คำถามยอดนิยม
ไทมไลน์
แชท
มุมมอง
การเมือง
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
Remove ads
Remove ads
การเมือง (จาก กรีกโบราณ πολιτικά (politiká) 'งานที่เกี่ยวกับรัฐหรือแผ่นดิน') คือชุดของกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการตัดสินตกลงใจในกลุ่มสังคมหรือความสัมพันธ์ทางอำนาจในหมู่กลุ่มปัจเจก เช่น การจัดสรรทรัพยากรหรือสถานะ แขนงวิชาในสังคมศาสตร์ที่ศึกษาการเมืองและรัฐบาลจะหมายถึงวิชารัฐศาสตร์
การเมืองอาจถูกใช้ในทางบวกในบริบทของ "ทางออกทางการเมือง" ซึ่งหมายถึงการประนีประนอมและโดยสันติวิธี[1] หรือในฐานะ "ศิลปะหรือวิทยาศาสตร์ของการปกครอง" แต่บางครั้งมักมีความหมายเชิงลบแฝงอยู่ด้วย[2] มีการจำกัดความมโนทัศน์อยู่หลากหลายแบบ และแนวทางการศึกษาที่ไม่เหมือนกันทำให้เกิดมุมมองที่แตกต่างกันบนพื้นฐานว่าการเมืองควรที่จะนำมาใช้อย่างกว้างขวางหรือถูกจำกัดไว้ ควรจะเป็นการศึกษารัฐศาสตร์เชิงประจักษ์หรือเชิงปทัสถาน และในการศึกษารัฐศาสตร์อะไรมีความสำคัญมากกว่ากันระหว่างความขัดแย้งหรือความร่วมมือ
มีกระบวนวิธีหลากหลายที่ใช้ในการเมือง ซึ่งรวมถึงการส่งเสริมมุมมองทางการเมืองของตนในหมู่ผู้คน, การเจรจากับตัวแสดงทางการเมืองอื่น, การออกกฎหมาย และการใช้กำลังทั้งภายนอกและภายนอก รวมถึงการสงครามกับคู่ปรปักษ์[3][4][5][6][7] การเมืองถูกนำมาใช้ในระดับทางสังคมที่กว้าง ตั้งแต่กลุ่มเครือญาติ (clan) และเผ่าชน (tribe) ในสังคมแบบดั้งเดิม รวมถึงรัฐบาลท้องถิ่น บรรษัท และสถาบันสมัยใหม่ ไปจนถึงรัฐเอกราชและในระดับระหว่างประเทศ
ในรัฐชาติสมัยใหม่ ผู้คนมักก่อร่างพรรคการเมืองเพื่อแสดงอุดมการณ์ของตน สมาชิกพรรคมักเห็นพ้องให้มีจุดยืนเดียวกันในประเด็นปัญหาต่าง ๆ และยินยอมที่จะสนับสนุนการเปลี่ยนแปลงกฎหมายและผู้นำในทิศทางเดียวกัน การเลือกตั้งมักเป็นการแข่งขันระหว่างพรรคการเมือง
ระบบการเมืองเป็นกรอบซึ่งจำกัดวิธีทางการเมือง (political method) ที่ยอมรับได้ในสังคม ประวัติศาสตร์ปรัชญาทางการเมืองสามารถย้อนรอยได้จนถึงสมัยโบราณช่วงแรกเริ่ม ด้วยผลงานอันเป็นต้นแบบในการศึกษารัฐศาสตร์ในปัจจุบัน เช่นอุตมรัฐ ของเพลโต, โพลิติกส์ ของอาริสโตเติล, งานต้นฉบับตัวเขียนทางรัฐศาสตร์ของขงจื๊อและอรรถศาสตร์ ของจาณักยะ[8]
Remove ads
ที่มาของคำ
คำว่าการเมืองในภาษาอังกฤษ politics มีรากศัพท์มาจากผลงานคลาสสิกของอาริสโตเติล "โพลิติกส์" ซึ่งเกิดเป็นศัพท์ใหม่ในภาษากรีก "politiká" (Πολιτικά, 'งานที่เกี่ยวกับรัฐหรือแผ่นดิน') ต่อมาในกลางคริสต์ศตวรรษที่ 15 งานเขียนของอาริสโตเติลที่นำมาตีพิมพ์ใหม่จะใช้ภาษาอังกฤษสมัยใหม่ตอนต้นว่า "Polettiques"[9] ซึ่งต่อมากลายเป็นคำว่า Politics ในภาษาอังกฤษสมัยใหม่
นิยาม
- แฮโรลด์ ลาสเวลล์: "ใครได้อะไร เมื่อไหร่ และอย่างไร"[10]
- เดวิด อิสตัน: "การจัดสรรคุณค่าให้แก่สังคมผ่านอำนาจหน้าที่"[11]
- วลาดีมีร์ เลนิน: "รูปแบบเศรษฐกิจที่รวมศูนย์ที่สุด"[12]
- อ็อทโท ฟ็อน บิสมาร์ค: "ขีดความสามารถในการเลือกอย่างทันทีภายใต้สภาวการณ์ที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา โดยเป็นภัยน้อยที่สุด และมีประโยชน์มากที่สุด"[13]
- เบอร์นาร์ด คริก: "รูปแบบกฎเด่นเฉพาะที่ซึ่งผู้คนกระทำร่วมกันผ่านขั้นตอนทางสถาบันเพื่อแก้ไขปัญหาความแตกต่าง"[14]
- เอเดรียน เลฟต์วิช: "ประกอบด้วยกิจกรรมความร่วมมือ การเจรจา และความขัดแย้งทั้งปวงทั้งภายในและระหว่างสังคมด้วยกัน"[15]
Remove ads
แนวคิด
สรุป
มุมมอง
 | ส่วนนี้ไม่มีการอ้างอิงจากเอกสารอ้างอิงหรือแหล่งข้อมูล โปรดช่วยพัฒนาส่วนนี้โดยเพิ่มแหล่งข้อมูลน่าเชื่อถือ เนื้อหาที่ไม่มีการอ้างอิงอาจถูกคัดค้านหรือนำออก |
มนุษย์นั้นโดยธรรมชาติเป็นสัตว์สังคม ที่ต้องอาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่มเป็นหมู่คณะ เมื่อมนุษย์มาอยู่ร่วมกัน หากมิได้กำหนดกติกาอะไรสักอย่างขึ้นมากำกับการอยู่ร่วมกันของมนุษย์แล้วนั้น มนุษย์ด้วยกันเองยังเชื่อว่าน่าจะก่อให้เกิดความสับสนวุ่นวายขึ้นในสังคมและการอยู่ร่วมกันของมนุษย์ เนื่องจากโดยธรรมชาติของมนุษย์นั้น ป่าเถื่อน ขลาดกลัวและไม่เป็นระเบียบดังที่ โธมัส ฮอบส์ (Thomas Hobbes) นักปรัชญาการเมืองโบราณ ซึ่งมีชีวิตอยู่ในช่วงปี ค.ศ. 1588-1679 ได้เคยกล่าวไว้ในผลงานปรัชญาการเมืองเลื่องชื่อเรื่อง "Leviathan" ตีพิมพ์ในปี ค.ศ. 1651 ว่า เมื่อมนุษย์จำเป็นต้องอาศัยอยู่ร่วมกันในสังคมภายใต้กติกาแล้ว ก็จำเป็นจะต้องกำหนดตัวผู้นำมาทำหน้าที่ควบคุมดูแลให้สังคมหรือการอยู่ร่วมกันของมนุษย์ดำเนินไปได้ด้วยความเรียบร้อย เช่นที่กล่าวมาเราคงพอจะทราบบ้างแล้วว่าเหตุใดจึงเกิดมีระบบการปกครองขึ้น และโดยนัยที่มนุษย์จำต้องปกครองกันนั้น หากเกิดปัญหาขึ้นในระหว่างมนุษย์ด้วยกัน หรือการจะทำให้สังคมมีความเจริญก้าวหน้าขึ้นไป หลีกเลี่ยงมิได้เสียที่จะต้องเกี่ยวข้องกับการใช้อำนาจทางการเมือง อันมีความหมายและบริบทที่สะท้อนออกมาในเรื่องของการใช้อำนาจเพื่อการปกครองประชาชน การเมืองการปกครองซึ่งเป็นสภาพการณ์และผลที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์[16] จึงเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กับชีวิตของมนุษย์อย่างมิอาจปฏิเสธได้ ซึ่งก็เป็นธรรมดาอยู่เองที่ผู้ใดก็ตาม จำเป็นต้องให้ความสนใจกับเรื่องการเมืองการปกครองไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง เนื่องจากสิ่งใดที่ออกมาจากสถาบันทางการเมือง ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายนิติบัญญัติที่ทำหน้าที่ในการตรากฎหมายต่าง ๆ เพื่อบังคับใช้ มาจากรัฐบาลในรูปของนโยบายสาธารณะ (Public Policies) โครงการพัฒนา (Developmental Program) และงานต่าง ๆ ที่ประกอบขึ้นหรือดำเนินไปโดยภาคราชการ รวมไปถึงการตัดสินคดีความหรือข้อพิพาทที่เกิดขึ้นระหว่างบุคคลต่อบุคคล และบุคคลกับรัฐ เหล่านี้ล้วนแต่เป็นเรื่องที่การเมืองส่งผลกระทบต่อทุกคนอย่างที่ไม่อาจมองข้ามไปได้
โดยบริบทดังกล่าวการศึกษาเรื่องการเมืองและการปกครองของประเทศ จึงเป็นสิ่งที่ถูกบรรจุอยู่ในแทบทุกสาขาวิชาในระดับอุดมศึกษาให้นักศึกษาได้ร่ำเรียน ทำความรู้ความเข้าใจในฐานะที่เป็นสมาชิกคนหนึ่งในสังคม และเป็นเรื่องภาคราชการทั้งหลายต่างรณรงค์ให้ความรู้แก่ประชาชนทั่วไป ภายใต้ความมุ่งประสงค์ที่จะหยั่งรากประชาธิปไตยในสังคมไทย และหากได้มองย้อนไปถึงแนวคิดของนักปรัชญาการเมืองโบราณเช่น อาริสโตเติล (Aristotle) ปรัชญาเมธีชาวกรีกโบราณ ซึ่งได้รับยกย่องว่าเป็น "บิดาแห่งวิชารัฐศาสตร์" ผู้กล่าวไว้ว่า มนุษย์ตามธรรมชาติเป็นสัตว์การเมืองต้องอาศัยอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มหรือชุมชน อันแตกต่างไปจากสัตว์โลกอื่น ๆ ซึ่งใช้ชีวิตอยู่ด้วยสัญชาตญาณเป็นหลัก หากแต่มนุษย์ นอกจากจะอยู่ด้วยสัญชาตญาณแล้ว ยังมีเป้าหมายอยู่ร่วมกันอีกด้วย ดังนั้นการอยู่ร่วมกันของมนุษย์จึงมิใช่มีชีวิตอยู่ไปเพียงวัน ๆ หนึ่งเท่านั้น หากแต่เป็นการอยู่ร่วมกันเพื่อจะให้มีชีวิตที่ดีขึ้นอีกด้วย เราก็จะมองเห็นภาพของการเมืองในแง่หนึ่งว่าการเมืองนั้นก็คือ การอยู่ร่วมกันของมนุษย์ในชุมชนหรือสังคมเพื่อให้มีความสงบสุข
Remove ads
แนวทาง
สรุป
มุมมอง
มีหลายวิธีในการกำหนดแนวทางการเมือง
มุมมองที่กว้างและจำกัด
เอเดรียน เลฟท์วิช (Adrian Leftwich) ได้แยกแยะมุมมองทางการเมืองตามความกว้างหรือจำกัดของการรับรู้สิ่งที่เป็น 'การเมือง'[17] มุมมองที่กว้างมองว่าการเมืองมีอยู่ทั่วทั้งขอบเขตของความสัมพันธ์ทางสังคมของมนุษย์ ในขณะที่มุมมองที่จำกัดจำกัดไว้ที่บริบทบางอย่าง ตัวอย่างเช่น ในทางที่จำกัดมากกว่า การเมืองอาจถูกมองว่าเป็นเรื่องเกี่ยวกับวิธีการปกครอง[18] ในขณะที่มุมมองแบบ เฟมินิสต์ อาจโต้แย้งว่าสถานที่ที่เคยถูกมองว่าไม่ใช่การเมือง ควรได้รับการพิจารณาว่าเป็นการเมืองด้วย[19] ตำแหน่งหลังนี้ถูกนำมาใช้ในสโลแกน "เรื่องส่วนตัวก็เป็นเรื่องการเมือง" (The personal is political) ซึ่งโต้แย้งความแตกต่างระหว่างประเด็นส่วนตัวและสาธารณะ การเมืองอาจถูกกำหนดโดยการใช้ อำนาจ ตามที่ โรเบิร์ต เอ. ดาห์ล (Robert A. Dahl) ได้โต้แย้งไว้[20]
จริยธรรมและความเป็นจริง
มุมมองบางอย่างเกี่ยวกับการเมืองมองว่ามันเป็นการใช้พลังงานเชิงประจักษ์ ในขณะที่บางคนมองว่ามันเป็นหน้าที่ทางสังคมที่มีพื้นฐานมาจากบรรทัดฐาน[21] ความแตกต่างนี้ถูกเรียกว่าความแตกต่างระหว่าง มุมมองแบบจริยธรรม และ มุมมองแบบความเป็นจริง[22] สำหรับนักอุดมการณ์ การเมืองมีความเกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับ จริยธรรม และอยู่ในจุดสูงสุดของการคิดแบบอุดมคติ[22] ตัวอย่างเช่น ตามที่ ฮันนาห์ อเรนท์ (Hannah Arendt) กล่าวว่าในมุมมองของอาริสโตเติล "การเป็นนักการเมือง… หมายความว่าทุกอย่างถูกตัดสินใจผ่านคำพูดและการโน้มน้าวใจ ไม่ใช่ผ่านความรุนแรง"[23] ในขณะที่ เบอร์นาร์ด คริก (Bernard Crick) กล่าวว่า "การเมืองคือวิธีการปกครองสังคมเสรี การเมืองคือการเมือง และรูปแบบการปกครองอื่น ๆ เป็นสิ่งอื่น"[24] ในทางตรงกันข้าม สำหรับนักปฏิบัติจริง ที่แสดงโดยบุคคล เช่น นิโคโล มาคีอาเวลลี (Niccolò Machiavelli), ทอมัส ฮอบส์ (Thomas Hobbes) และ แฮโรลด์ ลาสเวลล์ (Harold Lasswell) การเมืองนั้นขึ้นอยู่กับการใช้พลังงาน โดยไม่คำนึงถึงจุดมุ่งหมายที่ต้องการบรรลุ[25][22]
ความขัดแย้งและความร่วมมือ
อโกนิซึม (Agonism) อ้างว่าการเมืองโดยพื้นฐานแล้วลดลงมาสู่ความขัดแย้งระหว่างผลประโยชน์ที่ขัดแย้งกัน นักวิทยาศาสตร์การเมือง เอลเมอร์ ชัตชไนเดอร์ (Elmer Schattschneider) อ้างว่า "ที่รากฐานของการเมืองทั้งหมดคือภาษาสากลของความขัดแย้ง"[26] ในขณะที่ คาร์ล ชมิตต์ (Carl Schmitt) สาระสำคัญของการเมืองคือการแยกแยะ 'เพื่อน' จาก 'ศัตรู'[27] ซึ่งตรงกันข้ามกับมุมมองความร่วมมือของการเมืองโดย อริสโตเติล และ เบอร์นาร์ด คริก อย่างไรก็ตาม มุมมองแบบผสมผสานระหว่างสุดขั้วสองมุมมองนี้ถูกนำเสนอโดยนักวิทยาศาสตร์การเมืองชาวไอริช ไมเคิล เลเวอร์ (Michael Laver) ซึ่งกล่าวว่า:
การเมืองเกี่ยวกับการผสมผสานที่เป็นลักษณะเฉพาะของความขัดแย้งและความร่วมมือ ซึ่งสามารถพบได้บ่อยครั้งในการติดต่อระหว่างมนุษย์ ความขัดแย้งที่บริสุทธิ์คือสงคราม ความร่วมมือที่บริสุทธิ์คือรักแท้ การเมืองคือการผสมผสานของทั้งสองอย่าง[28]
Remove ads
ความเป็นมา
สรุป
มุมมอง
ประวัติศาสตร์การเมืองครอบคลุมประวัติศาสตร์มนุษยชาติและไม่ได้จำกัดอยู่แค่สถาบันของรัฐบาลสมัยใหม่เท่านั้น
ยุคก่อนประวัติศาสตร์
ฟรานส์ เดอ วาล (Frans de Waal) อ้างว่า ชิมแปนซี มีส่วนร่วมในทางการเมืองผ่าน "การบงการทางสังคมเพื่อรักษาและรักษาตำแหน่งที่มีอิทธิพล"[30] รูปแบบการจัดระเบียบสังคมในยุคแรกของมนุษย์—กลุ่มคนและเผ่า—ขาดโครงสร้างทางการเมืองแบบรวมศูนย์[31] สิ่งเหล่านี้บางครั้งเรียกว่า สังคมไร้รัฐ
รัฐยุคแรก
ในประวัติศาสตร์โบราณ อารยธรรม ไม่มีขอบเขตที่แน่นอนเหมือน รัฐ ในปัจจุบัน และขอบเขตของพวกเขาสามารถอธิบายได้อย่างแม่นยำยิ่งขึ้นว่าเป็น พรมแดน สุเมเรียนราชวงศ์แรก และ อียิปต์ราชวงศ์แรก เป็น อารยธรรมแรก ๆ ที่กำหนดชายแดนของตน นอกจากนี้ จนถึงศตวรรษที่ 12 ผู้คนจำนวนมากอาศัยอยู่ในสังคมไร้รัฐ สิ่งเหล่านี้มีตั้งแต่ กลุ่มคน และ เผ่า ที่ค่อนข้างเท่าเทียมกัน ไปจนถึง หัวหน้าเผ่า ที่ซับซ้อนและแบ่งชั้นอย่างสูง
การก่อตัวของรัฐ
มีทฤษฎีและสมมติฐานที่แตกต่างกันจำนวนหนึ่งเกี่ยวกับการก่อตัวของรัฐยุคแรก ที่แสวงหาลักษณะทั่วไปเพื่ออธิบายว่า รัฐ พัฒนาในบางสถานที่ แต่ไม่ใช่ในสถานที่อื่น นักวิชาการคนอื่น ๆ เชื่อว่าลักษณะทั่วไปนั้นไร้ประโยชน์ และแต่ละกรณีของการก่อตัวของรัฐยุคแรกควรได้รับการพิจารณาในแบบของตนเอง[32]
ทฤษฎีสมัครใจ อ้างว่ากลุ่มคนที่หลากหลายมารวมตัวกันเพื่อสร้างรัฐบาลเนื่องจากผลประโยชน์ร่วมกันบางอย่าง[33] ทฤษฎีส่วนใหญ่มุ่งเน้นไปที่การพัฒนา การเกษตร และ ประชากร และ แรงกดดันด้านองค์กร ที่ตามมาและส่งผลให้เกิดการก่อตัวของรัฐ หนึ่งในทฤษฎีที่โดดเด่นที่สุดเกี่ยวกับการก่อตัวของรัฐยุคแรกและหลักคือ สมมติฐานไฮดรอลิก ซึ่งอ้างว่ารัฐเป็นผลมาจากความจำเป็นในการสร้างและบำรุงรักษา โครงการชลประทาน ขนาดใหญ่[34]
ทฤษฎีความขัดแย้ง เกี่ยวกับการก่อตัวของรัฐมองว่าความขัดแย้งและการครอบงำของประชากรกลุ่มหนึ่งเหนืออีกกลุ่มหนึ่งเป็นกุญแจสำคัญในการก่อตัวของรัฐ[33] ตรงกันข้ามกับทฤษฎีสมัครใจ ข้อโต้แย้งเหล่านี้เชื่อว่าผู้คนไม่ยินยอมที่จะสร้างรัฐเพื่อเพิ่มผลประโยชน์สูงสุด แต่รัฐก่อตัวขึ้นเนื่องจากการกดขี่บางรูปแบบโดยกลุ่มหนึ่งเหนือกลุ่มอื่น ๆ ทฤษฎีบางอย่างโต้แย้งว่า สงคราม มีความสำคัญต่อการก่อตัวของรัฐ[33]
รัฐโบราณ
รัฐแรก ๆ คือ สุเมเรียนราชวงศ์แรก และ อียิปต์ราชวงศ์แรก ซึ่งเกิดขึ้นจาก ยุคอูรุก และ อียิปต์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ตามลำดับ ประมาณ 3000 ปีก่อนคริสตกาล[35] อียิปต์ราชวงศ์แรกตั้งอยู่รอบแม่น้ำไนล์ทางตะวันออกเฉียงเหนือของแอฟริกา โดยขอบเขตของอาณาจักรตั้งอยู่รอบแม่น้ำไนล์และทอดตัวไปยังพื้นที่ที่มีโอเอซิส[36] ซูเมอร์ตั้งอยู่ทางตอนใต้ของเมโสโปเตเมีย โดยมีพรมแดนทอดยาวจากอ่าวเปอร์เซียไปจนถึงบางส่วนของแม่น้ำยูเฟรทีสและแม่น้ำไทกริส[35]
ชาวอียิปต์ โรมัน และกรีก เป็นคนกลุ่มแรกที่รู้จักการกำหนด ปรัชญาการเมือง ของรัฐอย่างชัดเจน และวิเคราะห์สถาบันการเมืองอย่างมีเหตุผล ก่อนหน้านั้น รัฐถูกอธิบายและพิสูจน์ในแง่ของ ตำนานทางศาสนา[37]
นวัตกรรมทางการเมืองที่สำคัญหลายอย่างของสมัยคลาสสิก มาจาก เมืองรัฐกรีก (polis) และ สาธารณรัฐโรมัน เมืองรัฐกรีกก่อนศตวรรษที่ 4 ให้สิทธิพลเมืองแก่ประชากรอิสระของตน ในเอเธนส์สิทธิเหล่านี้รวมกับรูปแบบรัฐบาลประชาธิปไตยโดยตรงที่ดำรงอยู่มาอย่างยาวนาน ทั้งในความคิดทางการเมืองและทางประวัติศาสตร์[38]
รัฐสมัยใหม่
สนธิสัญญาสันติภาพเว็สท์ฟาเลิน (1648) ถือเป็นจุดเริ่มต้นของ ระบบระหว่างประเทศสมัยใหม่[39][40][41] ซึ่งอำนาจภายนอกควรหลีกเลี่ยงการแทรกแซงกิจการภายในประเทศอื่น[42] หลักการไม่แทรกแซงกิจการภายในประเทศอื่น ๆ ถูกวางรากฐานโดย นักกฎหมายชาวสวิส เอเมอร์ เดอ วาตเทล (Emer de Vattel) ในช่วงกลางศตวรรษที่ 18[43] รัฐกลายเป็นตัวแทนสถาบันหลักในระบบความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ สันติภาพเวสต์ฟาเลียกล่าวกันว่าได้ยุติความพยายามที่จะบังคับใช้ อำนาจเหนือรัฐ ต่อรัฐยุโรป หลักคำสอน "เวสต์ฟาเลียน" ของรัฐในฐานะตัวแทนอิสระได้รับการสนับสนุนจากการเพิ่มขึ้นของแนวคิดชาตินิยม ในศตวรรษที่ 19 ซึ่งสันนิษฐานว่ารัฐที่ถูกต้องตามกฎหมายสอดคล้องกับ ชาติ กลุ่มคน ที่รวมกันด้วยภาษาและวัฒนธรรม[44]
ในยุโรป ระหว่างศตวรรษที่ 18 รัฐที่ไม่ใช่ชาติชาติเดียวที่เป็นแบบอย่างคือ จักรวรรดินิยมหลายชาติ เช่น จักรวรรดิออสเตรีย, ราชอาณาจักรฝรั่งเศส, ราชอาณาจักรฮังการี[45], จักรวรรดิรัสเซีย, จักรวรรดิสเปน, จักรวรรดิออตโตมัน และ จักรวรรดิอังกฤษ จักรวรรดิลักษณะเดียวกันนี้ก็มีอยู่ในเอเชีย แอฟริกา และอเมริกา ในโลกอิสลาม หลังจาก การสิ้นพระชนม์ของท่านศาสดามุฮัมมัด ในปี ค.ศ. 632 รัฐเคาะลีฟะฮ์ก็ได้ก่อตั้งขึ้น และพัฒนาไปเป็นจักรวรรดินิยมข้ามชาติหลายเชื้อชาติ[46] จักรวรรดินิยมหลายชาติเป็น ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ที่ปกครองโดยกษัตริย์ จักรพรรดิ หรือสุลต่าน ประชากรประกอบด้วยหลายเชื้อชาติ และพูดหลายภาษา จักรวรรดิถูกครอบงำโดยกลุ่มชาติพันธุ์หนึ่ง และภาษาของพวกเขามักจะเป็นภาษาราชการ ราชวงศ์ปกครองมักจะมาจากกลุ่มนั้น แต่ก็ไม่เสมอไป รัฐยุโรปขนาดเล็กบางแห่งไม่ได้มีความหลากหลายทางเชื้อชาติมากนัก แต่ก็เป็นรัฐที่มี ราชวงศ์ ปกครอง เช่นเดียวกับบ้านราชวงศ์ รัฐขนาดเล็กบางแห่งยังคงอยู่รอด เช่น ประเทศลีชเทินชไตน์, ประเทศอันดอร์รา, ประเทศโมนาโก และ สาธารณรัฐซานมารีโน
ส่วนใหญ่ทฤษฎีมองว่า รัฐชาติ เป็นปรากฏการณ์ยุโรปในศตวรรษที่ 19 อำนวยความสะดวกโดยการพัฒนา เช่น การศึกษาที่รัฐกำหนด การรู้หนังสือจำนวนมาก และ สื่อมวลชน อย่างไรก็ตาม นักประวัติศาสตร์ ยังตั้งข้อสังเกตถึงการเกิดขึ้นในช่วงแรกของรัฐและอัตลักษณ์ที่ค่อนข้างเป็นหนึ่งเดียวใน โปรตุเกส และ สาธารณรัฐดัตช์[47] นักวิชาการ เช่น สตีเวน เวเบอร์ (Steven Weber), เดวิด วูดเวิร์ด (David Woodward), มิเชล ฟูโกต์ (Michel Foucault) และ เจเรมี แบล็ก (Jeremy Black) ได้เสนอสมมติฐานว่า รัฐชาติไม่ได้เกิดขึ้นจากความเฉลียวฉลาดทางการเมือง, แหล่งที่มาที่ไม่รู้จัก, เป็นอุบัติเหตุทางประวัติศาสตร์ หรือการประดิษฐ์ทางการเมือง[48][33][49] แต่ รัฐชาติเป็นผลพลอยได้ที่ไม่ตั้งใจของการค้นพบทางปัญญาในศตวรรษที่ 15 ในด้าน เศรษฐศาสตร์การเมือง ทุนนิยม การค้าขาย ภูมิศาสตร์การเมือง และ ภูมิศาสตร์[50][51] รวมกับ การทำแผนที่[52][53] และ ความก้าวหน้าในเทคโนโลยีการทำแผนที่[54]
รัฐชาติบางรัฐ เช่น เยอรมนีและอิตาลี เกิดขึ้นบางส่วนจากการเคลื่อนไหวทางการเมืองโดยชาตินิยมในศตวรรษที่ 19 ในทั้งสองกรณี ดินแดนที่เคยถูกแบ่งระหว่างรัฐอื่น ๆ โดยบางรัฐที่มีขนาดเล็กได้รวมกัน แนวคิดเสรีนิยมของการค้าเสรีมีบทบาทสำคัญในการรวมชาติเยอรมัน โดยมีสหภาพศุลกากรซอลเวอเรน (Zollverein) เป็นตัวนำร่อง นอกจากนี้ การกำหนดการปกครองด้วยตนเองยังเป็นองค์ประกอบสำคัญในแผนสิบสี่ประเด็นของประธานาธิบดีวูดโรว์ วิลสัน (Woodrow Wilson) แห่งสหรัฐอเมริกา ซึ่งนำไปสู่การล่มสลายของจักรวรรดิออสเตรีย-ฮังการีและจักรวรรดิออตโตมันหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง ขณะเดียวกัน จักรวรรดิรัสเซียกลายเป็นสหภาพโซเวียตหลังสงครามกลางเมืองรัสเซีย การปลดแอกนำไปสู่การสร้างรัฐชาติใหม่แทนที่จักรวรรดินิยมหลายชาติในประเทศโลกที่สาม
การเมืองโลก
การเมืองโลกเริ่มต้นขึ้นในศตวรรษที่ 20 ผ่านองค์การระหว่างประเทศและสหภาพเหนือชาติ สังคมชาติถูกก่อตั้งขึ้นหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง และหลังสงครามโลกครั้งที่สอง ถูกแทนที่ด้วยสหประชาชาติ มีการลงนามในสนธิสัญญาระหว่างประเทศต่าง ๆ ผ่านองค์กรนี้ การรวมกลุ่มระดับภูมิภาคได้รับการดำเนินการโดยสหภาพแอฟริกา อาเซียน สหภาพยุโรป และเมอร์โคซูร์ องค์กรการเมืองระหว่างประเทศในระดับนานาชาติ ได้แก่ ศาลอาญาระหว่างประเทศ กองทุนการเงินระหว่างประเทศ และองค์การการค้าโลก
Remove ads
รัฐศาสตร์
สรุป
มุมมอง
การศึกษาทางการเมืองเรียกว่า รัฐศาสตร์[55] ซึ่งประกอบด้วยสาขาย่อยหลักสามสาขา ได้แก่ การเมืองเปรียบเทียบ ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ และ ปรัชญาการเมือง[56] รัฐศาสตร์มีความเกี่ยวข้องและดึงข้อมูลจากศาสตร์อื่น ๆ อีกมากมาย เช่น เศรษฐศาสตร์การเมือง กฎหมายศึกษา สังคมวิทยาการเมือง ประวัติศาสตร์การเมือง ปรัชญาการเมือง ภูมิศาสตร์การเมือง จิตวิทยาการเมือง จิตเวชศาสตร์ มานุษยวิทยา และ ประสาทรัฐศาสตร์
การเมืองเปรียบเทียบ คือ วิชาการเปรียบเทียบและสอนประเภทต่าง ๆ ของรัฐธรรมนูญ นักแสดงทางการเมือง สภานิติบัญญัติ และสาขาที่เกี่ยวข้อง ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ เกี่ยวข้องกับปฏิสัมพันธ์ระหว่างรัฐชาติ รวมถึงองค์กรระหว่างรัฐบาลและองค์กรข้ามชาติ ปรัชญาการเมือง ให้ความสำคัญกับการมีส่วนร่วมของนักคิดและนักปรัชญาคลาสสิกและร่วมสมัยต่าง ๆ [57]
รัฐศาสตร์เป็นศาสตร์ที่มีวิธีการหลากหลายและดัดแปลงวิธีการต่าง ๆ ที่มีต้นกำเนิดจาก จิตวิทยา การวิจัยทางสังคม และ ประสาทวิทยาศาสตร์ แนวทางต่าง ๆ ได้แก่ ปฏิฐานนิยม (Positivism), กระบวนการทัศน์การตีความนิยม (interpretivism), ทฤษฎีการเลือกอย่างเป็นเหตุเป็นผล (Rational choice theory), พฤติกรรมนิยม โครงสร้างนิยม หลังโครงสร้างนิยม ปรัชญาสัจนิยม สถาบันนิยม และ พหุนิยมทางการเมือง รัฐศาสตร์เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาสังคมศาสตร์ ซึ่งใช้วิธีการและเทคนิค ที่เกี่ยวข้องกับการสอบถามประเภทต่าง ๆ เช่น แหล่งข้อมูลหลัก เช่น เอกสารทางประวัติศาสตร์ และบันทึกอย่างเป็นทางการ แหล่งข้อมูลรอง เช่น บทความวารสารทางวิชาการ การสำรวจ การวิเคราะห์ทางสถิติ การศึกษาเชิงกรณี การวิจัยเชิงทดลอง และ การสร้างแบบจำลอง
Remove ads
ระบบการเมือง
สรุป
มุมมอง
ระบบการเมืองกำหนดกระบวนการสำหรับการตัดสินใจอย่างเป็นทางการของรัฐบาล มักเปรียบเทียบกับระบบกฎหมาย ระบบเศรษฐกิจ ระบบวัฒนธรรม และระบบสังคมอื่น ๆ ตามที่ เดวิด อีสตัน (David Easton) กล่าวว่า "ระบบการเมืองสามารถกำหนดได้ว่าเป็นปฏิสัมพันธ์ที่ผ่านการจัดสรรค่าอย่างเป็นทางการสำหรับสังคม"[11] ระบบการเมืองแต่ละระบบฝังอยู่ในสังคมที่มีวัฒนธรรมทางการเมืองของตนเอง และพวกมันก็สร้างสังคมของตนผ่านนโยบายสาธารณะ ปฏิสัมพันธ์ระหว่างระบบการเมืองที่แตกต่างกันเป็นพื้นฐานของการเมืองโลก
รูปแบบการปกครอง
รูปแบบการปกครองสามารถจำแนกได้หลายวิธี ในแง่ของ โครงสร้างอำนาจ มี ระบอบราชาธิปไตย (รวมถึง ระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ) และ สาธารณรัฐ (โดยทั่วไปคือ ประธานาธิบดี กึ่งประธานาธิบดี หรือ รัฐสภา)
การแยกใช้อำนาจ อธิบายถึงระดับการรวมตัวในแนวราบระหว่าง สภานิติบัญญัติ อำนาจบริหาร อำนาจตุลาการ และสถาบันอิสระอื่น ๆ
แหล่งที่มาของอำนาจ
แหล่งที่มาของอำนาจ กำหนดความแตกต่างระหว่าง ประชาธิปไตย คณาธิปไตย และ อัตตาธิปไตย
ในประชาธิปไตย ความชอบธรรมทางการเมืองนั้นขึ้นอยู่กับอำนาจอธิปไตยของปวงชน รูปแบบของประชาธิปไตยรวมถึง ประชาธิปไตยแบบมีผู้แทน ประชาธิปไตยโดยตรง และ ประชาธิปไตยแบบประชาชน เหล่านี้ถูกแยกออกโดยวิธีการตัดสินใจ ไม่ว่าจะเป็นโดย ผู้แทนที่มาจากการเลือกตั้ง การออกเสียงประชามติ หรือ คณะลูกขุนประชาชน ประชาธิปไตยสามารถเป็นทั้ง สาธารณรัฐ หรือ ระบอบราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ
คณาธิปไตย คือโครงสร้างอำนาจที่ ชนกลุ่มน้อย ปกครอง ซึ่งอาจอยู่ในรูปแบบของ กึ่งประชาธิปไตย (anocracy), อภิชนาธิปไตย (aristocracy), เออร์กาโทเครซี (ergatocracy), เจเนียเครซี (geniocracy), ชราธิปไตย (gerontocracy), การปกครองโดยคนโง่ (kakistocracy), โจราธิปไตย, คุณธรรมนิยม, วิชญาธิปไตย, พาร์ติเครซี (particracy), เศรษฐยาธิปไตย, เสนาธิปไตย, คตินิยมนักวิชาการ, เทวาธิปไตย หรือ ทราชาธิปไตย (timocracy)
อัตตาธิปไตย เป็น ระบอบเผด็จการ (รวมถึง เผด็จการทหาร) หรือสมบูรณาญาสิทธิราชย์
การรวมอำนาจในระบบการเมือง
ในแง่ของระดับการรวมอำนาจ ระบบการเมืองสามารถแบ่งได้เป็น (จากน้อยไปมาก) สมาพันธรัฐ สหพันธรัฐ และ [[รัฐเดี่ยว]
สหพันธรัฐ (หรือที่รู้จักกันในชื่อ รัฐบาลกลาง) เป็นหน่วยการเมืองที่โดดเด่นด้วยการรวมตัวของ จังหวัด รัฐ หรือ ภูมิภาค ที่ปกครองตนเองบางส่วนภายใต้ รัฐบาลกลาง (รัฐบาลกลาง) ในรัฐบาลกลาง สถานะการปกครองตนเองของรัฐส่วนประกอบ รวมถึงการแบ่งแยกอำนาจระหว่างพวกเขาและรัฐบาลกลาง โดยทั่วไปจะถูกกำหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ และไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้โดยการตัดสินใจฝ่ายเดียวของทั้งสองฝ่าย รัฐหรือหน่วยงานทางการเมืองกลาง รัฐบาลกลางก่อตัวขึ้นครั้งแรกใน สวิตเซอร์แลนด์ จากนั้นใน สหรัฐอเมริกา ในปี 1776 ใน แคนาดา ในปี 1867 และใน เยอรมนี ในปี 1871 และในปี 1901 ออสเตรเลีย สมาพันธรัฐมีอำนาจส่วนกลางน้อยกว่าเมื่อเทียบกับสหพันธรัฐ
รัฐ
ไม่มีรัฐบาล
รูปแบบการปกครองทั้งหมดข้างต้นเป็นรูปแบบต่าง ๆ ของหน่วยการเมืองพื้นฐานเดียวกัน คือรัฐเอกราช ซึ่งแม็กซ์ เวเบอร์ (Max Weber) ให้คำนิยามว่า รัฐ ว่าเป็นหน่วยงานทางการเมืองที่มี อำนาจผูกขาดในการใช้ความรุนแรง ภายในดินแดนของตน ในขณะที่ อนุสัญญากรุงมอนเตวิเดโอ ระบุว่า รัฐจำเป็นต้องมี ดินแดนที่กำหนด ประชากรถาวร รัฐบาล และ ความสามารถในการเข้าสู่ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
สังคมไร้รัฐ คือ สังคมที่ไม่ได้ถูกปกครองโดยรัฐบาล[58] ในสังคมไร้รัฐ มี การรวมศูนย์อำนาจน้อยมาก ตำแหน่งอำนาจส่วนใหญ่ที่มีอยู่นั้นมีอำนาจจำกัดมาก และโดยทั่วไปไม่ใช่ตำแหน่งถาวร และหน่วยงานทางสังคมที่แก้ไขข้อพิพาทผ่านกฎเกณฑ์ที่กำหนดไว้ล่วงหน้ามักจะมีขนาดเล็ก[59] สังคมไร้รัฐมีความหลากหลายสูงในด้านการจัดระเบียบทางเศรษฐกิจและประเพณีทางวัฒนธรรม[60]
ในขณะที่สังคมไร้รัฐเป็นบรรทัดฐานในประวัติศาสตร์มนุษย์ สังคมไร้รัฐส่วนน้อยที่มีอยู่ในปัจจุบัน ประชากรโลกเกือบทั้งหมดอาศัยอยู่ภายใต้เขตอำนาจของ รัฐอธิปไตย ในบางภูมิภาค อำนาจรัฐที่เป็นนามธรรมอาจอ่อนแอมากและมี อำนาจ จริงเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย ในช่วงประวัติศาสตร์ ผู้คนไร้รัฐส่วนใหญ่ถูก รวมเข้ากับ สังคมที่ยึดตามรัฐโดยรอบ[61]
ปรัชญาการเมืองบางอย่างมองว่ารัฐเป็นสิ่งที่ไม่พึงประสงค์ และจึงพิจารณาการก่อตั้งสังคมไร้รัฐเป็นเป้าหมายที่จะบรรลุ ลัทธิอนาธิปไตย เป็นหลักการสำคัญของสังคมไร้รัฐ[58][62] ประเภทของสังคมที่ต้องการแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญระหว่าง แนวคิดอนาธิปไตย ตั้งแต่ ปัจเจกนิยม ที่สุดโต่งไปจนถึง คอลเลกทีวิสต์ ที่สมบูรณ์[63] ใน มาร์กซิสม์ ทฤษฎีของรัฐของ มาร์กซ์ พิจารณาว่าในสังคม หลังทุนนิยม รัฐ ซึ่งเป็นสถาบันที่ไม่พึงประสงค์ จะไม่จำเป็นและจะ เสื่อมสลายไป[64] แนวคิดที่เกี่ยวข้องคือ คอมมิวนิสต์ไร้รัฐ วลีที่บางครั้งใช้เพื่ออธิบายสังคมหลังทุนนิยมที่คาดการณ์ของมาร์กซ์
รัฐธรรมนูญ
รัฐธรรมนูญ เป็นเอกสารที่เขียนขึ้นเพื่อระบุและจำกัดอำนาจของหน่วยงานรัฐบาลที่แตกต่างกัน แม้ว่ารัฐธรรมนูญจะเป็นเอกสารที่เขียนขึ้น แต่ก็มีรัฐธรรมนูญที่ไม่ได้เขียนด้วย รัฐธรรมนูญที่ไม่ได้เขียนขึ้นนั้นถูกเขียนขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายตุลาการของรัฐบาล นี่เป็นเพียงหนึ่งในกรณีที่ลักษณะของสถานการณ์กำหนดรูปแบบของรัฐบาลที่เหมาะสมที่สุด[65] อังกฤษได้กำหนดธรรมเนียมอย่างไม่เป็นทางการของรัฐธรรมนูญที่เขียนขึ้นในช่วง สงครามกลางเมือง แต่ภายหลังการฟื้นฟูราชวงศ์อังกฤษ ได้ละทิ้งมัน แล้วถูกนำไปใช้ในโดย อาณานิคมอเมริกา หลังจากการปฏิวัติอเมริกา และจากนั้นก็เป็นฝรั่งเศส หลังจากเหตุการณ์การปฏิวัติฝรั่งเศส และส่วนที่เหลือของยุโรปรวมถึงอาณานิคมยุโรป
รัฐธรรมนูญมักจะกำหนดการแยกใช้อำนาจ แบ่งรัฐบาลออกเป็น ฝ่ายบริหาร ฝ่ายนิติบัญญัติ และ ฝ่ายตุลาการ (เรียกรวมกันว่า ไตรภาคีการเมือง) เพื่อให้ได้มาซึ่ง การถ่วงดุล ภายในรัฐ อาจมีการสร้างหน่วยงานอิสระเพิ่มเติมได้ รวมถึง คณะกรรมการข้าราชการพลเรือน คณะกรรมการการเลือกตั้ง และ สถาบันการตรวจสอบสูงสุด
วัฒนธรรมทางการเมือง
วัฒนธรรมทางการเมืองอธิบายว่า วัฒนธรรมส่งผลกระทบต่อ ระบบการเมือง อย่างไร ระบบการเมืองทุกระบบฝังอยู่ใน วัฒนธรรมทางการเมือง เฉพาะ[66] คำจำกัดความของ ลูเซียน เพย์ (Lucian Pye) คือ "วัฒนธรรมทางการเมืองคือชุดของเจตคติ ความเชื่อ และความรู้สึก ซึ่งให้ลำดับและความหมายกับกระบวนการทางการเมือง และซึ่งให้สมมติฐานและกฎพื้นฐานที่ควบคุมพฤติกรรมในระบบการเมือง"[66]
ความไว้วางใจ เป็นปัจจัยสำคัญในวัฒนธรรมทางการเมือง เนื่องจากระดับความไว้วางใจกำหนดความสามารถของรัฐในการทำงาน[67] แนวคิดหลังยุควัตถุนิยม (Postmaterialism) คือระดับที่วัฒนธรรมทางการเมืองเกี่ยวข้องกับประเด็นที่ไม่ใช่ความกังวลทางกายภาพหรือวัตถุโดยตรง เช่น สิทธิมนุษยชนและแนวคิดทางสิ่งแวดล้อม (Environmentalism)[66] ศาสนา ยังมีผลกระทบต่อวัฒนธรรมทางการเมือง[67]
การทำงานผิดพลาดทางการเมือง
การทุจริตทางการเมือง
การทุจริตทางการเมืองคือการใช้พลังอำนาจเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัวที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ดำเนินการโดยเจ้าหน้าที่รัฐบาลหรือเครือข่ายผู้ติดต่อ รูปแบบของการทุจริตทางการเมืองรวมถึง การติดสินบน, การล็อบบี้ (การวิ่งเต้น), การกรรโชก, การเล่นพรรคเล่นพวก, คติเห็นแก่ญาติ, การเห็นแก่ประโยชน์ส่วนตน, การอุปถัมภ์ รูปแบบของการอุปถัมภ์ทางการเมืองในทางกลับกันรวมถึง การอุปภัมถ์โดยใช้สิ่งตอบแทนที่อาจเป็นเงินของตนเองหรือจากที่อื่น (clientelism) การกำหนดงบประมาณ การแบ่งเขตเลือกตั้ง กองทุนดำ และ ระบบการปล้นสะดม รวมถึง เครื่องจักรทางการเมือง ซึ่งเป็นระบบการเมืองที่ดำเนินการเพื่อจุดประสงค์ที่ทุจริต
เมื่อการทุจริตฝังอยู่ในวัฒนธรรมทางการเมือง อาจเรียกว่า ระบบอุปถัมภ์ หรือ ระบบอุปถัมภ์ใหม่ รูปแบบของรัฐบาลที่สร้างขึ้นบนพื้นฐานของการทุจริตเรียกว่า โจราธิปไตย
Remove ads
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
อ่านเพิ่ม
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads