Zbigniew Pronaszko

Zbigniew Pronaszko (ur. 27 maja 1885 w Derebczynie^[1], zm. 8 lutego 1958 w Krakowie^[2]) – polski malarz, rzeźbiarz, scenograf, współtwórca teatru awangardowego Cricot.

Zbigniew Pronaszko

Zbigniew Pronaszko (1949)
Data i miejsce urodzenia	27 maja 1885 Derebczyn
Data i miejsce śmierci	8 lutego 1958 Kraków
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	sztuki plastyczne
Epoka	formizm, kapizm
Odznaczenia

Nagrobek Zbigniewa Pronaszki na cmentarzu Salwatorskim zniszczony przez wichurę w 2010

Życiorys

Urodził się w rodzinie Franciszka, dyrektora cukrowni, i Feliksy Bony z Sawic­kich^[3]. W 1903 zdał maturę^[4], w 1905 rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych w Kijowie, które w latach 1906–1911 kontynuował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1914–1917 przebywał w Zakopanem^[4]. W 1917 wspólnie z bratem Andrzejem Pronaszko i Tytusem Czyżewskim założył grupę artystyczną Ekspresjoniści Polscy (w 1919 przemianowana na Formistów). W latach 1919–1920 pracował dla teatru „Reduta” jako scenograf, zaś w 1925–1926 dla Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Warszawie. Od 1920 wykładał w Wolnej Szkole Malarstwa Ludwiki Mehofferowej w Krakowie. W latach 1923–1924 był kierownikiem katedry malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W 1933 współzałożyciel teatru Cricot, dla którego projektował dekoracje i kostiumy. Od 1945 był profesorem, a w latach 1949–1951 rektorem ASP w Krakowie^[5].

Brał udział w wielu oficjalnych zagranicznych wystawach polskiej sztuki. Jego twórczość malarska związana jest z formizmem i koloryzmem.

W 1937 wyróżniony złotym medalem za malarstwo na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu^[6], w 1953 otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia za twórczość w dziedzinie portretu, a w szczególności za portret Solskiego^[7], a w 1955 Nagrodę Państwową I stopnia za całość twórczości malarskiej^[8].

W 1919 ożenił się z Marią Normą Taub (zm. 1955), dr. medycyny^[9]. W okresie międzywojennym oprócz mieszkania w kamienicy przy ul. Siemiradzkiego w Krakowie miał dom letni w Strzyżowie, miejscowości urodzenia żony^[10].

Zmarł w Krakowie, pochowany na cmentarzu Salwatorskim (sektor SC11-14-17)^[11].

Niektóre prace

• 1917: rzeźba Popiersie T. Czyżewskiego
• 1920–1922: obraz Akt leżący
• 1922: projekt pomnika Adama Mickiewicza
• 1928: obraz Pejzaż z Cagnes

Galeria

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (31 maja 1955)^[12]
• Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[13]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (15 lipca 1954)^[14]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)^[15]