Perydot

Perydot (oliwin właściwy) – szlachetna odmiana oliwinów, krzemian magnezu i żelaza^[2]. Nazywany także chryzolitem, choć można się spotkać z użyciem nazwy chryzolit dla kamieni żółtozielonych. Chociaż oliwin jest dość często spotykanym minerałem, perydot jest rzadki.

Perydot

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	(Mg, Fe)2SiO4
Twardość w skali Mohsa	6,5–7[1]
Przełam	muszlowy, kruchy
Łupliwość	niewyraźna, trójkierunkowa[2]
Pokrój kryształu	grubotabliczkowy lub krótkosłupkowy[2]
Układ krystalograficzny	rombowy[2]
Właściwości mechaniczne	kruchy[2]
Gęstość	3,2–4,3 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	żółto zielony do brązowo zielonego
Rysa	biała[2]
Połysk	szklisty, na przełomie tłusty[2]
Współczynnik załamania	1,635–1,772 (Dwuosiowy)[1] (dwójłomność): ${\displaystyle n_{o}=1{,}690,}$ ${\displaystyle n_{e}=1{,}654,}$ (długość fali ~ 590 nm)
Inne	Dyspersja (stosunkowo słaba): 0,020[1]

Kryształ perydotu znaleziony w próbce pyłu kosmicznego z sondy Stardust

Perydot znaleziono w próbkach pyłu kosmicznego z sondy Stardust.

Właściwości

• Występuje głównie w postaci zbitych skupień, ziarnistych struktur lub nieregularnych bądź zaokrąglonych ziaren^[2].
• Przezroczysty do przeświecającego^[2].
• Pleochroizm – zmienny, zależnie od zawartości żelaza, a także, w mniejszym stopniu, od obecności innych pierwiastków towarzyszących
• Widmo absorpcyjne – silne spektrum absorpcyjne żelaza, z charakterystycznymi pasmami absorpcji o zróżnicowanym maksimum natężenia.
• Zawiera często pewne ilości m.in. glinu, tytanu, niklu oraz chromu^[2].
• Luminescencja – brak^[1]
• Radioaktywność – brak^[1]
• Wykazuje wysoką dwójłomność na poziomie 0,0330–0,0420^[1].
• Inkluzje – liczne; wrostki ilmenitu, magnetytu, chromitu i innych spineli chromowych
• Niektóre okazy po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka bądź asteryzm^[2].
• Jest izostrukturalny z chryzoberylem^[2].

Występowanie

Jest powszechnym składnikiem skał magmowych o charakterze zasadowym i ultrazasadowym, takich jak perydotyty, dunity, bazalty oliwinowe, a także niektóre odmiany gabra, diabazów i melafirów. Występuje również w serpentynitach oraz w niektórych meteorytach^[2]. Czasami, zwłaszcza w bazaltach, tworzy charakterystyczne owalne lub nieregularne nagromadzenia, określane jako bomby oliwinowe. Często towarzyszy mu forsteryt, magnetyt, Ludwigit, chromit, ilmenit, a także apatyt i piroksen^[2][3].

Miejsce występowania

Występuje m.in. w Egipcie, Etiopii, Somalii, Indiach, Rosji, Mongolii, Szwecji, Australii, Brazylii, Chinach, Kenii, Meksyku, Birmie, Norwegii, Pakistanie, RPA, Sri Lance, Tanzanii i USA (stany: Arizona, Hawaje, Nevada i Nowy Meksyk). Perydot jest wydobywany w celach komercyjnych w Arabii Saudyjskiej^[2][3].

Wydobywany był już 3500 lat temu na egipskiej Wyspie św. Jana leżącej na Morzu Czerwonym.

Zastosowanie

Jest to poszukiwany i wysoko ceniony^{[przez kogo?]} kamień szlachetny.

Szczególnie efektowne są oliwiny o intensywnej zieleni oraz o zabarwieniu złocistozielonkawym; także oliwinowe kocie oko i oliwin gwiaździsty. W jubilerstwie stosuje się szlif schodkowy, brylantowy, rzadziej kaboszonowy^[2]. Większe okazy są cenne gemmologicznie i eksponowane w muzeach.

Największy znaleziony kryształ znajduje się w Smithsonian Institution w Waszyngtonie, ma 310 karatów (62 g). Jedna z odmian perydotu, nazywana kaszmirską, pochodzi z Pakistanu. Wielkość tych kamieni pozwala jubilerom na otrzymanie klejnotów ponad 100 karatowych.

Kolekcja 954 oliwinów właściwych znajduje się w zbiorach muzeum Topkapı w Stambule w Turcji (kamienie ozdabiają tron).

Kultura

Nazwa pochodzi z języka łacińskiego olive, oznaczającego oliwa, która nawiązuje do jego częstej, zielonej szczególnie oliwkowej barwy^[2]. Nazywany jest szmaragdem ubogich. Używany był do wyrobu biżuterii sakralnej. Znaleziono egipską biżuterię z II tysiąclecia p.n.e., w której klejnoty pochodziły z wyspy św. Jana.

Hawajczycy uważają, że kamienie te są łzami bogini Pele.

Perydot znaleziono w próbkach pyłu kosmicznego z sondy Stardust.

Znana odmiana perydotu, nazywana kaszmirską, pochodzi z Pakistanu. Wielkość tych kamieni pozwala jubilerom na otrzymanie klejnotów ponad 100 karatowych.

Dawni medycy radzili pić wszelkie napoje zdrowotne z naczyń wykonanych z tego kamienia. Miało to zapewnić szybsze i skuteczniejsze działanie.

W litoterapii i ezoteryce jest uważany za uspokajający, odtruwający i uzdrawiający, zwłaszcza dla nerek, wątroby i trzustki.