Notoungulaty

Notoungulaty^[1] (Notoungulata) – wymarły rząd prymitywnych ssaków kopytnych.

Notoungulaty

Notoungulata
Roth, 1903
Toxodon
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Nadrząd	Meridiungulata
Rząd	notoungulaty
Zasięg występowania

Pozycja filogenetyczna notoungulatów budziła wiele kontrowersji. Sugerowano ich pokrewieństwo m.in. z Afrotheria i szczerbakami. Badania sekwencji kopalnego kolagenu sugerują, że notoungulaty są najbliżej spokrewnione z litopternami, a ich najbliżsi żyjący obecnie krewni to nieparzystokopytne^[2][3].

Opis

Poszczególne gatunki znacznie różniły się między sobą. Przedstawiciele Typotheria z rodzin Interatheriidae i Hegetotheriidae osiągali niewielkie rozmiary – ich masa wahała się od 1 do 10 kg. Toxodontia osiągały większe rozmiary – od 100 do 500 kg^[4], a plejstoceńskie rodzaje Toxodon i Mixotoxodon – nawet 1000 kg^[3].

Występowanie

Ameryka Południowa i Północna, Azja. W zapisie kopalnym znane od wczesnego paleocenu do przełomu plejstocenu i holocenu.

Klasyfikacja

Analiza filogenetyczna przeprowadzona przez Billeta (2011) na podstawie cech czaszki i uzębienia sugeruje, że notoungulaty są grupą monofiletyczną, podobnie jak dwa główne podrzędy – Toxodontia i Typotheria. Monofiletyzm wielu rodzin należących do tych podrzędów jest jednak niepewny^[5].

• Rodzina Henricosborniidae
• Rodzina Notostylopidae
• Podrząd Toxodontia
  • Rodzina Isotemnidae
  • Rodzina Leontiniidae
  • Rodzina Notohippidae
  • Rodzina Toxodontidae
  • Rodzina Homalodotheriidae
• Podrząd Typotheria
  • Rodzina Archaeohyracidae
  • Rodzina Archaeopithecidae
  • Rodzina Oldfieldthomasiidae
  • Rodzina Interatheriidae
  • Takson "Campanorco"
  • Rodzina Mesotheriidae
  • Rodzina Hegetotheriidae