Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku

Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku – wybory parlamentarne do Bundestagu zarządzone przez prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera na 23 lutego 2025. Pierwotnie wybory miały odbyć się jesienią 2025 roku, jednak termin ten został przyspieszony w wyniku odrzucenia przez Bundestag wotum zaufania wobec rządu Olafa Scholza w dniu 16 grudnia 2024.

Wybory parlamentarne w Niemczech w 2025 roku

Państwo	Niemcy
Rodzaj	parlamentarne
Data przeprowadzenia	23 lutego 2025
Data zarządzenia	27 grudnia 2024 przez: prezydenta Franka-Waltera Steinmeiera
Ordynacja wyborcza	mieszana[a]
Głosowanie
Wyniki wyborów do Bundestagu: CDU/CSU 28,52% AfD 20,8% SPD 16,41% Zieloni 11,61% Die Linke 8,77% BSW 4,97% FDP 4,33% FW 1,55% Inne 3,03%
poprzednie: 2021 następne: brak
Strona internetowa

Tło

Wobec zbliżającego się końca 20. kadencji Bundestagu, zgodnie z niemiecką ustawą zasadniczą, na jesień 2025 planowane były wybory parlamentarne. Powinny się one odbyć najwcześniej 31 sierpnia, a najpóźniej 26 października 2025 roku. Latem 2024 roku rząd tworzony przez tzw. koalicję sygnalizacji świetlnej, czyli partie SPD, FDP i Zielonych, zarekomendował datę 28 września 2025^[1].

Jesienią 2024 doszło do ostrego konfliktu dotyczącym budżetu na 2025 rok pomiędzy kanclerzem Olafem Scholzem, a reprezentującym wchodzącą w skład koalicji partię FDP ministrem finansów Christianem Lindnerem. Osią sporu było podejście do polityki fiskalnej państwa^[2]. Podczas gdy SDP i Zieloni opowiadali się za wzrostem zadłużenia państwa, rozbudowanym systemem opieki socjalnej oraz kontynuowaniem kursu w sprawie osiągnięcia neutralności klimatycznej, tak FDP żądało utrzymania tzw. hamulca zadłużenia (czyli limitu zadłużenia 0,35% PKB), redukcji świadczeń dla uchodźców, reformy emerytalnej oraz rezygnacji z części celów klimatycznych^[2].

Wobec impasu w rozmowach, 6 listopada Scholz postanowił zdymisjonować Lindnera, co poskutkowało opuszczeniem koalicji przez FDP i powstaniem rządu mniejszościowego SDP–Zieloni. Jednocześnie kanclerz zapowiedział złożenie wniosku o wotum zaufania dla rządu oraz przyspieszone wybory na wiosnę 2025 roku^[3]. Zgodnie z niemiecką konstytucją, postawienie wniosku o wotum zaufania dla rządu jest konieczne, aby prezydent federalny mógł rozwiązać parlament i w ciągu 21 dni wyznaczyć nową datę wyborów^[b], które to musiałyby odbyć się w ciągu 60 dni od daty rozwiązania parlamentu^[4]. 16 grudnia w Bundestagu odbyło się głosowanie – za udzieleniem rządowi Scholza wotum zaufania opowiedziało się 207 posłów, 394 było przeciwnych, natomiast 116 wstrzymało się od głosu^[5]. 27 grudnia prezydent Niemiec, Frank-Walter Steinmeier, rozwiązał parlament i zarządził datę przedterminowych wyborów na 23 lutego 2025^[6]. Zgodnie z konstytucją, do czasu ukonstytuowania się nowej kadencji Bundestagu, dotychczasowy parlament kontynuuje pracę^[6].

Nowa ordynacja wyborcza

Osobny artykuł: System wyborczy w Niemczech.

Po raz pierwszy zostanie zastosowana ordynacja wyborcza przyjęta w 2023 roku^[7]. Liczba członków Bundestagu została ustalona na 630, bez mandatów kompensacyjnych i wyrównawczych. 299 deputowanych do Bundestagu zostanie wybranych w jednomandatowych okręgach wyborczych (w których konieczne jest uzyskanie większości względnej), a pozostałe 331 zostanie rozdzielone na szczeblu krajowym według systemu proporcjonalnego (klucza partyjnego). Każdy wyborca ma do oddania dwa głosy: głos pierwszy na jednego z kandydatów w jednomandatowym okręgu wyborczym oraz głos drugi na jedną z list wyborczych zgłaszanych w danym landzie. Kandydaci, którzy zwyciężą w jednomandatowych okręgach wyborczych, nie mają już gwarancji zdobycia mandatu – są one przyznawane wyłącznie w przypadku, gdy mają odpowiednie pokrycie w liczbie drugich głosów. Z tej zasady wyłączeni są kandydaci startujący jako niezależni. Partie polityczne, aby wziąć udział w rozdziale mandatów muszą przekroczyć próg co najmniej 5% drugich głosów na poziomie federalnym (z wyjątkiem partii mniejszości narodowych) lub zwyciężyć w minimum trzech okręgach jednomandatowych^[8].

Do 2023 roku nadmiarowe mandaty pojawiały się, gdy partia zdobyła więcej bezpośrednich mandatów w pierwszych głosach, niż była uprawniona do otrzymania miejsc z liczby drugich głosów. Następnie pozwalano im zachować te mandaty, a pozostałe partie otrzymały w zamian mandaty kompensacyjne^[7]. Skutkowało to tym, że liczba wybieranych do Bundestagu posłów była zmienna (po zjednoczeniu Niemiec najmniej posłów wybrano w 2002 roku – 603, a najwięcej w 2021 roku – 736). Dodatkowym argumentem za przeprowadzeniem zmian była chęć redukcji stale rosnącej liczby parlamentarzystów^[8][9].

Kampania wyborcza

Sondaże przedwyborcze

Jeszcze zanim doszło do rozpadu koalicji rządzącej sondaże wskazywały na wyraźną przewagę chadecji (CDU/CSU) nad partiami tworzącymi koalicję sygnalizacji świetlnej (SPD, Zieloni i FDP)^[10]. Stały wzrost poparcia notowała także prawicowa AfD, na które składało się przede wszystkim niezadowolenie coraz większej grupy Niemców z polityki migracyjnej i azylowej rządu^[11]. Wpływ na to miały kolejne incydenty terrorystyczne, jakie miały miejsce na terenie Niemiec w miesiącach przed wyborami, jak atak nożownika w Mannheimie, atak nożownika w Solingen(inne języki), zamach na jarmarku bożonarodzeniowym w Magdeburgu, atak nożownika w Aschaffenburgu(inne języki) czy akt terrorystyczny w Monachium(inne języki).

17 września 2024 blok partii CDU/CSU wybrał swoim kandydatem na kanclerza przewodniczącego CDU, Friedricha Merza^[12]. W porównaniu do polityki poprzedniej kanclerz z ramienia tej partii, Angeli Merkel (2005–2021), chadecja wyraźnie zmieniła kurs wobec jej liberalnej polityki migracyjnej, co spotkało się z jej ostrą krytyką^[13]. Wielu ekspertów uznaje zwrot tej partii w sprawie polityki imigracyjnej za chęć odebrania części wyborców partii AfD^[14].

Ważnym elementem kampanii stały się kwestie gospodarcze, na czele z tzw. hamulcem zadłużenia, zabraniającym zaciągania przez rząd federalny kredytów powyżej progu 0,35% PKB i całkowicie zakazującym krajom związkowym zaciągania długów^[15], a także polityką socjalną rządu. Podczas gdy CDU, CSU, FDP i AfD opowiadają się za utrzymaniem, bądź nawet zmniejszeniem progu hamulca oraz likwidacją części świadczeń, to SPD, Zieloni i BSW postulują poluzowanie tego instrumentu i wyłączenie z niego zobowiązań zaciąganych na inwestycje^[15].

25 stycznia 2025 Elon Musk przemówił na wiecu AfD, popierając dotychczasową politykę tej partii, co wzbudziło niezadowolenie wśród polityków pozostałych ugrupowań i wzmogło obawy przed potencjalnym wpływem miliardera na przebieg wyborów za pośrednictwem platformy X^[16].

Na początku lutego 2025 protesty (nawet 700 tysięcy osób w całych Niemczech)^[17], głównie środowisk lewicowych i antyfaszystowskich, wywołało głosowanie nad zaostrzeniem polityki migracyjnej. Wniosek złożony przez CDU, oprócz FDP, poparli także posłowie AfD, co było pierwszą ustawą w historii przegłosowaną dzięki głosom tej, dotychczas izolowanej, prawicowej partii^[18]. Protesty nie miały jednak większego odbicia w sondażach poparcia dla bloku CDU/CSU.

Partie i kandydaci

Partie, które zarejestrowały listy do Bundestagu we wszystkich landach^[19]

	Komitet wyborczy	Skrót	Liderzy	Wynik w poprzednich wyborach (%)	Liczba posłów pod koniec poprzedniej kadencji	Kandydaci w okręgach jednomandatowych
	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec	SPD	Olaf Scholz	25,7	207	299
	Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna, Unia Chrześcijańsko-Społeczna	CDU/CSU	Friedrich Merz	24,2	196	299
	Sojusz 90/Zieloni	Grüne	Robert Habeck, Annalena Baerbock	14,7	117	297
	Wolna Partia Demokratyczna	FDP	Christian Lindner	11,4	90	299
	Alternatywa dla Niemiec	AfD	Alice Weidel	10,4	77	295
	Lewica	Die Linke	Heidi Reichinnek, Jan van Aken	4,9	28	297
	Sojusz Sahry Wagenknecht	BSW	Sahra Wagenknecht	–	10	35
	Sojusz Niemcy(inne języki)	BD	Steffen Große(inne języki)	–	1	83
	Wolni Wyborcy	FW	Hubert Aiwanger	2,4	0	268
	Volt Niemcy(inne języki)	Volt	Anna Laura Tiessen, Eric Bischof	0,4	0	175
	Marksistowsko-Leninowska Partia Niemiec	MLPD	Gabi Fechtner	0,1>	0	73

Wyniki wyborów

Komitet wyborczy[20]		Głosy drugie			Mandaty
		Liczba	%	+/−	Liczba	+/−	%
	Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna/Unia Chrześcijańsko-Społeczna	14 158 432	28,52	4,38	208	11	33,02
	Alternatywa dla Niemiec	10 327 148	20,80	10,42	152	69	24,13
	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec	8 148 284	16,41	9,29	120	86	19,05
	Sojusz 90/Zieloni	5 761 476	11,61	3,11	85	33	13,49
	Lewica	4 355 382	8,77	3,90	64	25	10,16
	Związek Wyborców Południowego Szlezwiku[c]	76 126	0,15	0,03	1		0,16
	Sojusz Sahry Wagenknecht	2 468 670	4,97	–	–	–	–
	Wolna Partia Demokratyczna	2 148 878	4,33	7,10	–	91	–
	Wolni Wyborcy	769 170	1,55	0,88	–	–	–
	Pozostali	1 428 521	2,88	–	–	–	–
Ogółem		49 642 087	100,00	–	630	–	100,00
Głosy nieważne		285 228	0,57	0,30
Frekwencja		49 927 315	82,54	6,18

• 
  Zwycięzcy wyborów w jednomandatowych okręgach wyborczych (pierwszy głos)
• 
  Zwycięskie listy wyborcze w poszczególnych okręgach (drugi głos)

Uwagi

1. patrz: System wyborczy w Niemczech
2. Wyjątkiem jest sytuacja, w której parlament wybrałby nowego kanclerza w wyniku konstruktywnego wotum nieufności, jednak taka sytuacja w historii RFN miała miejsce tylko raz, w 1982 roku.
3. Partia mniejszości narodowej.