Robert Arthur Winkler

Robert Arthur Winkler (ur. 1898; zm. 22 czerwca 1972) – nadzorca działalności Świadków Jehowy w Holandii i Niemczech podczas II wojny światowej, więzień hitlerowskich obozów koncentracyjnych.

Robert Arthur Winkler

Data urodzenia	1898
Data śmierci	22 czerwca 1972

Działalność w Niemczech

Mając 16 lat przebywał na froncie I wojny światowej we Francji. Postawa kapelana, który zachęcał do zabicia jak największej liczby wrogów, a heroiczną śmierć by uważać za wielki honor, doprowadziła go do utraty wiary. Na froncie został poważnie ranny i zwolniony z wojska. Po powrocie z wojny został ateistą.

W roku 1924 zapoznał się z działalnością „Badaczy Pisma Świętego” (Bibelforscher) [w 1931 roku przyjęli nową, oficjalną nazwę – „Świadkowie Jehowy”]. Został wysłany do Bonn, aby tam prowadzić działalność kaznodziejską. W tym mieście poślubił Käthe. Winkler pomógł założyć zbory w Wachtberg i Bad Godesberg^[1]. W 1932 i 1933 roku złożył wizyty w niemieckojęzycznych zborach na Opolczyźnie, ziemi lubuskiej, Dolnym Śląsku i Górnym Śląsku.

W 1935 roku był odpowiedzialny za organizowanie działalności Świadków Jehowy w Niemczech^[2]. W czerwcu 1935 roku, w czasie prowadzenia działalności ewangelizacyjnej został aresztowany przez gestapo. Najpierw trafił do obozu koncentracyjnego Esterwegen^[3]. Następnie przebywał w aresztach w Rheinbach i Siegburg. Po zwolnieniu był pod ciągłą obserwacją i codziennie miał się zgłaszać do gestapo. Żądano, aby oddawał pozdrowienie „Heil Hitler” oraz proponowano mu współpracę. Ostrzegano, że w przeciwnym razie może już nigdy nie spotkać się z żoną. Za każdym razem kategorycznie odmawiał^[4].

Działalność w Holandii

W roku 1936 Winklerowi i jego żonie udało się uciec do Holandii. Tam zostali pionierami. Z Niemiec przenieśli notatki i plany dotyczące hitlerowskich obozów koncentracyjnych^[5][6].

Pomimo że nie znał języka niderlandzkiego, w 1938 roku otrzymał polecenie odwiedzenia wszystkich zborów w Holandii. W 1939 roku został wolontariuszem w holenderskim Biurze Oddziału, a w 1940 roku jego nadzorcą. Stamtąd organizował działalność Świadków Jehowy w całych Niemczech. Dopilnował, aby raporty i mapy obozów koncentracyjnych przemycane z hitlerowskich obozów przez świadków Jehowy, zostały przewiezione do Szwajcarii. W tamtejszym Biurze Oddziału Szwajcar Franz Zürcher z Berna zebrał je, spisał i opublikował w wydanej w roku 1938 w języku niemieckim, francuskim i polskim broszurze Krucjata przeciwko chrześcijaństwu „opisująca cierpienia niemieckich Świadków Jehowy, którzy nie chcieli poprzeć nazizmu”^[1].

10 maja 1940 roku armia nakazała aresztowanie wszystkich obywateli niemieckich w Holandii. Żołnierze weszli do Biura Oddziału w Heemstede i aresztowali wszystkich Niemców. Wśród nich znalazł się też Winkler^[7].

Po kilku dniach odzyskał wolność. Dwa tygodnie po zajęciu Holandii przez wojska niemieckie, 29 maja 1940 roku Komisarz Rzeszy Arthur Seyss-Inquart w tajnym rozporządzeniu wprowadził całkowity zakaz działalności Świadków Jehowy. Został on opublikowany w prasie 10 marca 1941 roku^[8][9].

6 lipca 1940 roku gestapo zajęło biuro w Heemstede oraz drukarnię Towarzystwa Strażnica w Haarlem. W następnym roku przez kraj przetoczyła się fala aresztowań. W poszukiwaniach i aresztowaniach świadków Jehowy współpracowała z gestapo policja holenderska. 310 głosicieli deportowano. W trakcie II wojny światowej uwięziono ogółem 426 świadków Jehowy z Holandii, spośród których około 310 zesłano do niemieckich obozów koncentracyjnych, (117 poniosło w nich śmierć)^[10][11][12].

Aresztowanie i pobyt w obozie koncentracyjnym

21 października 1941 roku Winkler został aresztowany przez gestapo. Proponowało mu, by z nimi współpracował. Ponieważ nie chciał wydać innych świadków Jehowy, przez ponad tydzień był torturowany^[13][14]. Zmasakrowanego wrzucono go do ciemnej celi. 10 lutego 1941 roku ktoś wrzucił do jego celi kieszonkową Biblię^[15][16][17]. W obozie koncentracyjnym Hertogenbosch koło Vught udało mu się zdobyć kolejną Biblię. Z Vught został przeniesiony do więzienia w Kolonii. W roku 1944 został umieszczony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen. Po przyjeździe do obozu niezauważalnie wsunął Biblię do drewnianego buta, dzięki czemu mógł z niej korzystać podczas pobytu. Często chorował; gdy uwolnił się od jednej choroby, padał ofiarą innej i dlatego znalazł się w szpitalu obozowym. Lekarzami byli więźniowie, którzy mieli pod opieką około 3000 chorych. Lekarze mieli zgłaszać strażnikom więźniów, którzy z powodu choroby nie byli zdolni do pracy przez sześć miesięcy. Tacy pacjenci byli przenoszeni do innych baraków, a później ładowani do autobusów, które okazały się komorami gazowymi na kołach, gdzie spaliny zabijały ofiary w drodze do krematorium. Uratował go lekarz ze Szwecji, któremu na wyspie Wight życie uratowali świadkowie Jehowy – Erich Frost, Konrad Franke i R. Braüning.

19 kwietnia 1945 roku, wraz z tysiącami innych więźniów, 230 świadków Jehowy z sześciu krajów zostało ewakuowanych z Sachsenhausen. Więźniów najpierw zgrupowano według narodowości. Wszystkim świadkom Jehowy kazano w tym celu stawić się w warsztacie krawieckim. Świadkowie Jehowy z narażeniem życia przenieśli w to miejsce współwyznawców, którzy leżeli na oddziale szpitalnym i przed ewakuacją mieli zostać zabici. Grupa świadków Jehowy wymaszerowała ostatnia. Esesmani kazali im ciągnąć ze sobą wóz, który – jak się później okazało – był załadowany przedmiotami skradzionymi więźniom. Żołnierze byli pewni, że świadkowie Jehowy niczego sobie nie przywłaszczą. Chorzy (w tym Winkler) i starsi mogli wsiąść na niego podczas marszu i trochę wypocząć. Kto odzyskał siły, zsiadał i dołączał do pochodu, a jego miejsce zajmował inny. Trwało to przez dwa tygodnie tego marszu śmierci^[18][19][20].

Po wyzwoleniu

Po zakończeniu II wojny światowej Winkler nadal nadzorował działalność Świadków Jehowy w Holandii. Był też mówcą na pierwszym powojennym kongresie, który się odbył 5 sierpnia 1945 roku w Amsterdamie (4 tys. obecnych^[10])^[21]. W roku 1946 z powodów zdrowotnych zrezygnował z funkcji nadzorcy Biura Oddziału w Holandii^[22]. Zmarł 22 czerwca 1972 roku, a jego żona w kwietniu 1982 roku^[23].

Stolperstein Roberta Arthura Winklera w Bonn

Upamiętnienie

4 lutego 2019 roku przy Endenischer Straße 5 w Bonn został odsłonięty jego stolperstein^[1].

Zobacz też

• Świadkowie Jehowy w Holandii
• Prześladowania Świadków Jehowy w III Rzeszy
• Fioletowe trójkąty

Bibliografia

• Watchtower, „Szczęśliwy naród, którego Bogiem jest Jehowa”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1968, s. 9–11.