Ӯзбекистон

Ҷумҳурии Ӯзбекистон (ӯзбекӣ: O'zbekiston Respublikasi / Ўзбекистон Республикаси) — кишваре дар Осиёи Миёна аст. Дар шарқ бо Қирғизистон, дар шимолу шарқ, шимол ва шимолу ғарб бо Қазоқистон, дар ҷанубу ғарб ва ҷануб бо Туркманистон, дар ҷануб бо Афғонистон ва дар ҷанубу шарқ бо Тоҷикистон ҳаммарз аст. Пойтахт ва калонтарин шаҳри ин кишвар — Тошканд (аҳолиаш 3 миллион 100 ҳазор нафар)^[7]. Забони давлатӣ ва расмии кишвар — ӯзбекӣ. Забони русӣ дар кишвар ҳамчунин истифода мешавад. Масоҳаташ 448,978 км2. Асъор сум аст. Дигар калонтарин шаҳрҳо: Самарқанд, Намангон, Андиҷон, Бухоро, Нуқус, Фарғона, Қаршӣ. Ба Ҳайати Ӯзбекистон 12 вилоят, шаҳри Тошканд ва як ҷумҳурии мухтори Қароқалпоқистон дохил мешаванд. Ӯзбекистон узви ИДМ, СММ, САҲА, СҲШ мебошад. Дини асосӣ Ислом аст ва аксари узбекҳо мусулмон мебошанд.

Дархости «Аз Википедиа, энсиклопедияи озод» ба инҷо равона мешавад; ҳамчунон ниг. мазмунҳои дигар.

Ҷумҳурии Ӯзбекистон
ӯзбекӣ: O‘zbekiston Respublikasi Ўзбекистон Республикаси
Парчам Нишон
Суруди миллӣ: «Суруди миллии Ҷумҳурии Ӯзбекистон»
Таъсис
· Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Туркистон	30 апрел соли 1918
· Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Ӯзбекистон	1924–1991
· Эъломи истиқлол аз ИҶШС	31 август соли 1991
· Пайвастшавӣ ба ИДМ	21 декабри соли 1991
· Қабулшавӣ ба Созмони Милали Муттаҳид	2 марти соли 1992
· Қабули Конститутсияи кунунӣ	8 декабр соли 1992
Санаи истиқлол	1 сентябри 1991 (аз Иттиҳоди Шӯравӣ)
Забони расмӣ	ӯзбекӣ: (давлатӣ) русӣ (забони муоширати байни миллатҳо)
Пойтахт	Тошканд
Шаҳрҳои калонтарин	Тошканд, Самарқанд, Намангон, Андиҷон, Бухоро, Нукус, Фарғона, Қаршӣ
Шакли ҳукумат	ҷумҳурии президентӣ
Президент	Шавкат Мирзиёев
Сарвазир	Абдулло Орипов
Раиси Маҷлиси Олӣ	Танзила Норбоева
Масоҳат	56-ум дар ҷаҳон
· Ҳамагӣ	7002448978000000000♠448,978[1] км²
· % сатҳи об	4.9
Аҳолӣ
· Баҳо (2024)	▲7007375431670000000♠37 543 167[2]. нафар (41-ум)
· Барӯйхатгирӣ (2022)	7007349962890000000♠34 996 289 нафар
· Зичӣ	80.2/km2 наф./км²
ММД (БҚХ)
· Ҳамагӣ (2025)	▲ 469 840 млрд[3] долл. (57-ум)
· ба сари аҳолӣ	▲ 12,460 [4] долл.
ММД (номинал)
· Ҳамагӣ (2025)	▲ 132 480 млрд [5] долл. (67-ум)
· ба сари аҳолӣ	▲ 3,600 долл.
ШРИ (2023)	▲0,740[6] (баланд; 106-ум ҷой)
Номи аҳлият	Ӯзбекистонӣ, Ӯзбекистониҳо
Воҳиди пул	Сӯм
Интернет-домен	.uz
Рамзи ISO	UZ
Рамзи КБО	UZB
Пешшумораи телефон	+998
Минтақаи замонӣ	UTC+5

Узбекистон давлати дунявӣ бо шакли конститутсионии нимпрезидентӣ. Дар Ӯзбекистон аз 37,5 миллион зиёдтар мардум зиндагонӣ мекунад (2024)^[8].

Таърих

Мақолаи асосӣ: Таърихи Ӯзбекистон

Дар садаи даҳуми милодӣ, сарзамини кунунии Ӯзбекистон, ҷузъе аз қаламрави Сомониён буд. Пас аз Сомониён, Ӯзбекистон ба тартиб, таҳти ҳукумати Ғазнавиён, Салҷуқиён, Хоразмшоҳиён, Қарохониён, Темуриён ва хонҳои ӯзбек буда аст. Дар садаи 19 милоди ғарб ва шимоли Ӯзбекистон зери итоати хонигарии Хева ва ҷануби Ӯзбекистон зери салтанати аморати Бухоро буд. Хонигарии Хева дар соли 1877 зери султаи Русия даромад.

Даврони Истиқлол

• 31 августи соли 1991 кишвар ба номи Ҷумҳурии Ӯзбекистон истиқлоли худро эълон кард. 1 сентябри соли 1991 — рӯзи истиқлоли Ҷумҳурии Ӯзбекистон аст.
• 18 ноябри соли 1991 парчами давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон қабул карда шуд, 2 июли соли 1992 нишони давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон қабул карда шуд, ва 10 декабри соли 1992 суруди давлатии Ҷумҳурии Ӯзбекистон қабул карда шуд.
• 29 декабри соли 1991 Референдум дар бораи истиқлоли Ӯзбекистон гузашт. Дар ин референдум, 98,3 % овоздиҳон тарафдори истиқлоли кишвару ватанашон Ӯзбекистон шуданд. Ҳамун рӯзи 29 декабри соли 1991 дар Ӯзбекистон якӯмин интихоботи президентӣ гузашт. Дар ин интихобот Ислом Каримов аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон аксари орои овоздиҳандагонро (87,1 %) гирифт ва президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон шуд. Ҷои дуюмро Салай Мадаминов аз Ҳизби демократии «Эрк» гирифт (12,5 %).

Президенти аввалини Ҷумҳурии Ӯзбекистон Ислом Каримов

• 4 январи соли 1992 Шӯрои Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон созишномаи беловежиро дар бораи барҳамдиҳии ИҶШС ва барпокунии ИДМ ратификатсия кард.
• 2 марти соли 1992 Ҷумҳурии Ӯзбекистон аъзои Созмони Милали Муттаҳид (СММ) шуд.
• 8 декабри соли 1992 Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон қабул карда шуд.
• 15 ноябри соли 1993 дар Ӯзбекистон барориши пули сӯм-купон сар шуд. Сӯм-купон ҷои рублҳои ИҶШС ва Русияро гирифт. 1 июли соли 1994 Ӯзбекистон пули миллии худро ба номи сӯм қабул кард. Сӯм — то ҳоло пули миллии ва расмии ин кишвар мебошад.
• 25 декабри соли 1994, 8 ва 22 январи соли 1995 дар Ӯзбекистон интохоботи порлумонӣ шуда гузашт. Ин якӯмин интихоботи порлумонӣ дар Ӯзбекистони мустақил буд. Аксари овоздиҳон овози худро ба Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон доданд. Интихоботи порлумонии навбатӣ 5 декабри соли 1999 шуда гузашт. Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон боз аксари овози овоздиҳандагонро (49 овоз) гирифт ва бузургтарин ҳизби сиёсии кишвар гардид. Ҷои дуюмро Ҳизби демократии миллии «Фидокорон» гифирт (34 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби «Тараққиёти Ватан» (20 овоз), ҷои чорумро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (11 овоз), ва ҷои панҷӯмро Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (10 овоз) гирифт.
• 26 марти соли 1995 дар Ӯзбекистон Референдум дар бораи муддати президентӣ гузашт. 9 январи соли 2000 Интихоботи президентии навбатӣ гузашт. Ислом Каримов 95,7 % овози овоздиҳонро гирифт ва боз президенти Ӯзбакистон шуд. Абдулҳафиз Ҷалолов 4,3 % овозҳоро гирифт.
• 27 январи соли 2002 дар ин кишвар Референдуми Конститутсиявӣ дар бораи ҷорӣ кардани порлумони дупалатагӣ ва дароз кардани муддати президентӣ аз 5 сол то 7 сол гузашт.
• 26 декабри соли 2004 ва 9 январи соли 2005 Интихоботи порлумонии навбатӣ дар Ӯзбекистон шуда гузашт. Ин дафъа овози аксари овоздиҳонро Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон гирифт (41 овоз). Ҷои дуюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (28 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби демократии миллии «Фидокорон» (18 овоз), ҷои чорӯмро Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (11 овоз) ва ҷои панҷӯмро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (10 овоз) гирифт.
• 23 декабри соли 2007 Интихоботи президентии навбатӣ гузашт. Аксари овоздиҳон овози худро ба президент Ислом Каримов доданд (90,76 %). Дигар овозҳоро ба Аслиддин Рустамов (3,27 %) аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон, Дилором Тошмуҳамедова (3,03 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат», ва бепартиявӣ Акмал Саидов (2,94 %) гирифтанд.

Раиси Сенатӣ Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон Ниғматулло Йӯлдошев

.

• 27 декабри соли 2009 ва 10 январи соли 2010 Интихоботи порлумонии навбатӣ дар ин кишвар шуда гузашт. Боз овози аксари овоздиҳонро Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон гирифт (53 овоз). Ҷои дуюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (32 овоз), ҷои сеюмро Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (31 овоз), ҷои чорумро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (19 овоз), ва ҷои панҷумро Ҳаракати экологии Ӯзбекистон (15 овоз) гирифт.
• 29 марти соли 2015 Интихоботи президентии навбатӣ гузашт, ва дар ин интихобот боз Ислом Каримов овози аксари овоздиҳандагонро гирифт (90,39 %) ва президенти Ӯзбакистон шуд. Дигар овозҳоро Акмал Саидов (3,08 %) аз Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ», Ҳотамҷон Кетмонов (2,92 %) аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон ва Наримон Умаров (2,05 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» гирифтанд.
• 21 декабри соли 2014 ва 4 январи соли 2015 Интихоботи порлумонии навбатӣ дар Ӯзбекистон шуда гузашт. Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон боз аксари овози овоздиҳонро гирифт (52 овоз) ва боз бузургтарин ҳизби сиёсии ин кишвар шуд. Ҷои дуюмро ин дафъа Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» (36 овоз) гирифт. Ҷои сеюмро Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (27 овоз), ҷои чорумро Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» (20 овоз), ва ҷои панҷумро Ҳаракати экологии Ӯзбекистон (15 овоз) гирифт. Ин интихоботи порлумонӣ то ҳоло охирин интихоботи порлумонӣ дар ин кишвар мебошад. Интихоботи порлумонии оянда дар ин кишвар солҳои 2019/2020 мегузарад.

Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон Шавкат Мирзиёев

2 сентябри соли 2016 президенти Ӯзбекистон Ислом Каримов дар синни 78-солагӣ дар Тошканд аз олам даргузашт. Ҷанозаи президент дар зодгоҳаш, шаҳри Самарқанд гузашт, ва президенти якӯми Ӯзбакистон масҷиди Ҳазрати Хизр дар оромгоҳи марказии шаҳри кӯҳнаи Самарқанд дафн карда шуд. Дар ҷанозаи Ислом Каримов президентҳои Тоҷикистон, Туркманистон ва Афғонистон, сарвазирон (ҳамчунин сарвазири Русия), ноибони-сарвазирон, вазирон ва дигар меҳмонҳои олӣ аз кишварҳои гуногун иштирок кардаанд. Баъди марги Ислом Каримов вазифаи президентӣ ба раиси Сенатӣ Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбакистон Ниғматулло Йӯлдошев гузашт. 8 сентябри соли 2016 дар маҷлиси якҷояи ҳар ду палатаи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон, Йӯлдошев худрадкунӣ аз ин вазифа кард. Дар он маҷлис, сарвазири Ҷумҳурии Ӯзбакистон Шавкат Мирзиёев ба вазифаи президенти муваққати Ҷумҳурии Ӯзбакистон таъйин шуд.

• 4 декабри соли 2016 дар Ӯзбекистон Интихоботи президентии ғайринавбатӣ гузашт.

Дар ин интихобот овози аксари овоздиҳонро (88,61 %) Шавкат Мирзиёев аз Ҳизби либерал-демократии Ӯзбакистон гирифт ва президенти интихобшудаи Ҷумҳурии Ӯзбекистон шуд. Ҷои дуюмро Ҳотамҷон Кетмонов аз Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон гирифт (3,73 %). ҷои сеюмро Наримон Умаров (3,46 %) аз Ҳизби сотсиал-демократии «Адолат» ва ҷои чорӯмро (2,35 %) Сарвар Отамуродов аз Ҳизби демократии «Наҳзати Миллӣ» гирифт. Интихоботи президентии оянда дар ин кишвар дар соли 2021 мегузарад.

Сохтори сиёсӣ

Мақолаи асосӣ: Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Ӯзбекистон

Мақолаи асосӣ: Сенати Ӯзбекистон

Мақолаи асосӣ: Палатаи Қонунгузори Ӯзбекистон

Тибқи конститутсия, Ӯзбекистон давлати ҳуқуқбунёди демократӣ мебошад. Сардори давлат Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон аст. Мақоми олии намояндагии давлатӣ Олий Маҷлиси Ҷумҳурии Ӯзбекистон мебошад, ки ҳокимияти қонунбарорро амалӣ менамояд. Олий Маҷлиси Ҷумҳурии Ӯзбекистон аз ду палата - Палатаи қонунгузорӣ (палатаи поёнӣ) ва Сенат (палатаи боло) иборат аст (Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон, боби 18, моддаи 76). Мақоми ҳокимияти иҷроияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон, ки барои фаъолияти пурсамари иқтисодиёт, соҳаи иҷтимоӣ ва маънавӣ, татбиқи қонунҳо, қарорҳои дигари Олий Маҷлиси Ҷумҳурии Ӯзбекистон, Қарорҳо ва фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Ӯзбекистон роҳнамоӣ мекунад, Девони Вазирони Ҷумҳурии Ӯзбекистон амалӣ мегардонад.

Спорт

Ӯзбекистон — яке аз мамлакатдои спортй дар Осиё. Варзиши рақами 1 дар кишвар футбол аст. Аз соли 1994 инҷониб Ассотсиатсияи футболи Ӯзбекистон узви комилҳуқуқи АФК ва ФИФА мебошад. Дастаи мунтахаби Узбeкистон яке аз пурқувваттарин дастаҳои Осиё ва кишварҳои пасошӯравӣ маҳсуб мешавад. Ӯ аз соли 1996 инҷониб дар ҳама Ҷоми Осиё ширкат кардааст. Дастаи мунтахаби Узбeкистон дар Ҷоми Осиё-2004, 2007 ва 2015 то чорякфинал ва инчунин ба даври ниманиҳоии Ҷоми Осиё-2011 роҳ ёфт. Дастаи мунтахаби Узбeкистон ҳеҷ гоҳ дар марҳилаи ниҳоии Ҷоми Ҷаҳон ширкат накардааст, вале ба марҳилаи ниҳоии мусобиқоти интихобии Ҷоми ҷаҳон-2006, 2014 ва 2018 наздик буд. Мунтахаби Узбeкистон соли 1995 дар Ҷоми Миллатҳои Афро-Осиё соҳиби медали нуқра шуд.

Дастаи мунтахаби ҷавонони футболи Узбeкистон қаҳрамони[Чемпионати Осиё дар соли 2012 ва инчунин барандаи медали нуқраи Чемпионати Осиё-2010, ки дар Ӯзбекистон баргузор шуд, мебошад. Дастаи мунтахаби ҷавонони Узбeкистон қаҳрамони Чемпионати Осиё-2018 байни ҷавонон дар Чин аст. Дастаи олимпии Узбeкистон дар Бозиҳои тобистонаи осиёии соли 1994 дар Хиросима қаҳрамони мусобиқаи футбол шуд.

Лигаи олии чемпионати футболи Ӯзбекистон Суперлигаи Ӯзбекистон мебошад. Клубхои футболи Узбекистон дар мусобикахои байналхалкй муваффакиятхои калон ба даст меоваранд. Соли 2011 «Насаф» барандаи Ҷоми AFC шуд, муодили Осиё дар Лигаи Аврупои УЕФА. Бошгоҳҳои футболи кишвар дар Лигаи қаҳрамонҳои АФК, мӯътабартарин мусобиқаи бошгоҳҳои футболи Осиё низ ширкат мекунанд ва дар баъзе мавсимҳо “Пахтакор” ва “Бунёдкор” борҳо ба даври ниманиҳоии ин мусобиқа роҳ ёфтаанд.

Мактаби доварӣ дар футбол қавӣ аст; Довари ФИФА Равшан Эрматов 11 бозии Ҷоми ҷаҳониро доварӣ кардааст, ки рекорди доварони Ҷоми ҷаҳонии футбол мебошад.

Бокс

Бокс низ яке аз намудҳои машҳуртарини варзиш дар Ӯзбекистон ба шумор меравад. Дар ҳайати мунтахаби Узбeкистон чаҳор қаҳрамони олимпӣ, ду медали нуқра ва ҳашт барандаи медали биринҷии Бозиҳои олимпӣ дар ин навъи варзиш шомиланд. Ин кишвар дар Бозиҳои осиёӣ, қаҳрамонии Осиё ва қаҳрамонии ҷаҳон низ аз ҳама бештар медалҳо ба даст овардааст. Дар Бозиҳои тобистонаи олимпии соли 2016 мунтахаби бокси Узбeкистон бо касби 3 медали тилло, 2 нуқра ва 2 биринҷӣ дар ҳисоби медалҳо мақоми аввалро касб кард. Дар Бозиҳои тобистонаи олимпии соли 2024 мунтахаби бокси Узбeкистон боз ҳам беҳтар баромад: панҷ муштзани Узбeкистон медали тилло ба даст оварданд.

Ҳизбҳо ва ҳаракатҳои сиёсӣ

Мақолаи асосӣ: Ҳизбҳои сиёсии Ӯзбекистон

• 1991 — Ҳизби халқии демократии Ӯзбекистон (ҲХДӮ);
• 1995 — Ҳизби сотсиал-демократии " Адолат ";
• 1995 — Ҳизби "Ватан тараққиётӣ" (соли 2000 бо ҳизби Фидокорҳо ба як ҳизб бо номи Фидокорҳо ҳамроҳ шуд);
• 1995 — Ҳизби демократии "Миллий тикланиш" ";
• 2000 — Ҳизби Миллии Демократии " Фидокорлар " (соли 2008 ҳизбҳои сиёсии "Миллӣ Тиқланиш" ва "Фидокорлар" ба як ҳизб бо номи "Миллӣ Тиқланиш" муттаҳидшавиашонро эълон карданд );
• 2003 — Ҳизби либерал-демократии Ӯзбекистон (ҲЛиДеӮз);
• 2008 — Ассотсиатсияи ҷамъиятии " Ҷунбиши экологии Ӯзбекистон". (Ҷунбиш ба Ҳизби экологии Ӯзбекистон табдил дода шуд ва он 24 январи соли 2019 ба қайд гирифта шудааст).

Бахшбандии кишварӣ

Мақолаи асосӣ: Вилоятҳои Ӯзбекистон

Майдон ва маҷмаи Регистон дар Самарқанд

мақбараи Биби-Хонум дар Самарқанд

Мақбараи сулолавии Сомониён дар Бухоро

Ӯзбекистон иборат аз 12 вилоят, 1 ҷумҳурии мухтор ва як шаҳри асоси дорад.

1. Шаҳри Тошканд (1)
2. Вилояти Андиҷон (2)
3. Вилояти Бухоро (3)
4. Вилояти Фарғона (4)
5. Вилояти Ҷиззах (5)
6. Вилояти Xоразм (13)
7. Вилояти Намангон (6)
8. Вилояти Навоӣ (7)
9. Вилояти Қашқадарё (8)
10. Вилояти Самарқанд (9)
11. Вилояти Сирдарё (10)
12. Вилояти Сурхондарё (11)
13. Вилояти Тошканд (12)
14. Ҷумҳурии Қароқалпоқистон (14)

Калонтарин шаҳрҳои Ӯзбекистон (аҳолӣ беш аз 100 000)

Шаҳр	Аҳолӣ 1.07.2001[9]	Аҳолӣ 1.01.2014[10]
Тошканд	2 137,2	2 352,9
Самарқанд	361,3	509,0
Намангон	391,3	475,7
Андиҷон	338,4	403,9
Нукус	212,0	295,2
Бухоро	237,4	272,5
Фарғона	183,0	264,9
Қаршӣ	204,7	254,6
Қӯқанд	197,5	233,5
Марғилон	149,6	215,4
Ангрен	128,8	175,4
Ҷиззах	131,5	163,2
Чирчиқ	141,7	149,4
Урганҷ	138,6	137,3
Термиз	116,5	136,2
Навоӣ	138,1	134,1
Олмалиқ	113,1	121,1
Хӯҷайлӣ	-	104,5
Деҳнав	-	104,4
Бекобод	-	101,2
Шаҳрисабз	-	100,3

Ҷуғрофия

Дарозии марзҳои кишвар 6221 км мебошад. Дарозӣ: дар тӯлонӣ (аз шимол ба ҷануб) 925 км, дар арзи ҷуғрофӣ (аз ғарб ба шарқ) 1400 км, шарқтарин нуқтаи Ӯзбекистон, шаҳраки Тополино, вилояти Андиҷон аст.

Баландтарин нуқта аз сатҳи баҳр: Қуллаи Ҳазрат-Султон бо баландии 4643,3 м (қаторкӯҳи Ҳисор). Пасттарин нуқта аз сатҳи баҳр: ботлоқи намаки Кулатай дар Минбулоқ - .712,7 м [47] (биёбони Қизилқум).

Иқлим континенталӣ мебошад. Ҳарорати миёнаи январ аз +4 ° C дар ҷануб то -10 ° C дар шимол, ҳарорати июл аз +27 ° C дар шимол то +37 ° C дар ҷануб фарқ мекунад. Ҳарорати пасттарин -38 ° C мебошад.

Аҳолӣ

Мақолаи асосӣ: Аҳолии Ӯзбекистон

Аҳолии Ӯзбекистон 32 миллион 121 ҳазор нафар аҳолиро (дар соли 2017) ташкил мекард, аз он ҷумла 51 % аҳолӣ дар шаҳрҳо истиқомат мекарданд.

Дар таркибӣ миллии кишвар, 82 % (аз 25 миллион зиёдтар мардуми кишвар) — ӯзбекон, 5 % (аз 1,5 миллион зиёдтар) — тоҷикон, 3 % (аз 900 ҳазор зиёдтар) — қазоқҳо, 2 % (аз 800 ҳазор зиёдтар) — русҳо. Ҳамчунин, дар кишвар қароқалпоқҳо (аз 500 ҳазор зиёдтар), тоторҳо (аз 300 ҳазор зиёдтар), қирғизҳо, корейсҳо, туркманҳо, украинҳо, арманиҳо, озарбойҷониҳо, форсҳо (эрониён), уйғурҳо, белорусҳо, яҳудиён (асосан яҳудиёнӣ бухороӣ), олмониҳо, лӯлиҳо, арабони Осиёи Миёна истиқомат мекарданд.

Ҳайати миллии аҳолӣ

Маълумоти расмӣ дар бораи таркиби миллии аҳолии Ӯзбекистон

Миллат	12 январи 1989 (баҳисобгирии оморӣ)[11]		1 января 1991 (баҳодиҳӣ)[12]		1 январи 2011 (баҳодиҳӣ)		1 январи 2017 (баҳодиҳӣ)
	шумора ҳаз. наф.	миқдор %	шумора ҳаз. наф.	миқдор %	шумора ҳаз. наф.	миқдор %	шумора ҳаз. наф.	миқдор %
ӯзбекҳо	14 142,5	71,39	14 995,3	72,77	23 983,2	82,35	26 917,7	83,8
тоҷикҳо	933,6	4,71	980,7	4,76	1 411,6	4,85	1544,7	4,81
қазоқҳо	808,2	4,08	845,3	4,1	832,7	2,86	803,4	2,5
русҳо	1653,5	8,35	1593,8	7,73	837,5	2,88	750	2,33
қарқалпоқҳо	411,9	2,08	431,9	2,1	641,5	2,2	708,8	2,21
қирғизҳо	374,9	1,88	482,6	1,89	254,6	1,87	274,4	0,85
тоторҳо	467,8	2,36	414,6	2,01	218,6	0,75	195	0,61
туркманҳо	121,6	0,61	126,6	0,61	174,7	0,6	192	0,6
куриёиҳо	183,1	0,92	183,7	0,89	188,0	0,65	176,9	0,55
укроинҳо	153,2	0,77	146,8	0,71	78,2	0,27	70,7	0,22
дигарон	759,8	3,84	706,4	3,43	502,8	1,73	486,9	1,52
Ҳамагӣ	19 810,1	100	20 607,7	100	29 123,4	100	32 120,5	100

Аз соли 1989 дар Ӯзбекистон баҳисобгирии аҳолӣ гузаронида нашудааст. Мансубияти миллӣ аз рӯи маълумотномаи шиносномаҳои шаҳрвандӣ ва шаҳодатномаҳои таваллуди фарзандон (аз рӯи миллати волидайн) оварда шудааст.

Иқтисодёт

Идҳои расмии кишвар

Мунори Калон ва Масҷиди Калон дар Бухоро

Рӯз	Ном ба забони ӯзбекӣ	Ном ба забони тоҷикӣ
1 январ	Yangi yil bayrami Янги йил байрами	Соли нави мелодӣ
14 январ	Vatan himoyachilari kuni Ватан ҳимоячилари куни	Рӯзи муҳофизони Ватан
8 март	Xalqaro xotin-qizlar kuni Халқаро хотин-қизлар куни	Рӯзи байналмилалии занон
21 март	Navroʻz Наврӯз	Наврӯз
9 май	Xotira va qadrlash kuni Хотира ва қадрлаш куни	Рӯзи хотира ва иззат
1 сентябр	Mustaqillik kuni Мустақиллик куни	Рӯзи истиқлолят
1 октябр	Oʻqituvchilar va murabbiylar kuni Ўқитучилар ва мураббийлар куни	Рӯзи устодон ва мураббиён
8 декабр	Konstitutsiya kuni Конституция куни	Рӯзи Конститутсияи Ҷумҳурии Ӯзбекистон
-	Ramazon Hayit Рамазон Ҳайит	Иди Рамазон
-	Qurbon Hayit Қурбон Ҳайит	Иди Қурбон

Маориф ва фарҳанг

Анъанаҳо ва арзишҳои миллии узбекӣ – этникӣ ва ахлоқӣ – аз замонҳои қадим ба ҳифзи оила аз таназзул ва эҳтиром, эҳтиром ва эътибори наслҳои калонсол ва меҳмоннавозӣ нисбат ба хориҷиен равона карда шудаанд.

Фарҳанги узбекҳо равшан ва беназир аст, он дар тӯли ҳазорсолаҳо ташаккул ефта, анъанаҳои халқҳои Гуногунро дар бар мегирад, ки дар замонҳои гуногун дар Қаламрави Узбекистони муосир зиндагӣ мекарданд. Дар он форсҳои қадим, юнониҳо, қабилаҳои туркӣ, арабҳо, саҳм гузоштанд. Анъанаҳои Узбекистони бисермиллатӣ дар мусиқӣ, рақсҳо, Наққошӣ, санъати амалӣ, забон, ошхона ва либос инъикос ефтаанд. Фарҳанги узбекӣ аз фарҳангҳои осиёи Марказӣ иборат аст, аммо дар айни замон ҳар як минтақаи Узбекистон рангҳои.

Мувофиқи маълумоти Кумитаи давлатии омори Ӯзбекистон, дар соли 2020 шумораи театрҳое, ки дар кишвар фаъолият мекунанд, 49 ададро ташкил медиҳад.

Шумораи театрҳое, ки дар ҳудудҳои вилоятҳо фаъолият мебаранд, чунинанд:

Самарқанд - 4 то

Қарақалпоқистон - 3 то

Андиҷон - 3 то

Бухоро - 2 то

Ҷиззах - 2 то

Қашқадарё - 4 то

Намангон - 1 то

Сурхондарё - 2 то

Сирдарё - 2 то

Тошканд - 1 то

Фарғона - 5 то

Хоразм - 2 то

шаҳри Тошканд - 18 то. ^[13]

Дар Ӯзбекистон сатҳи баланд савод аст: 99,9% калонсолони аз 15-сола боло хонда ва навишта метавонанд. Донишҷӯён дар соли хониш аз душанбе то шанбе ба мактаб мераванд ва таҳсили расмӣ дар охири синфи 11 ба итмом мерасад. Бино ба маълумоти Агентии омори Ӯзбекистон, дар аввали соли таҳсили 2022/2023 шумораи муассисаҳои таҳсилоти умумӣ дар Ӯзбекистон 10 522 ададро ташкил медод. Дар вактхои охир якчанд мактабхои миёна, мактабхои махсус, мактабхои магнитй, гимназияхо, литсейхо, гимназияхои лингво-техникй ташкил карда шуданд. Таҳсилоти миенаи касбӣ дар мактабҳои махсусгардонидашудаи касбӣ е техникӣ, литсейҳо е коллеҷҳо ва мактабҳои касбӣ пешниҳод карда мешавад. Дар оғози соли таҳсили 2022/2023 ҳиссаи хонандагони ҷинси мард дар шумораи хонандагони муассисаҳои таҳсилоти миенаи умумӣ 51,3% ва ҳиссаи хонандагони ҷинси зан 48,7% — ро ташкил дод.

Дар Узбекистон бисер донишгоҳҳо, институтҳо, академияҳои консерватория, коллеҷҳо ва муассисаҳои таҳсилоти олӣ мавҷуданд. Се сатҳи асосӣ мавҷуданд: таҳсилоти олии ибтидоӣ, ки асосҳои соҳаи интихобшудаи таҳсилро таъмин мекунад ва ба дараҷаи бакалавр оварда мерасонад; таҳсилоти олии махсусгардонидашуда, ки дар он ба донишҷӯен дипломи мутахассис дода мешавад; ва таҳсилоти олии илмӣ-педагогӣ, ки ба дараҷаи магистр оварда мерасонад. Таҳсилоти баъдидипломӣ метавонад ба гирифтани дараҷаи номзади илм ва дараҷаи доктори илм (PhD) оварда расонад. Бо Қабули Қонунҳо дар бораи таҳсилот ва таҳсилоти олӣ бахши хусусӣ таъсис дода шуд ва муассисаҳои гуногуни хусусӣ иҷозатнома гирифтанд ^[14].

Дар Узбекистон хароҷоти давлатӣ барои таҳсил дар Соли 2019 5,6% ММД ва 6,2% ММД дар соли 2021-ро ташкил дод. Дар соли 2019 ҳиссаи зиеди хароҷоти умумии таҳсилот барои таҳсилоти миена (тақрибан 65%), таҳсилоти томактабӣ (21%), таҳсилоти олӣ (10%) ва таҳсилоти миенаи махсус (4%) сарф карда шуд.

Соли 2023 ЮНИСЕФ ба ҳукумати Узбекистон дар таҳияи харитаи Роҳи ислоҳоти маориф, ки ба муттаҳид кардани талошҳои ҳукумат, шарикони рушд, муаллимон, волидон, хонандагон ва ҷомеаҳои мактабӣ барои расидан ба ҳадафҳои стратегии барои таҳсилоти босифати дигаргунсозӣ пешбинишуда равона шудааст, кӯмак кард ^[15].

Ҷозибаҳои сайёҳӣ

Мақолаи асосӣ: Ёдгориҳои бостонӣ ва меъмории Ҷумҳурии Тоҷикистон

Нигораҳо

• Акс:International Business Center. Tashkent city.jpg
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Пайвандҳо

• Правительственный портал Республики Узбекистан.
• Республика Узбекистан. Исполнительный комитет Содружества Независимых Государств
• Facebook — страница Республики Узбекистан.
• Граждан Узбекистана обязали прикладывать руку к сердцу во время гимна
• Национальное информационное агентство Узбекистана
• Информационный портал Узбекистана «УЗИНФОРМ»
• panoramio.uz — Виртуальный Узбекистан Бойгонӣ шудааст 11 сентябри 2015  сол.