Podskoczek egipski

Podskoczek egipski^[28], skoczek pustynny^[29], skoczek egipski^[29] (Jaculus jaculus) – gatunek ssaka z podrodziny skoczków (Dipodinae) w rodzinie skoczkowatych (Dipodidae), najmniejszy z rodzaju Jaculus^[30].

Podskoczek egipski

Jaculus jaculus[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	skoczkowce
Rodzina	skoczkowate
Podrodzina	skoczki
Rodzaj	podskoczek
Gatunek	podskoczek egipski
Synonimy Mus jaculus Linnaeus, 1758[2] Dipus Jerboa G. Fischer, 1814[3] Dipus macromystax Lichtenstein, 1828[4] Dipus deserti Loche, 1858[5] Dipus loftusi Blanford, 1875[6] Dipus darricarrerei Lataste, 1883[7] Dipus microtis Reichenow, 1887[8] Dipus schlüteri Nehring, 1901[9] Jaculus gordoni O. Thomas, 1903[10] Jaculus jaculus favonicus O. Thomas, 1913[11] Jaculus jaculus vulturnus O. Thomas, 1913[12] Jaculus jaculus sefrius O. Thomas & Hinton, 1921[13] Jaculus jaculus airensis O. Thomas & Hinton, 1921[14] Jaculus jaculus centralis O. Thomas & Hinton, 1921[15] Jaculus jaculus syrius O. Thomas, 1922[16] Jaculus florentiae Cheesman & Hinton, 1924[17] Jaculus florentiae oralis Cheesman & Hinton, 1924[18] Jaculus deserti fuscipes Ranck, 1968[19] Jaculus deserti rarus Ranck, 1968[20] Jaculus deserti vastus Ranck, 1968[21] Jaculus jaculus arenaceous Ranck, 1968[22] Jaculus jaculus collinsi Ranck, 1968[23] Jaculus jaculus cufrensis Ranck, 1968[24] Jaculus jaculus tripolitanicus Ranck, 1968[25] Jaculus jaculus whitchurchi Ranck, 1968[26]
Podgatunki
J. j. jaculus (Linnaeus, 1758) J. j. schlueteri (Nehring, 1901)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[27]
najmniejszej troski

Zasięg występowania

Podskoczek egipski występuje w zachodnio-północnej i północnej Afryce oraz na Bliskim Wschodzie zamieszkując w zależności od podgatunku^[31]:

• J. jaculus jaculus – Maroko, Algieria, Tunezja, Libia, Egipt, Sahara Zachodnia, Mauretania, północny Senegal, Mali, Niger, północno-wschodnia Nigeria, Czad i Sudan.
• J. jaculus schlueteri – północno-wschodni Egipt (północna część półwyspu Synaj), Strefa Gazy i Izrael; prawdopodobnie również skrajnie zachodnia Jordania.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Mus jaculus^[2]. Holotyp pochodził z Piramid w Gizie, w Egipcie^[32].

We wcześniejszych ujęciach systematycznych J. hirtipes i J. loftusi były zaliczane do J. jaculus^[32]. Filogenetycznie J. jaculus należy do podrodzaju Jaculus i jest taksonem siostrzanym kladu J. hirtipes + J. loftusi^[31]. Taksonomia dotycząca podgatunków powinna zostać zrewidowana, ponieważ poprzednie analizy opierały się na mieszanych próbkach J. hirtipes i J. jaculus^[31]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[31].

Etymologia

• Jaculus: łac. iaculus „to, co jest rzucane, strzałka”, od iacio „rzucać”^[33].
• schlueteri: Wilhelm Schlüter, Jr., (1866–1938), niemiecki sprzedawca specjalizujący się w historii naturalnej^[9].

Budowa ciała

Podskoczek egipski może podpierać się ogonem dla równowagi

Podskoczek egipski jest najmniejszym spośród gatunków rodzaju Jaculus. Ma bardzo długi ogon, a jego tylne łapy są silne, masywne i bardzo sprężyste. Umożliwiają gryzoniowi skuteczną ucieczkę przed drapieżnikami^[30].

Wymiary anatomiczne
(J. Michaux i G. Shenbrot, 2017)^[34]

Część ciała	Zakres wymiarów
tułów z głową	119–130 mm
ogon	191–197 mm
tylne łapy	60–67 mm
ucho	19–22 mm
masa ciała	64–74 g

Genetyka

Garnitur chromosomowy podskoczka egipskiego tworzy 48 par chromosomów^[35].

Tryb życia

Prezentacja charakterystycznego skoku podskoczka egipskiego (Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu)

Prowadzi nocny tryb życia^[27], dzięki czemu chroni organizm przed przegrzaniem i odwodnieniem. Okres letni stara się przetrwać w estywacji. Obniżeniu ulega aktywność życiowa i spowalniają się procesy metaboliczne zwierzęcia. Podskoczek egipski spędza dnie w norach. Na powierzchni porusza się na tylnych łapach, wykonując długie, nawet kilkumetrowe skoki. Na wolności może żyć do około 4 lat^[30].

Ekologia

Siedlisko podskoczka egipskiego jest znacznie zróżnicowane. Mieszka zarówno wśród pustynnych wydm, jak i w terenie skalistym. Zawsze jednak szuka miejsc, w których można odnaleźć roślinność, stanowiącą jego pożywienie^[27].

Podskoczek egipski żywi się korzeniami, trawami, nasionami, a także owadami. Gryzoń ten nie pije wody. Pozyskuje ją wyłącznie z pokarmu stałego – zielonych części roślin i z owadów. Polują na niego: lis blady (Vulpes pallida), lis rudy (Vulpes vulpes), wąż Malpolon moilensis, zorilla paskowana (Ictonyx striatus) i efa piaskowa (Echis carinatus)^[30].