Komitet Kultury Niezależnej.

Geneza i historia

Nagrody zostały przyznane po raz pierwszy w 1983 (za lata 1981–1982) przez Tymczasową Komisję Koordynacyjną NSZZ „Solidarność” na wniosek Zespołu ds. Kultury powstałego przy podziemnym Regionie Mazowsze NSZZ „Solidarność”. W kolejnych latach były przyznawane samodzielnie przez Komitet Kultury Niezależnej (był to dawny Zespół ds. Kultury pod nową nazwą)^[1]. Mogli ją otrzymać twórcy działający w sposób niezależny, nie popierający propagandy i polityki władz PRL, nawet jeżeli funkcjonowali w obiegu oficjalnym^[2]. Wynosiła 100 dolarów amerykańskich, co nie było podawane do publicznej wiadomości^[2].

Laureaci

za lata 1981–1982^[3]

• Antoni Józef Filipkowski (muzyka) i Maciej Bieniasz (tekst) za piosenkę Idą pancry na Wujek (nagrodzeni autorzy byli w czasie przyznawania nagrody anonimowi^[4])
• Lech Bądkowski za twórczość literacką i publicystyczną oraz redagowanie tygodnika Samorządność
• Ryszard Bugajski za reżyserię filmu Przesłuchanie
• Edward Dwurnik za twórczość malarską, w tym cykl obrazów z 1981 przedstawiających "proroczą" wizję późniejszego stanu wojennego – przeciw nagrodzie protestowało część środowiska plastycznego, uważając, że artysta nadmiernie współpracuje z władzami PRL, wystawiając w państwowych galeriach^[5]
• Eugeniusz Get-Stankiewicz za twórczość graficzną, w tym pracę "Zrób to sam"
• Zbylut Grzywacz za cykl obrazów "Rekolekcje wiśnickie"^[6]
• Jerzy Jarocki za reżyserię Mordu w Katedrze T.S. Eliota w kościołach warszawskich
• Tomasz Jastrun za twórczość poetycką
• Jan Krzysztof Kelus za piosenki
• Krzysztof Kieślowski za reżyserię filmu Przypadek
• Marek Nowakowski za tom Raport o stanie wojennym
• Andrzej Piekutowski za film Chłopi 81
• Jan Polkowski za twórczość poetycką
• Andrzej Szczepkowski za rolę Ambasadora w sztuce Ambasador Sławomira Mrożka w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy
• Teatr Ósmego Dnia za spektakl Mandelsztam
• Janusz Zaorski za reżyserię filmu Matka Królów
• Zbigniew Zapasiewicz za rolę Łunina w Łuninie, czyli śmierci Kubusia Fatalisty Edwarda Radzinskiego oraz rolę ojca w Pieszo Sławomira Mrożka - obie role w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy

za rok 1983^[7]

• zespół redakcyjny pisma Arka
• Janusz Bogucki za wystawę Znak Krzyża
• Andrzej Brzozowski za film Hotel. Calendarium
• Przemysław Gintrowski za cykl piosenek Pamiątki
• Zbigniew Herbert za tom wierszy Raport z oblężonego Miasta
• Łukasz Korolkiewicz za twórczość malarską
• zespół wydawnictwa Krąg
• Bogdan Kraśniewski za twórczość malarską
• Jan Józef Lipski za książkę KOR
• Witold Lutosławski za III Symfonię
• Adam Michnik za twórczość literacko-publicystyczną powstałą w czasie uwięzienia
• twórcy spektaklu Niezapomniany rok 1962 w Teatrze Powszechnym w Warszawie
• Marek Sapetto za twórczość malarską
• Leszek Sobocki za twórczość malarską i graficzną
• Wiktor Woroszylski za twórczość poetycką oraz książkę Kto zabił Puszkina
• Stefania Woytowicz za twórczość muzyczną

za rok 1984^[8]

• Stefan Bratkowski za cykl audycji kasetowych Gazeta dźwiękowa
• Adam Bujak za fotoreportaż z pogrzebu księdza Jerzego Popiełuszki
• Erazm Ciołek za fotoreportaże społeczne
• Ewa Dałkowska i Zbigniew Zapasiewicz za spektakl Pan Cogito szuka rady w Teatrze Powszechnym w Warszawie
• Tadeusz Kaczyński za cykl programów w ramach Filharmonii im. Romualda Traugutta
• Jerzy Kalina za oprawę plastyczną uroczystości pogrzebowych księdza Jerzego Popiełuszki
• Krzysztof Krauze za film Jest
• zespół gazety mówionej Na głos
• Jerzy Radziwiłowicz za rolę Raskolnikowa w Zbrodni i karze Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy w Starym Teatrze w Krakowie
• Jarosław Marek Rymkiewicz za powieść Rozmowy polskie latem 1983
• Wiesław Saniewski za film Nadzór
• Wanda Szaad za audycję kasetową Dezerterzy
• Małgorzata Szejnert i Tomasz Zalewski za książkę Szczecin: Grudzień -sierpień - grudzień
• Andrzej Titkow za film Przechodzień
• Wiesław Wodyk za cykl utworów komponowanych do tekstów współczesnych poetów
• Zespół 4R (Jacek Fedorowicz z zespołem) za komiks Solidarność. 500 pierwszych dni

za rok 1985^[9]

• Jan Bokiewicz za plakaty wystaw niezależnych
• Krystyna Kersten za książkę Narodziny systemu władzy. Polska 1943-1948
• Krzysztof Knittel za kwartet smyczkowy poświęcony pamięci księdza Jerzego Popiełuszki
• Władysław Kopaliński za Słownik mitów i tradycji kultury
• Hanna Krall za powieść Sublokatorka
• kwartalnik Krytyka za różnorodność i wysoki poziom publicystyki
• Tadeusz Łomnicki za rolę w Ostatniej taśmie Samuela Becketta w Teatrze Dramatycznym m.st. Warszawy
• Marcel Łoziński i Jacek Petrycki za film Ćwiczenia warsztatowe
• zespół Nie samym teatrem za spektakl Epitafium św. Kazimierzowi
• Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA za różnorodne formy działania
• Bohdan Skaradziński (pseudonim Kazimierz Podlaski) za książkę Białorusini, Litwini, Ukraińcy. Nasi wrogowie czy bracia?
• Marek Rostworowski za wystawę Niebo nowe i ziemia nowa?
• Jerzy Tchórzewski za cykl obrazów "Golgota"
• Teatr Domowy za profesjonalny model teatru domowego
• Tomasz Tomaszewski za wystawę fotografii Ostatni
• Teresa Torańska za książkę Oni
• Jacek Waltoś za cykl obrazów "Płaszcz miłosiernego Samarytanina"

za rok 1986^[10]

• Archiwum Solidarności za pierwsze 10 wydanych tomów
• Janusz Eysymont za twórczość malarską
• Jacek Fedorowicz za twórczość wideo
• Krystyna Gryczełowska za film Studnia
• Wiktoria Kraśniewska (właściwie Barbara Skarga) za wspomnienia Po wyzwoleniu
• Maciej Kozłowski za zbiór esejów Krajobraz przed bitwą
• Anna Mizeracka za twórczość graficzną
• Zygmunt Mycielski za utwór Liturgia serca
• Igor Newerly za powieść Zostało z uczty bogów
• pismo Obecność
• Oficyna Literacka
• Tadeusz Pałka za film Mieszkanie w bloku
• Jacek Trznadel za książkę Hańba domowa
• Piotr Wierzbicki za książkę Struktura kłamstwa
• nagroda specjalna dla osób, które przyczyniły się do wydania w Państwowym Instytucie Wydawniczym Antologii poezji żydowskiej

za rok 1987^[11]

• Jerzy Bereś za twórczość rzeźbiarską
• Maciej Bieniasz za twórczość malarską i rysunkową
• Jacek Bocheński za książkę Stan po zapaści
• Waldemar Fydrych za aranżację happeningów
• Henryk Mikołaj Górecki za utwór Miserere (op. 44 na duży chór mieszany a cappella)
• Marek Grzesiński za inscenizacje oper Mistrz i Małgorzata Rainera Kunada według Michaiła Bułhakowa i Bramy raju Joanny Bruzdowicz według Jerzego Andrzejewskiego
• Julia Hartwig za tom poezji Obcowanie
• Alina Kowalczykowa za książkę Warszawa romantyczna
• Waldemar Krzystek za film W zawieszeniu
• Zygmunt Kubiak za przekład Eneidy
• Łukasz Socha (właściwie Maria Turlejska) za książkę Te pokolenia żałobami czarne... Skazani na śmierć i ich sędziowie 1944–1946
• Jan Józef Szczepański za książkę Kadencja
• Wisława Szymborska za tom poezji Ludzie na moście
• Jacek Krzysztof Zieliński za twórczość graficzną

za rok 1988^[12]

• redakcja Almanachu Humanistycznego
• redakcja Biblioteki Kwartalnika Politycznego Krytyka za wydanie książki Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie Karla Poppera
• Marian Brandys za książkę Generał Arbuz
• Kazimierz Dziewanowski za książkę Złom żelazny, śmiech pokoleń
• Michał Grynberg za opracowanie książki Pamiętniki z getta warszawskiego. Fragmenty i regesty
• Andrzej Jagodziński za książkę Banici. Rozmowy z czeskimi pisarzami emigracyjnymi
• Jerzy Jarocki za inscenizację Portretu Sławomira Mrożka w Starym Teatrze w Krakowie
• Marcel Łoziński za film Świadkowie
• Halina Mikołajska za monodram Śmierć Cwietajewej według eseju Anny Bojarskiej
• Wojciech Młynarski i Jerzy Derfel za recital Róbmy swoje
• Grzegorz Moryciński za wystawę malarstwa w Teatrze Dramatycznym w Warszawie
• Kazimierz Orłoś za książkę Cudowna melina. Historia cudownej meliny
• Jacek Petrycki za film A może o tym nie wolno mówić
• redakcja studenckiego miesięcznika mówionego Przegłos
• Andrzej Roman z zespołem za książkę Komedianci. Rzecz o bojkocie
• Jerzy Ryba za prowadzenie galerii sztuki "Na Ostrowie"
• Marian Terlecki za dokumentację wideo strajków w Gdańsku w 1988
• Mieczysław Tomaszewski za inicjatywy edytorskie i muzykologiczne
• Mirosław Wujas z zespołem za prowadzenie Przeglądu Kabaretów Amatorskich PaKA
• Barbara Zbrożyna za działalność rzeźbiarską

za rok 1989^[13]

• Janusz Bogucki i Nina Smolarz za wystawę "Labirynt"^[14]
• Maciej Dejczer za film 300 mil do nieba
• Ireneusz Engler za film Memento grudniowe
• Feliks Falk z zespołem autorskim za spektakle Audiencja i Protest Václava Havla w Teatrze Powszechnym w Warszawie
• Marta Fik za książkę Kultura polska po Jałcie 1944-1981
• Stefan Gierowski za cykl obrazów Dekalog^[15]
• Wojciech Kilar za twórczość kompozytorską^[14]
• Ryszard Krynicki za tom wierszy Niepodlegli nicości
• Kazimierz Kutz za spektakl telewizyjny Stary portfel
• Maria Ofierska za prace nad serią Biblioteka Myśli Współczesnej wydawaną przez Państwowy Instytut Wydawniczy
• Ryszard Peryt za cykl inscenizacji oper Mozarta w Warszawskiej Operze Kameralnej^[16]
• Andrzej Piekutowski za film Górnicy '88
• Joanna Szczepkowska za rolę w Lekcji polskiego Anny Bojarskiej
• Wiesława Wierzchowska za książkę Sąd nieocenzurowany, czyli 23 wywiady z krytykami sztuki
• Marek Witkowicz (właściwie Marek Drabikowski) za opracowanie książki Literatura polska po 1939 roku