1540.

Godina 1540 (MDXL) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Ovo je članak o godini 1540.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1510-e 1520-e 1530-e – 1540-e – 1550-e 1560-e 1570-e
Godine:	1537 1538 1539 – 1540 – 1541 1542 1543

Kratke činjenice

1540.. po kalendarima
Gregorijanski	1540.. (MDXL)
Ab urbe condita	2293.
Islamski	946–947.
Iranski	918–919.
Hebrejski	5300–5301.
Bizantski	7048–7049.
Koptski	1256–1257.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1595–1596.
• Shaka Samvat	1462–1463.
• Kali Yuga	4641–4642.
Kineski
• Kontinualno	4176–4177.
• 60 godina	Yang Metal Miš (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11540.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

6. 1. - Henry VIII od Engleske se oženio Anom Klevskom (razvodi se već u julu).
12. 1. - Ivan Ungnad postavljen za vrhovnog kapetana Ferdinandovih četa u Slavoniji, nakon Nikole Jurišića; potvrđeno da Petar Keglević ostaje jedini ban u Hrvatskoj (što će postati uobičajeno).
14. 2. - Karlo V. ušao bez otpora u Ghent i pogubio vođe tamošnje pobune, gradu oduzete slobode.
mart - Waltham Abbey je poslednji ugašeni priorat tokom engleskog Raspuštanja manastira.
ožujak - Jače turske provale na posede Ivana i Nikole Zrinskog.
7. 4. - Totalno pomračenje Sunca vidljivo u Bačkoj, Slavoniji, Bosni i Lici, totalitet traje samo 20 do 25 sekundi^[1].
22. 4. - Francisco Vázquez de Coronado stupio sa svojom velikom ekspedicijom u neistražene krajeve
17. 5. - Šer Šah Suri privremeno zbacio mogule (Humajuna) i uspostavio carstvo Surida (traje do 1557).
lipanj-srpanj? - Stjepan Majlath se pobunio protiv Ivana Zapolje u Erdelju, Zapolja oboleo tokom opsade Fagaraša.
srpanj, polovicom - Provala bosanskog (Gazi Husrev-beg) i kliškog (Murat-beg) sandžaka prema Uni, opsada Kostajnice i Zrinja; u protunapadu braća Zrinski spalili varoši pod Dubicom i Kamengradom ^[2].
22. 7. - Umro Ivan Zapolja, istočni kralj Ugarske, samo nekoliko dana nakon što je dobio sina Ivana Žigmunda (dječakov skrbnik je biskup Juraj Utišinović Martinušević, tu je i Petar Petrović).
28. 7. - Prvi ministar Henryja VIII Thomas Cromwell pogubljen pod optužbom za izdaju; kralj se istog dana oženio sa Katherine Howard.
28. 8. - Maloletni Francesco III Gonzaga je novi vojvoda Mantove.
rujan, početkom - Berberski korsari sardinskog otpadnika Ali Hameta poharali Gibraltar i odveli mnoge u ropstvo; zbog ovoga će biti izgrađen Zid Karla V.
3. 9. - Gelawdewos je novi etiopski car (do 1559).
rujan, polovicom - Sabor na Rakoškom polju, mali Ivan Žigmund proglašen ugarskim kraljem (protivno Velikovaradinskom miru iz '38. koji je predvideo Ferdinanda kao naslednika); za regenta određena njegova majka Izabela Jagelonska^[3].
- Neki velikaši prilaze Ferdinandu, npr. Franjo Frankapan^[3].
26. 9. - Hernando de Alarcón ušao brodom u rijeku Colorado.
27. 9. - Bulom Regimini militantis Ecclesiae papa Pavao III. odobrava Isusovce.
1. 10. - Bitka kod Alborána, Španci Bernardina de Mendoze porazili Ali Hametove korsare.
2. 10. - Mletačka Republika morala sklopiti separatni mir sa Turcima (→ Osmanske kapitulacije) - kraj Svete lige iz 1538.
- Uskoci od sada ne štede ni mletačke posede^[4].
- Sa mletačkog područja će biti protjerani uskoci, zvani venturini, otići će u Senj^[5].
9. 10. - Zapoljini poslanici kod sultana: on prepušta mladom kralju Ugarsku sa Erdeljem, uz godišnji danak od 50.000 dukata^[6].
listopad? - Turci zauzeli Novsku.
18. 10. - Ekspedicija Hernanda de Sota vodi tešku bitku sa Indijancima u današnjoj Alabami.
22. 10. - Ferdinandova vojska na čelu sa Leonardom Velsom se utaborila kod starog Budima (ranije tokom mjeseca zauzeo varoši Višegrad i Vac).
7. 11. - Osmanlije odlučuju da sultan ode u Jedrene i proglasi rat kralju Ferdinandu (čiji je poslanik Jeronim Laski umalo ostao bez nosa, ušiju i usana).
19. 11. - Leonard Vels napustio opsadu Budima: ostavio posadu u Pešti, zatim osvaja grad Višegrad i Tatu, Stolni Biograd mu se sam predao^[7].
20. 11. - Kristofor Svetački predao sultanu četiri grada za godišnju platu od 600 forinti^[6].

Tokom/tijekom godine

Mletačke vlasti dovele u Pulu 70 obitelji iz peloponeske Malvazije i Naupliona^[8], ubrzo dolazi do sukoba oko zemlje i nadležnosti, stradaju i od malarije^[9].
Velika vrućina i suša u Evropi - Sena i Rajna presušile, hiljade umiru od dizenterije; s druge strane vino će biti dobro (Würzburger Stein).
Istkan Ardabilski tepih, najstariji datirani persijski tepih.
Poslije smrti Gašpara Ernušta, Petar Keglević preuzima njegove posjede u Međimurju, što će izazvati sukob sa kraljem Ferdinandom.

Događaji

Tokom/tijekom godine

Rođenja

Smrti

Reference

Wikiwand - on