Xiphactinus

Xiphactinus – rodzaj wymarłej ryby żyjącej w późnej kredzie na obszarze dzisiejszej środkowej i wschodniej Ameryki Północnej. Duża drapieżna ryba (długość ciała ok. 5 m) żywiąca się rybami i ptakami morskimi. Stworzenie to było prawdopodobnie podobne do dzisiejszych ryb z rodziny tarponowatych^[1].

Rekonkstrucja

Xiphactinus
Leidy, 1870
Szkielet Xiphactinus audax w Cosmocaixa, w Barcelonie
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Nadrząd	kostnojęzykopodobne
Rząd	Ichthyodectiformes
Rodzina	Ichthyodectidae
Rodzaj	Xiphactinus
Gatunki
X. audax Leidy, 1870 (typowy) X. vetus (Leidy, 1856)

Najsłynniejszy szkielet Xiphactinus audax znajduje się w Sternberg Museum of Natural History w Hays w Kanadzie. Ryba, do której należał szkielet zginęła zaraz po posiłku, dzięki temu w miejscu, gdzie znajdował się jej żołądek odnaleziono pełny szkielet ryby z gatunku Gillicus arcuatus^[2]. Inne skamieniałości znajdują się m.in. w Amerykańskim Muzeum Historii Naturalnej, Peabody Museum, Denver Museum of Science and Nature i Cosmocaixa w Barcelonie.

Gatunek typowy rodzaju, X. audax, został opisany w 1870 roku przez Josepha Leidy'ego, a rok później, niezależnie od niego, ten sam gatunek Edward Drinker Cope opisał pod nazwą Portheus molossus. Mimo iż materiał typowy P. molossus jest bardziej kompletny niż X. audax, zasada pierwszeństwa w nomenklaturze zoologicznej wymaga, by był on młodszym synonimem X. audax. Opisano wiele gatunków należących do rodzaju Xiphactinus, jednak większość z nich zsynonimizowano później z X. audax. Jedynym ważnym oprócz niego gatunkiem jest X. vetus, opisany przez Leidy'ego w 1856 roku pod nazwą Polygonodon vetus^[3].