Strzebla potokowa

Strzebla potokowa^[3] (Phoxinus phoxinus) – gatunek ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae). Jeden z najliczniej występujących w Polsce gatunków ryb rzecznych^[4]. Na początku XXI w. znajdował się pod całkowitą ochroną^[5]. Ma duże znaczenie w zachowaniu równowagi międzygatunkowej potoków i rzek górskich, gdyż jest podstawowym pokarmem dla ryb łososiowatych (w szczególności dla pstrąga potokowego). Od strzebli pochodzi nazwa góry Szczebel (także Strzebel) w Beskidzie Wyspowym.

Strzebla potokowa

Phoxinus phoxinus[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Phoxinus
Gatunek	strzebla potokowa
Synonimy Cyprinus aphya Linnaeus, 1758 Cyprinus chrysoprasius Pallas, 1814 Cyprinus galian Gmelin, 1789 Cyprinus isetensis Georgi, 1775 Cyprinus morella Leske, 1774 Cyprinus phoxinus Linnaeus, 1758 Cyprinus rivularis (Pallas, 1773) Leuciscus phoxinus (Linnaeus, 1758) Phoxinus csikii Hankó, 1922 Phoxinus laevis Fitzinger, 1832 Phoxinus laevis balchaschana Kessler, 1879 Phoxinus marsilii Heckel, 1836 Phoxinus phoxinus carpathicus Popescu Gorj & Dumitriu, 1950 Phoxinus phoxinus phoxinus (Linnaeus, 1758) Phoxinus phoxinus tumensis Luo, 1996 Phoxinus rivularis (Pallas, 1773) Phoxinus varius Perty, 1832 Phoxynus montanus Ogérien, 1863 Salmo rivularis Pallas, 1773
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Występowanie

Europa z wyjątkiem północnej Skandynawii, północnej Szkocji, południowej części Półwyspu Iberyjskiego, środkowych i południowych Włoch oraz Grecji; a także środkowa i północna Azja. Na obszarze od Noworosyjska w Rosji do Batumi w Gruzji występuje podgatunek Phoxinus phoxinus colochius.

Żyje stadnie w płytkich, chłodnych, o wartkim nurcie wodach ze zwykle kamienistym dnem lub czasami piaszczystym. Spotykana w górskich rzekach i potokach oraz rzadziej górskich jeziorach. Występuje do wysokości 2000 m n.p.m. Bardzo wrażliwa na zanieczyszczenie wody.

Cechy morfologiczne

Osiąga 6–10 (maksymalnie 13 – dotyczy samic) cm długości. Ciało wrzecionowate z długim ogonem, pokryte drobnymi łuskami. Otwór gębowy w położeniu półdolnym, zaopatrzony w dwa rzędy zębów gardłowych. Oczy duże. Linia boczna widoczna, przerywana w okolicy odbytu. Grzbiet brązowawozielony, pod nim biegnie rząd ciemnych plam, często zlewających się w podłużną smugę. Czasami tworzą one poprzeczne paski sięgające poniżej linii nabocznej. Płetwy brązowawe.

Odżywianie

Żywi się wodnymi bezkręgowcami i owadami, rzadziej roślinami.

Strzeble potokowe na wystawie "Subaqueous Vltava" w Pradze

Rozród

Trze się od IV do VI w płytkiej wodzie o piaszczystym podłożu. Populacje jeziorowe zazwyczaj trą się w dopływach. Składa do 1000 ziaren ikry. W tym okresie u samców występuje intensywne ubarwienie godowe. Grzbiet staje się bardzo ciemny, boki brązowe a brzuch czerwony. Czerwone stają się także brzegi warg oraz nasada płetw parzystych i odbytowej. Zarówno u samców jak i u samic pojawia się wysypka tarłowa.

Zobacz też

• ryby Polski