Tramwaj konny w Mrozach

Tramwaj konny w Mrozach – wąskotorowa, jednotorowa linia tramwaju konnego, znajdująca się w gminie Mrozy, w powiecie mińskim (województwo mazowieckie). Jedyny czynny tramwaj konny w Polsce^[4][5].

Linia kolejowa

Tramwaj konny Mrozy – Rudka
Dane podstawowe
Zarządca	Gmina Mrozy
Długość	1,75[1] km
Rozstaw szyn	1000 mm
Sieć trakcyjna	konna
Historia
Lata budowy	1902[2], 2011[2]
Rok otwarcia	1908[3], 2012[2]
Rok zawieszenia ruchu	1967[2]
Przebieg Legenda eksploatowana / istniejąca   zlikwidowana / rozebrana lub planowana kolej metro lub kolej lekka stacja kolejowa/stacja metra przystanek stacja bez ruchu pasażerskiego ładownia, posterunek ruchu itp przystanek częściowo używany koniec linii odcinek odcinek w tunelu odcinek na estakadzie wiadukt most tunel pod wodą zmiana kilometrażu granica państwowa / inna mijanka przejazd kolejowo-drogowy przeprawa promowa     odcinek zelektryfikowany   Mrozy al. Mizikowskiego Rudka/Sanatorium

Historia

Budynek SSZZOZ w Rudce – widok z lotu ptaka

Przystanek tramwaju w Mrozach

Przystanek tramwaju w Rudce

Koń na trasie

Oryginalny wagon w Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie

W 1902 Warszawskie Towarzystwo Higieniczne, doceniając walory klimatyczne Mrozów i okolic, podjęło decyzję o wybudowaniu sanatorium do leczenia chorób płuc w Rudce k. Mrozów. Teren budowy znajdował się kilka kilometrów od stacji Kolei Warszawsko-Terespolskiej, na której wyładowywano przywożone pociągiem materiały budowlane. W celu ułatwienia transportu sprzętu do Rudki, położono tory kolejki konnej o prześwicie 900 mm^[6]. Odchodziły one od stacji Mrozy i przechodziły przez teren obecnego rezerwatu przyrody. Linia miała długość 2,5 km^[7].

Gdy w 1908 – po 6 latach – zakończono budowę sanatorium, wózki towarowe zastąpiono tramwajem o drewnianej konstrukcji. Przewoził on kuracjuszy, pacjentów, pracowników oraz wczasowiczów^[8]. Tramwaj kursował od 29 listopada 1908 do 1967 (do śmierci ówczesnego woźnicy)^[7]. Był jednym z dwóch takich pojazdów w Europie^[9]. Wagon zachował się i jest prezentowany w skansenie kolei wąskotorowych w Sochaczewie. Zachował się również fragment dokumentalnego filmu ukazujący przejazd tramwaju. Lekki tor rozebrano na początku lat 70. i jedyną pozostałością po linii były niewywiezione drewniane podkłady na niektórych odcinkach trasy.

Reaktywacja

W 2007 Towarzystwo Przyjaciół Mrozów postanowiło reaktywować kolejkę, planując jej otwarcie na 2009. W sierpniu tegoż roku prace przy torowisku nie były jednak rozpoczęte (stała tylko tablica informacyjna z fragmentem torowiska).

Ostatecznie odbudowa tramwaju rozpoczęła się w sierpniu 2011, zaś już pod koniec października zorganizowano dni otwarte, podczas których przewożono pasażerów. Również w sierpniu 2011 ogłoszono przetarg na remont kolejki tramwaju konnego^[10]. Roboty torowe kosztowały ok. 450 tys. zł. Na budowę uzyskano dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w wysokości 310 tys. zł^[6]. Konieczna była też budowa nowego wagonu. Replikę egzemplarza zachowanego w Sochaczewie wykonał miejscowy artysta Tadeusz Głuszczuk^[6].

Uroczyste otwarcie planowane było na wiosnę, zaś ostatecznie oficjalne otwarcie odbyło się 10 sierpnia 2012^[11][12]. Od tego czasu kolejka kursuje regularnie przez 7 miesięcy w roku na trasie o długości 1,75 kilometra, tj. nieco krótszej niż pierwotnie, co spowodowane zostało koniecznością odsunięcia peronu wąskiego od normalnotorowego i przeniesienia go do pobliskiego parku. Prześwit toru zrekonstruowanego tramwaju wynosi 1000 mm^[13]. Czas jazdy w obie strony wynosi ok. 45 minut^[13]. Tramwaj ma sześć miejsc, co powoduje, że zwykle konieczna jest wcześniejsza rezerwacja^[13].

Gmina Mrozy za remont linii tramwaju konnego zdobyła tytuł „Krajowego Lidera Innowacji i Rozwoju 2012”^[14].

W kulturze masowej

Tramwaj konny w Mrozach wykorzystano w 95. odcinku serialu Ranczo jako nową atrakcję turystyczną gminy Wilkowyje^[15].

Eksploatacja linii

Stacje i przystanki

Na trasie znajdują się dwa przystanki, jeden przy Samodzielnym Specjalistycznym Zespole Zakładów Opieki Zdrowotnej w Rudce, a drugi w miejscowości Mrozy.

Ruch pasażerski

Na trasie jest prowadzony ruch turystyczny. Wzdłuż trasy powstała ścieżka edukacyjna^[3].

Ruch towarowy

Na początku istnienia linia służyła do przewożenia materiałów budowlanych, na budowę sanatorium w Rudce^[6]. Po zakończeniu budowy wstrzymano ruch towarowy.