Uakari czerwono-biały

Uakari czerwono-biały^[5], uakari biały^[6] (Cacajao calvus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny saki (Pitheciinae) w obrębie rodziny sakowatych (Pitheciidae).

Uakari czerwono-biały

Cacajao calvus[1]
(I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1847)
Samiec
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	naczelne
Parworząd	małpy szerokonose
Rodzina	sakowate
Podrodzina	saki
Rodzaj	uakari
Gatunek	uakari czerwono-biały
Synonimy
Brachyurus calvus I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1847[2] Pithecia alba Schlegel, 1876[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1847 roku francuski zoolog Isidore Geoffroy Saint-Hilaire nadając mu nazwę Brachyurus calvus^[2]. Miejsce typowe według oryginalnego opisu to „Pará”^[2], ograniczone w 1987 roku przez Philipa Hershkovitza do lewego brzegu rzeki Solimôes, naprzeciwko Fonte Boa, w Amazonii, w Brazylii^[7][8][9]. Holotyp to zamontowana skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura MNHN-ZM-MO-1847-1667a) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; okaz podarował w marcu 1847 roku attache brazylijskiego poselstwa w Paryżu, Pedro d’Alcantara Lisboa^[10][11][12].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznawali cztery podgatunki, ale ostatnie odkrycia nowych populacji zmieniły ten podział taksonomiczny, wyodrębniając taksony ucayalii, rubicundus i novaesi do rangi odrębnych gatunków^[11].

Obecnie (2023) takson monotypowy^[9].

Etymologia

• Cacajao: port. cacajão „uakari”, od tupi cacajao – lokalnej nazwy uakari czarnogłowego w niektórych częściach Brazylii i Wenezueli^[13].
• calvus: łac. calvus „łysy”^[14].

Zasięg występowania

Uakari czerwono-biały występuje w brazylijskiej części Amazonii, ograniczony głównie do dużej wyspy rzecznej, graniczącej z rzekami Japurá, Auati-Paraná i Solimões^[15][5]. Preferuje lasy deszczowe, które są zalane stale lub okresowo^[16].

Charakterystyka

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 36–57 cm, samców 38–56 cm, długość ogona samic 14–17 cm, samców 14–19 cm; masa ciała samic 2,3–3 kg, samców 3–3,5 kg^[17][18]. Mają płaską, szeroką twarz, która wyróżnia się charakterystycznym, czerwonym zabarwieniem^[16].

Rozmnażanie

Samica może rozmnażać się raz na dwa lata. Ciąża trwa około 180 dni. Zazwyczaj rodzi jedno młode, które jest karmione mlekiem matki przez około pięć miesięcy^[16].

Tryb życia

Żyją w stadach złożonych zwykle z 10–30, a czasem nawet 100 osobników. Żywią się owocami, liśćmi, nektarem i niektórymi owadami. Samica rodzi jedno młode. Dojrzałość płciową samice uzyskują w wieku 3 lat, natomiast samce w wieku 6 lat.

Zagrożenia i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern ‘najmniejszej troski’)^[4].