Pochwiak jedwabnikowy

Pochwiak jedwabnikowy (Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny łuskowcowatych (Pluteaceae)^[1].

Pochwiak jedwabnikowy

Volvariella bombycina
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	łuskowcowate
Rodzaj	pochwiak
Gatunek	pochwiak jedwabnikowy
Nazwa systematyczna
Volvariella bombycina (Schaeff.) Singer Lilloa 22: 401 (1951)

Pochwiak jedwabnikowy – kolejne fazy wzrostu

Pochwiak jedwabnikowy rosnący w dziupli na klonie jesionolistnym (Acer negundo)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Volvariella, Pluteaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował i opisał Jacob Christian Schäffer w roku 1774 nadając nu nazwę Agaricus bombycinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1949 r. Rolf Singer.

Synonimy naukowe^[2]:

• Agaricus bombycinus Schaeff. 1774
• Amanita bombycina (Schaeff.) Pers. 1801
• Pluteus bombycinus (Schaeff.) Fr. 1836
• Volvaria bombycina (Schaeff.) P. Kumm. 1871
• Volvaria bombycina var. bombycina (Schaeff.) P. Kumm. 1871
• Volvariopsis bombycina (Schaeff.) Murrill (1911)
• Volvariella bombycina f. bombycina (Schaeff.) Singer 1951
• Volvaria flaviceps Murrill 1949
• Volvariella bombycina var. bombycina (Schaeff.) Singer 1951
• Agaricus bombycinus var. bombycinus Schaeff. 1774
• Agaricus denudatus Batsch 1783
• Agaricus bombycinus var. paludosus Lasch 1828
• Volvaria bombycina var. maxima Pilát 1933
• Volvariella bombycina var. flaviceps (Murrill) Shaffer 1957
• Volvariella bombycina var. microspora Dennis 1961
• Volvariella bombycina var. ciliatomarginata Desjardin & Hemmes 2001

Pierwszą nazwę polską, bedłka jedwabista, podał w 1876 roku Feliks Berdau. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę pochwiak jedwabnikowy, podali w 1968 roku Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda. Wcześniej takson ten opisywany był również jako pochwiak jedwabisty oraz bedłka jedwabnikowa^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 8–20 cm, biały lub żółtawy. Za młodu jajowato-dzwonkowaty, potem wypukły, z wiekiem prawie płaski. Barwy białawej i delikatnie żółtawej w centralnej części u starszych owocników. Brzeg kapelusza nie podwinięty. Powierzchnia sucha, pokryta delikatnymi, jedwabistymi, kremowymi lub jasnobrązowymi włókienkowatymi łuseczkami, wiszącymi z brzegu kapelusza.

Hymenofor

Blaszki barwy białej, z wiekiem przybierające kolor mięsno-różowy, szerokie, mieszane, wybrzuszone. Gęste i nie przyrośnięte do trzonu (wolne).

Trzon

Pełny, 6–20 cm długości i 0,7–2 cm średnicy. Mniej więcej równy, ale zwykle zwężający się nieco ku wierzchołkowi. Często zakrzywiony w celu ustawienia kapelusza w pozycji horyzontalnej, z powodu bocznego wzrostu na drewnie. Powierzchnia sucha, biała lub żółtawa, gładka i bez pierścienia. Nasada trzonu otoczona grubą pochwą, sięgającą do połowy jego wysokości. Początkowo jest ona biaława, z wiekiem żółknie i brązowieje, gładka, matowa.

Miąższ

Zwarty, ale delikatny, miękki, barwy białej, nie przebarwia się po uszkodzeniu. O lekkim zapachu rzodkwi. Smak łagodny, przyjemny.

Wysyp zarodników

Różowy. Zarodniki 6,5–9 × 4,5–7 μm, eliptyczne i gładkie^[4].

Gatunki podobne

Charakterystycznymi cechami tego gatunku są: duże rozmiary, jasnokremowy, jedwabisto-łuseczkowaty kapelusz, głęboka pochwa, występowanie na zmurszałych drzewach liściastych. Podgatunek Volvariella bombycina var. flaviceps ma żółty kapelusz^[5]. Podobnym gatunkiem, również występującym na drzewach liściastych, jest pochwiak szarobrązowy Volvariella caesiotincta^[4], który ma szaro-oliwkowe zabarwienie (niekiedy z błękitnym odcieniem), nieprzyjemnie ściągający smak, a jego miąższ ma zapach przypominający Geranium^[6].

Występowanie i siedlisko

Niezbyt częsty. Owocniki wyrastają od czerwca do października na żywych i martwych pniach, kłodach i korzeniach drzew liściastych. Bardzo często w dziuplach i rozpęknięciach, nawet wysoko nad ziemią. Lubi ciepło. W zasadzie występuje pojedynczo, ale spotykany jest niekiedy gromadnie. Można go spotkać w ogrodach, parkach, wzdłuż dróg, na drzewach z rodzaju: klon, topola, wierzba, lipa, buk, dąb. Obserwowany również na gatunkach takich jak: kasztanowiec zwyczajny, jesion wyniosły, orzech włoski czy robinia akacjowa^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – Rzadkie (potencjalnie zagrożone)^[7].

Znaczenie

Saprotrof^[8]. Nie jest pasożytem, i nawet jeśli rośnie na żywym drzewie, jest związany z martwym drewnem powstałym przez rozkład w szczelinach, dziuplach i zagłębieniach. Z powodu zapachu często wokół owocników krąży rój muszek.

Grzyb jadalny. Jednakże z uwagi na rzadkość występowania i walory smakowe nie wart konsumpcji^[9].