Tadeusz Kalina-Zieleniewski

Tadeusz Lubomir Zieleniewski, ps. Kalina (ur. 24 lipca 1887 w Ostrówku Lubelskim, zm. 22 lipca 1971 w Warszawie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, profesor, inżynier, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Tadeusz Zieleniewski

Kalina

płk dypl. piech. Tadeusz Zieleniewski
pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia	24 lipca 1887 Ostrówek Lubelski
Data i miejsce śmierci	22 lipca 1971 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	Pierwsza Kompania Kadrowa 1 Pułk Piechoty Legionów 63 Toruński Pułk Piechoty 59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej 33 Dywizja Piechoty Grupa płk. Zieleniewskiego 3 Dywizja Piechoty 2 Dywizja Grenadierów Pancernych
Stanowiska	dowódca dywizji
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Późniejsza praca	pracownik naukowy, profesor
Odznaczenia

Pomnik poświęcony żołnierzom z grupy płk Tadeusza Kaliny-Zieleniewskiego w Momotach Górnych

Pomnik

Widok koszar od strony ulicy Sienkiewicza

Życiorys

Urodził się w rodzinie Emila i Matyldy z domu Tittenbrun. Po ukończeniu gimnazjum w Łodzi w 1910 studiował geodezję w Liège we Francji (1910–1914). Tam należał do Polskich Drużyn Strzeleckich. Od sierpnia 1914 w Legionach Polskich. Służył w 1 Kompanii Kadrowej. 6 sierpnia 1914 wymaszerował z Krakowa w składzie 4 plutonu 1 Kompanii Kadrowej. 15 maja 1917 został przydzielony na trzy miesiące do kompanii saperów nr 1 w charakterze hospitanta^[1].

Po kryzysie przysięgowym był internowany w Beniaminowie. W Polskiej Sile Zbrojnej pełnił obowiązki oficera broni obozu wyszkolenia w Ostrowi Mazowieckiej. Później w 1918 komendant Szkoły Mierniczej w Warszawie. Następnie pełnił służbę w 1 pułku piechoty Legionów, a później był m.in. wykładowcą i dowódcą 2 kompanii Szkoły Podchorążych w Warszawie (1918–1919), słuchaczem Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie (1921–1923) – pierwszy rok odbywał w École supérieure de guerre. 1 stycznia 1920 został formalnie przyjęty do Wojska Polskiego z byłych Legionów Polskich, z zatwierdzeniem posiadanego stopnia kapitana wojsk technicznych i zatwierdzeniem przydziału do Szkoły Podchorążych w Warszawie^[2].

W listopadzie 1924 został przydzielony z 1 pułku saperów do Wyższej Szkoły Wojennej na stanowisko wykładowcy taktyki ogólnej^[3]. W listopadzie 1927 wyznaczony został na stanowisko pełniącego obowiązki II dyrektora nauk Wyższej Szkoły Wojennej – zastępcy komendanta WSWoj. z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów saperów^[4]. 23 sierpnia 1929 został przeniesiony do 31 pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[5].

23 grudnia 1929 został przeniesiony do korpusu oficerów piechoty w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 35,9 lokata z równoczesnym przeniesieniem do 63 pułku piechoty w Toruniu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku^[6]. 31 marca 1930 został przeniesiony do 59 pułku piechoty w Inowrocławiu na stanowisko dowódcy pułku^[7]. Z dniem 1 marca 1932 został przeniesiony do dyspozycji szefa Sztabu Głównego na okres trzech miesięcy z zachowaniem dotychczasowego dodatku służbowego^[8]. Z dniem 1 czerwca 1932 został mianowany szefem Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie^[9]. Z tego stanowiska na początku 1935 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej w 8 Dywizji Piechoty^[10]. Pracami instytutu kierował do ostatniej dekady sierpnia 1939. W międzyczasie (1936) odbył praktykę na stanowisku dowódcy piechoty dywizyjnej 8 Dywizji Piechoty w Modlinie.

Wiosną 1939 został wybrany wiceprezesem zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Cieszynie Zachodnim^[11].

25 sierpnia 1939 zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym objął dowództwo 33 Dywizji Piechoty (rezerwowej) w Grodnie^[12]. Dywizją tą dowodził w czasie kampanii wrześniowej. Walczył w bitwach pod Różanem i Włodawą. 19 września 33 DP została włączona w skład 41 Dywizji Piechoty, a on sam „pozostał przy sztabie 41 DP”^[13]. 25 września, po rozwiązaniu Dowództwa Armii gen. Przedrzymirskiego „wymknął się samochodem w kierunku Krasnegostawu”. Wieczorem, w rejonie Krasnegostawu, dołączył do grup dowodzonych przez pułkowników: Leona Koca, Władysława Filipkowskiego i Władysława Płonkę. 27 września na odprawie pułkowników w Woli Sobieskiej objął dowództwo nad całością wojsk, z których utworzył Grupę własnego imienia^[14]. 29 i 30 września dowodzona przez niego grupa walczy z Niemcami o Polichnę Dolną, Janów Lubelski i Dzwolę, a na wschodzie z Armią Czerwoną. 1 października dowodzona przez niego grupa przeszła do wsi Momoty Górne, gdzie złożyła broń przed sowietami. Następnego dnia został wywieziony przez sowietów do Lwowa. Wieczorem tego samego dnia, w trakcie konwojowania zdołał zbiec z samochodu i ukryć na terenie miasta (wraz z nim odzyskał wolność przewożony wówczas kpt. Marian Wondraczek)^[15]. 13 października wyjechał koleją do Delatyna skąd pieszo przez Gorgany przeszedł następnego dnia na Węgry^[16]. Następnie przedostał się do Francji.

W latach 1939–1945 w Polskich Siłach Zbrojnych, m.in. dowodził 3 Dywizją Piechoty we Francji (4–19 czerwca 1940). Był wykładowcą na kursach Wyższej Szkoły Wojennej w Wielkiej Brytanii.

3 sierpnia 1943 Naczelny Wódz mianował go dowódcą 1 Dywizji Grenadierów. Obowiązki dowódcy dywizji objął 26 sierpnia 1943^[17]. 29 października 1943 Naczelny Wódz mianował go zastępcą inspektora do Spraw Zarządu Wojskowego^[18].

W 1947 powrócił do Polski. Zamieszkał w Warszawie. Pracował naukowo na Politechnice Warszawskiej. W latach 1950–1961 był adiunktem na Wydziale Geodezji i Kartografii. Brał czynny udział w pracach ZBoWiD.

Zmarł w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 12-5-3/4)^[19].

Awanse

• chorąży – 5 marca 1915
• podporucznik – 1 kwietnia 1916
• porucznik
• kapitan – 1917
• major
• podpułkownik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 r. zajmował 34., a 1928 r. 17. lokatę w korpusie oficerów zawodowych inżynierii i saperów)
• pułkownik – 1 stycznia 1931 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7083 – 17 maja 1922^[20]
• Krzyż Niepodległości – 16 września 1931^[21]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 28 kwietnia 1926^[22]
• Krzyż Walecznych trzykrotnie^[23]
• Złoty Krzyż Zasługi – 17 marca 1930^[24]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[23]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[23]
• Srebrny Medal za Długoletnią Służbę^[23]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę^[23]
• Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”^[25]
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Wojskowej (Bułgaria, 1937)^[26]
• Krzyż Komandorski Orderu Zasługi (Węgry)^[27]
• Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)^[23]
• odznaczenie rumuńskie^[23]

Upamiętnienie

15 września 2016 6 Samodzielny Oddział Geograficzny w Toruniu przyjął płk. dypl. inż. Tadeusza Zieleniewskiego ps. „Kalina” na swojego patrona. Z tej okazji odsłonięto pamiątkowy pomnik^[28].