1661.

Ovo je članak o godini 1661.

Kratke činjenice Milenijum:, Vjekovi: ...

Kratke činjenice

1. 1. - Janoš Kemenj izabran za kneza Erdelja umesto turskog čoveka Akoša Barčaja.
16. 1. - Petomonarhisti pokušali ovladati Londonom u ime "kralja Isusa".
zima - Kandijski rat u Dalmaciji: bosanski paša napada Cetinsku krajinu (Porta naredila da se "istrebe hrišćani")^[1].
5. 2. - Šestogodišnji Kangxi je novi qingovski car Kine (do 1722).
9. 2. (30. 1. po j.k.) - Oliver Cromwell i još trojica ekshumirani i posmrtno "pogubljeni" na 12. godišnjicu egzekucije Čarlsa I.
28. 2. - Ugovor iz Vincennesa između Francuske i Lorene: Luj XIV vratio Loreni Vojvodstvo Bar.
9. 3. - Umro kardinal Mazarin, glavni ministar Francuske, nakon čega Luj XIV započinje ličnu vladavinu.
30. 3. - Totalno pomračenje Sunca, u sh. krajevima prekriveno oko 90% diska^[2].

april - Trebinjski iguman Ćirilo u Rimu sa pismom mitropolita Vasilija - izražava odanost papi i traži pomoć, koju mu papa obećava; inače, hercegovački manastiri u ovo vreme mnogo pate od turskih nameta i hajdučkih prepada^[3] (Justin Popović^[4] i Ćorović izražavaju sumnju u autentičnost Vasilijevog pisma).
30. 4. - Koxinga (Zheng Chenggong), kineski mingovski lojalista, započinje devetomesečnu opsadu Fort Zeelandije na Holandskoj Formozi (Tajvan). Ustanovio je Kraljevinu Tungning. Ćingovske vlasti od ove godine sprovode Veliko raščišćavanje, evakuaciju delova južne Kine radi borbe protiv mingovskih lojalista.
april-maj - Bokeljski hajduci i "hrišćani iz Kuča" opustošili Nevesinje, Kut i dr. mesta, naneli velike gubitke podgoričkim Turcima; kasnije odbili 4.000 Turaka od Kotora^[1].
maj, početkom - Bosanski paša napada okolinu Splita i gubi 400 ljudi^[1].
3. 5. - Charles II krunisan za kralja Engleske, Škotske i Irske.
jun - Turci i Tatari upadaju u Erdelj dva meseca nakon što su se Kemenj i sabor obratili Habsburzima - Kemenj ubrzo potisnut u Kraljevsku Mađarsku.
23. 6. - Bračni ugovor engleskog kralja Čarlsa II i portugalske princeze Katarine: između ostalog Englezi dobijaju Sedam ostrva Bombaja i Tanger.

1. 7. - Kardiski mir: Rusija vraća Švedskoj sve osvojene teritorije.
16. 7. - Privatna švedska Stockholms Banco izdaje prve banknote ali ubrzo postaju inflatorne.
6. 8. - Haški ugovor: Holanđani se odriču Brazila (izgubljenog 1654.) u zamenu za 63 tone zlata.
avgust - Morlaci porazili Turke u Ravnim kotarima^[1].
avgust, krajem - Kandijski rat u Egeju: Giorgio Morosini deblokirao otok Tenos, u potjeri potopio i zarobio devet galija kod Melosa^[5].
5. 9. - Uhapšen francuski ministar finansija, bogati Nicolas Fouquet.
14. 9. - Mihalj I Apafi izabran za erdeljskog kneza uz tursku podršku (do 1690).

7. 10. - Guru Har Krishan postaje osmi guru Sika.
10. 10. (30. 9. po j.k.) - Francuski i španski ambasador u Londonu se tuku radi prvenstva prilikom dolaska španskog ambasadora^[6].
31. 10. - Nastavlja se era Ćuprilića: Faz'l Ahmed-paša Ćuprilić nasleđuje oca velikog vezira (do 1676).
decembar - Morlaci upadaju i pustoše u Bosni^[1].

Nikola Zrinski podigao utvrdu Novi Zrin blizu ušća Mure u Dravu - to će biti jedan od povoda za rat 1663.
Petar Zrinski popalio Ostrožac.
U Veneciji tiskan "Putni tovaruš" Ane Katarine Zrinski.
Stjepan Gradić postaje kustos Vatikanske biblioteke.
Patrijarh Maksim napadnut od katolika u Livnu, koji nisu želeli priznati njegovu vlast^[3].
"Mnogo našega sveta odvedeno u roblje" ove godine^[7].
Mletačka vlada prigovara kotorskom providuru jer Peraštani među robljem izvoze i ljude sposobne za galiote - izvoz roblja iz istočne Hercegovine preko Boke je važan posao^[8].
Ohridski arhiepiskop Anastasije otišao u Rim, gdje je pristao na uniju^[9].
The Sceptical Chymist Roberta Boyla.

Događaji