Starodub (roślina)

Starodub (Ostericum Hoffmann) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Obejmuje 11 gatunków^[5]. Ze względu na podobieństwa morfologiczne bywają one włączane do rodzaju dzięgiel Angelica, aczkolwiek badania molekularne potwierdzają odrębność tych rodzajów. Zasięg rodzaju obejmuje strefę umiarkowaną Eurazji – Europę Środkową i Wschodnią, azjatycką część Rosji, Kazachstan, Mongolię, Chiny, Półwysep Koreański i Japonię^[5]. Do flory Polski należy jeden gatunek – starodub łąkowy Ostericum palustre^[6].

Starodub

Starodub łąkowy
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	starodub
Nazwa systematyczna
Ostericum Hoffmann Gen. Pl. Umbell., ed. 2. 162. 1816
Typ nomenklatoryczny
O. palustre (Besser) Besser[3]
Synonimy
Gomphopetalum Turczaninow[4]

Użytkowe znaczenie ma O. citriodorum wykorzystywany w tradycyjnej medycynie chińskiej. Jako źródło do pozyskania olejków eterycznych stosowane są też O. grosseserratum i O. maximowiczii^[3].

Morfologia

Pokrój

Byliny z łodygami dętymi, żebrowanymi^[4].

Liście

Blaszki 2- i 3-krotnie trójsieczne lub pierzasto złożone. Ogonki z rozdętą, pochwiastą nasadą^[4].

Kwiaty

Zebrane w baldachy złożone, których rozgałęzienia wsparte są nielicznymi, równowąskimi lub równowąskolancetowatymi pokrywami i pokrywkami. Działki kielicha okazałe, jajowate lub trójkątne^[4].

Owoce

Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, spłaszczone, owalnie-jajowate, u nasady sercowate, na powierzchni grzbietowej z wyraźnymi żebrami, podczas gdy boczne żebra są zwykle szerokie i cienkie, oskrzydlające rozłupki^[4].

Systematyka

Z powodu podobieństwa wielu cech morfologicznych, gatunki tu zaliczane bywają w niektórych ujęciach systematycznych włączane do rodzaju dzięgiel Angelica^[2][7]. Jednak badania molekularne nie potwierdzają pokrewieństwa tych rodzajów. Angelica należy do plemienia Selineae, podczas gdy Ostericum wchodzi w skład kladu wspólnego z rodzajem Acronema i do niego nazywanym. W jego obrębie jest rodzajem siostrzanym względem rodzaju Pternopetalum (morfologicznie z kolei dość odrębnym...)^[3]. Podobieństwa morfologiczne z rodzajem Angelica tłumaczone są jako skutek konwergencji i niekompletnego sortowania haplotypów (incomplete lineage sorting – ILS)^[3].

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podrodziny Apioideae i rodziny selerowatych Apiaceae, tradycyjnie klasyfikowany do plemienia Selineae^[8]. Badania molekularne wskazują na przynależność tego rodzaju do odrębnej „grupy Acronema”^[3].

Wykaz gatunków^[5]

• Ostericum atropurpureum G.Y.Li, G.H.Xia & W.Y.Xie
• Ostericum citriodorum (Hance) R.H.Shan & C.Q.Yuan
• Ostericum florenti (Franch. & Sav. ex Maxim.) Kitag.
• Ostericum grosseserratum (Maxim.) Kitag.
• Ostericum huadongense Z.H.Pan & X.H.Li
• Ostericum longipedicellatum (H.Wolff) Pimenov & Kljuykov
• Ostericum maximowiczii (F.Schmidt) Kitag.
• Ostericum palustre (Besser) Besser – starodub łąkowy
• Ostericum scaberulum (Franch.) R.H.Shan & C.Q.Yuan
• Ostericum sieboldii (Miq.) Nakai
• Ostericum tenuifolium (Pall. ex Schult.) Y.C.Chu