Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Zofia Skołozdro
nauczycielka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Zofia Aleksandra Maria Skołozdro, ps. „Orlińska” (ur. 15 maja 1896 w Chodorowie, zm. 9 sierpnia 1984 w Sanoku) – polska nauczycielka biologii z tytułem doktora nauk, pedagog, wieloletnia dyrektor Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego Żeńskiego w Sanoku (1936–1939 i 1946–1970), podczas okupacji niemieckiej 1939–1945 zaangażowana w ruchu oporu i konspiracji, organizatorka tajnego nauczania. Po wojnie radna Rad Narodowych, działaczka społeczna.
.jpg)
.jpg){kind=small}
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
b.jpg)
Zofia Aleksandra Maria Skołozdro urodziła się 15 maja 1896 w Chodorowie[1][2]. Była córką Jana i Zuzanny z domu Strzeleckiej[3][4][2]. Jako eksternistka 15 czerwca 1921 zdała egzamin dojrzałości w XI Państwowym Gimnazjum im. Jana i Andrzeja Śniadeckich we Lwowie[1]. W 1933 ukończyła studia na kierunku biologii na Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, zdała egzamin nauczycielski z tego przedmiotu, a w grudniu w 1933 uzyskała stopień doktora geologii w zakresie paleontologii. Pod wpływem książki Szara przędza postanowiła zostać nauczycielką. Zarówno po uzyskaniu doktoratu w 1933 jak i w 1946 nie zdecydowała się na podjęcie kariery naukowej oddając się pracy pedagogicznej. Po studiach pracowała w szkole w Końskiem, w szkołach średnich we Lwowie, w tym do 1936 w tamtejszym Prywatnym Gimnazjum Zofii Strzałkowskiej we Lwowie. 18 października 1936 została dyrektorem ówczesnego Prywatnego Gimnazjum Żeńskiego im. Emilii Plater w Sanoku[5]. W szkole była nauczycielką biologii i geografii[6]. Odznaczała się talentem organizacyjnym i pasją rozwijania zawodu nauczyciela[7]. Kierowała szkołą do wybuchu II wojny światowej 1 września 1939[8][9]. W okresie okupacji niemieckiej działała w kierunku kontynuacji nauczania w mieście. Dzięki jej staraniom władze okupacyjne pierwotnie zezwoliły na otwarcie szkoły średniej w 1939, po czym decyzją władz Generalnego Gubernatorstwa na przełomie 1939/1940 szkolnictwo zostało objęte restrykcjami[10]. W związku z tym Zofia Skołozdro podjęła inicjatywę prowadzenia nauki w konspiracji i organizowania tajnego nauczania[11][12]. Początkowo prowadziła Gimnazjum i Liceum w formie tajnej od października 1939 do kwietnia 1940, po czym ta działalność została zaprzestana wobec groźby śledztwa i ujawnienia. W wyniku kontaktu z przedstawicielami z Krakowa z 1941 (Jan Smoleń i Włodzimierz Gałecki, Karol Ziarno ps. „Sikora”[13][14]), latem 1942 w ramach Powiatowej Delegatury Rządu – Sanok została przewodniczącą Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury w Sanoku[15][16] i kontynuowała misję tajnego nauczania w Sanoku i ziemi sanockiej (w tej działalności pracowali wówczas m.in. Józef Stachowicz, Jadwiga Zaleska, Władysław Szombara). W tym czasie Zofia Skołozdro działała pod pseudonimem „Orlińska”[17]. Działała w podziemnym ruchu oporu[18][19]: we własnym mieszkaniu zorganizowała punkt kontaktowy dla kurierów[20][21][22], współuczestniczyła w przerzucie transgranicznym przyjmując i odprawiając kurierów (w tym czasie jej zwierzchnikiem był Aleksander Rybicki), była organizatorką akcji przekazywania żywności więźniom, brała udział kolportażu prasy konspiracyjnej, w utrzymywaniu łączności, w tym pomiędzy Radą Główną Opiekuńczą a Związkiem Walki Zbrojnej, od 1942 Armią Krajową[12]. Od lipca 1941 stała na czele Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Sanoku (zastępcą był Zygfryd Gölis)[23][24]. Sprawowała stanowisko prezesa oddziału sanockiego Polskiego Czerwonego Krzyża, działającego w budynku przy ul. Ignacego Daszyńskiego 17[25]. Podczas okupacji pełniła funkcję wiceprezesa sanockiego PCK[26]. Jednocześnie, wskutek utraty oficjalnego zatrudnienia stworzyła fabrykę cukierków, którą prowadziła wraz z siostrą Marią. Zaangażowała do niej przedstawicieli sanockiej inteligencji oraz nauczycieli, chroniąc ich tym samym przed przymusową wywózką do Niemiec[27].
Po zakończeniu okupacji niemieckiej w 1944 była organizatorką wznowienia edukacji, angażowania nauczycieli, gromadzenia zachowanych pomocy dydaktycznych. W 1944 współtworzyła Komitet Odbudowy Gimnazjum (wraz z nią m.in. Jan Świerzowicz i Jadwiga Zaleska), w budynku, w którym stacjonowały wojska sowieckie. Powstałe gremium skierowało do Józefa Stalina telegram z prośbą o opuszczenie gmachu szkoły przez wojska Armii Czerwonej, zaś interwencja zakończyła się oddaniem budynku[28][29]. Pierwszym powojennym dyrektorem szkoły został wybrany demokratycznie przez grono pedagogiczne najstarszy wiekiem Jan Świerzowicz jesienią 1944 (Zofia Skołozdro została jego zastępcą oraz osobą odpowiedzialną za wychowawstwo dziewcząt)[30]. Ponadto została przewodniczącą powołanej 14 listopada 1945 Komisji Oświaty Powiatowej Rady Narodowej i kierowała nią przez wiele lat[31]. Została przewodniczącą Komisji Weryfikacyjnej, która przekazała do Kuratorium w Rzeszowie protokoły z egzaminów z okresu tajnego nauczania[32], na podstawie których zostały wydane uczniom świadectwa. Od 1944 do 1947 pełniła funkcję zastępcy dyrektora sanockiego gimnazjum[33]. W 1946 została dyrektorką powołanego Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego Żeńskiego i sprawowała tę funkcję aż do przejścia na emeryturę[34] 31 sierpnia 1970 jako jeden z najdłużej urzędujących kierowników szkół średnich w całej Polsce. Po przejściu na emeryturę nadal pracowała w zmniejszonej liczbie godzin pracowała jako nauczycielka w szkole i w internacie do przełomu lat 70./80.
Działała w organizacjach społecznych, kulturalnych, politycznych oraz zasiadała we władzach administracyjnych. Zasiadła w powołanym w 1947 Komitetu Bibliotecznego, wspierającego sanocką bibliotekę[35]. Należała do Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka. Była współzałożycielką utworzonego w 1944 koła Stronnictwa Demokratycznego w Sanoku[36][37][12]. 25 września 1944 z ramienia Koła Demokratycznego został wybrana delegatem do Tymczasowej Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku[38]. Podczas pierwszego posiedzenia PRN w Sanoku 2 października 1944 była członkiem tejże[39]. Przez wiele lat do 1971 sprawowała funkcję przewodniczącej Miejskiego oraz Powiatowego Komitetu SD[40][41][42][43][44]. Ponadto była przewodniczącą Komisji Kobiecej przy Wojewódzkim Komitecie SD w Rzeszowie[45]. Była autorką artykułu pt. Planowanie pracy w KP SD. Sanok, opublikowanego w wydaniu 40/1955 „Tygodnika Demokratycznego”[46]. Należała do Ligi Kobiet w Sanoku[47] i zasiadała w Powiatowym Zarządzie LK. Przez 25 lat była radną: Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku i do 1969 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie (m.in. wybrana w 1965[48])[49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59]. Bez powodzenia startowała z okręgu nr 77 w Rzeszowie w wyborach z 20 stycznia 1957 do Sejmu PRL II kadencji[60]. W marcu 1974 została zastępczynią przewodniczącej sekcji spraw kobiecych przy sekcji socjalno-bytowej oddziału miejskiego w Sanoku ZBoWiD[61]. Był prelegentką z ramienia ZBoWiD[12].
Cieszyła się autorytetem zarówno wśród uczniów, jak i mieszkańców miasta[62]. Przekazała blat kamienny stołu pochodzący z jej okupacyjnego zakładu wytwarzania cukierków, który posłużył do wykonania pomnika Kamień 1000-lecia, odsłoniętego 24 kwietnia 1960 w Sanoku. W 1980 została laureatką konkursu Postawy 79, organizowanego przez dziennik „Nowiny”[63].
Zofia Skołozdro zamieszkiwała w Sanoku przy ulicy Bartosza Głowackiego 4, wraz ze swoją siostrą Marią Mizgalską[64][65][66][67][2]. Do końca życia była stanu wolnego[2]. Zmarła 9 sierpnia 1984 w Sanoku[2][68][69]. 11 sierpnia 1984 została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Rymanowskiej w Sanoku[2][70][71][72][73][74]. Wraz z nią zostały pochowane jej siostry: Janina Wanda[4] wzgl. Wanda Janina Skołozdro (1897–1978)[4][75] i Maria Roberta Mizgalska (1900-1994)[76][77][3].
Podczas obchodów 50-lecia sanockiego II LO 2 kwietnia 1996 imieniem Zofii Skołozdro salę nr 28 szkoły[78]. Na terenie Sanoka w dzielnicy Dąbrówka została nazwana ulica imieniem Zofii Skołozdro[79].
Jej krewnym był Jan Skołozdro, podporucznik Wojska Polskiego II RP, podczas II wojny światowej osadzony w oflagu II E w Neubrandenburg[80].
Remove ads
Publikacje
- Tajne nauczanie w okresie okupacji hitlerowskiej w powiecie sanockim (Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, Wrocław 1962)[81]
- Odrodzenie do życia gimnazjum po wojnie. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 80-82.; także w: Rocznik Sanocki 1980[82]
Odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1964)[83]
- Złoty Krzyż Zasługi (1958)[84]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1954, za zasługi w pracy społeczno-politycznej)[85]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1954)[86]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1973)[87]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
- Odznaka honorowa „Za zasługi dla województwa krośnieńskiego” (1979)[88]
- Wpis do „Księgi zasłużonych dla województwa krośnieńskiego” (1976, w gronie pierwszych trzydziestu wyróżnionych osób)[89][90]
- Odznaka „Zasłużony dla Województwa Rzeszowskiego”
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads