1605.

Godina 1605 (MDCV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Kratke činjenice

Ovo je članak o godini 1605.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1570-e 1580-e 1590-e – 1600-e – 1610-e 1620-e 1630-e
Godine:	1602 1603 1604 – 1605 – 1606 1607 1608

Kratke činjenice

1605.. po kalendarima
Gregorijanski	1605.. (MDCV)
Ab urbe condita	2358.
Islamski	1013–1014.
Iranski	983–984.
Hebrejski	5365–5366.
Bizantski	7113–7114.
Koptski	1321–1322.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1660–1661.
• Shaka Samvat	1527–1528.
• Kali Yuga	4706–4707.
Kineski
• Kontinualno	4241–4242.
• 60 godina	Yin Drvo Zmija (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11605.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina trojice papa: Klement VIII., Lav XI. i Pavao V.; sljedeća će biti 1978.

januar - Četiri stotine uskoka na deset barki hara tursko područje, zaplenjena i jedna bračka fregata^[1].
22. 2. - Stefan Bočkaj proglašen za vojvodu Erdelja^[2].
3. 3. - Umro je papa Klement VIII.
1 - Kardinal Alessandro di Ottaviano de' Medici, prefekt Kongregacija biskupa i redovnika, nećak pape Lava X (vl. 1513-21), izabran je za papu pod imenom Lav XI. - umire već 27. aprila.
april, polovinom - Uskoci i morlaci opljačkali mletačku marcilijanu, providur u poteri zarobio jednu barku i povešao 16 članova posade.
20. 4. - Bočkaj proglašen za kneza u gornjoj Ugarskoj (dan. Slovačka), proglašena sloboda vjeroispovjesti.
23. 4. - Umro ruski car Boris Godunov, nasleđuje sin Fjodor II..
30. 4. - Sastanak Habsburga u Lincu zbog lošeg duševnog stanja kralja Rudolfa (Matija, Ferdinand, stričevići Ferdinand i Maksimilijan Ernst).

16. 5. - Kardinal Camillo Borghese je novi papa Pavao V. (do 1621). Pravnik je, insistira na pravima i privilegijama Crkve, što ponekad vodi do sporova sa državama. Na konklavi je došlo do fizičkog obračuna, Borghese je izabran kao kompromisni kandidat.
svibanj - Bočkajevi hajduci upadaju u Štajersku; Bočkajev vojskovođa Gregorije Nemeth poziva Hrvatsku da mu se pridruži ali sabor odbija.
28. 5. - Kralj Rudolf izdao bratu Matiji punomoćje za rat u Ugarskoj i pregovore sa Bočkajem.
jun - Vreme nevolja: car Fjodor II zatočen i ubijen, u Moskvu ulazi Lažni Dimitrije koji je krunisan sledećeg meseca.
jul, početkom - Uskoci, prešavši preko dubrovačke teritorije, oplenili Trebinje i trgovački karavan sa sedamdeset konja, u povratku im Mlečani naneli gubitke ali se odbranili od Turaka nanevši im velike gubitke. Uskoci se zaleteli i do Slanog^[3].
srpanj - Sultan Ahmed I "dao" Bočkaju Ugarsku i Erdelj kao leno turskog carstva^[4].
29. 7. - Ban Ivan II. Drašković i general Trautmansdorf razbili Nemethove snage kod Körmenda.
avgust, sredinom - Ivan Vlatković i harambaša Juriša opljačkali i spalili turski Skradin.
30. 8. - Nadvojvoda Ferdinand uzeo poveljom u zaštitu Srbe u Gomirju^[5].
27. 9. - Poljsko-švedski rat (1600-1611): bitka kod Kircholma je velika poljsko-litvanska pobeda.
2. 10. - Ostrogon se predao velikom veziru Lala Mehmed-paši (ostaje turski do 1683).
9. 10. - Osamdesetogodišnji rat: u Prvoj bici kod Mülheima pobeđuju Španci.
12. 10. - Totalno pomračenje Sunca, u sh. krajevima prekriveno do 90% diska^[6].
oktobar - U tada nemačkom Strazburu Johann Carolus izdaje Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien ("Zbirka istaknutih i sećanja dostojnih vesti"), prve novine na svetu.
15. 10. - Mogulski vladar Jahangir započinje vladavinu (do 1627).
17. 10. - Bočkajeve snage zauzele Nové Zámky.
5. 11. - U Engleskoj otkrivena Barutna zavera: pripremljen barut za dizanje Parlamenta u vazduh, zajedno s kraljem Jamesom I i parlamentarcima.
6-9. 11. (ili 6.9.?) - Osmansko-safavidski rat: Bitka kod Sufiyana je velika Abasova pobeda.
11. 11. - Lala Mehmed-paša krunisao Stefana Bočkaja kod Pešte, navodno krunom bizantskih careva^[7].
13. 12. - U Rimu osnovana papska Banka Svetog Duha, prva državna banka u Evropi.
decembar - Umro Džigalazade Jusuf Sinan-paša, prethodno pogubio alepskog guvernera Huseina, zbog čega će njegov nećak Džanbulad Ali-paša dići pobunu sa svojim Kurdima^[8] - pojačane Dželalijske pobune.

Kroz godinu

Objavljen prvi deo Cervantesovog "Don Quijota".
Krmpote se doseljavaju u zaleđe Senja i Vinodola; Lič kneza Zrinskoga naseljen "Vlasima" zatim krajevi od Mrežnice do Tounja, napokon Moravice i Delnice^[9]. Vlasi Krmpoćani dolaze u Lič, s dozvolom Zrinskog, položili mu zakletvu^[10]; ipak sljedeće godine traže da se podvrgnu otočkom kapetanu^[11].
Spor između Srba i Stefana Bočkaja, oni nakratko predali Lipovu Turcima^[3].
Kaluđer u Feneku o poslednjim godinama: "i tada otac čedo za hleb prodavaše, i sin oca, i kum kuma i brat brata. Ole beda! Tada beše rob po 5 groša a vo po 15 dukata..."^[12].
Velika glad u dan. Vojvodini, rob se prodaje za 5 groša kao i kilo žita, vo za 50 dukata, pint vina za dukat; raseljavanje u delovima Bačke i Banata^[13].
"Unapređenje učenja" Francisa Bacona.
"Opširni izvod iz dubrovačkih ljetopisa u četiri knjige" Jakova Lukarevića.
Kardinal Scipione Borghese, nećak Pavla V, počinje gradnju vrtova Ville Borghese.
Šogun Tokugawa Ieyasu prepustio titulu sinu Hidetadi ali zapravo vlada do smrti 1616.
Zemljotres Keichō Nankaidō uz Japan izazvao razoran cunami.
Pokušaj osnivanja engleske kolonije na Svetoj Luciji sprečen bolestima i otporom Kariba.
Holanđani otkrili ostrvo Sumbawa.
1601-1605 - U Tursku stigao duvan.

Događaji

Kroz godinu

Rođenja

Smrti

Reference

Wikiwand - on