เทศบาลนครในประเทศไทย

ในประเทศไทย เทศบาลนคร เป็นองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสำหรับเมืองขนาดใหญ่ที่มีประชากรตั้งแต่ 50,000 คนขึ้นไปและมีรายได้พอเพียงต่อการให้บริการสาธารณะตามหน้าที่ที่กฎหมายบัญญัติไว้ การจัดตั้งเทศบาลนครกระทำโดยประกาศกระทรวงมหาดไทยยกฐานะเป็นเทศบาลนครตามพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 (ฉบับล่าสุด) ปัจจุบันมีเทศบาลนครอยู่ 35 แห่งทั่วประเทศ (ไม่นับรวมกรุงเทพมหานครและเมืองพัทยา) เทศบาลนครแห่งแรกของไทย 3 แห่งคือเทศบาลนครกรุงเทพ เทศบาลนครธนบุรี และเทศบาลนครเชียงใหม่ จัดตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2478 ต่อมาเทศบาลนครกรุงเทพและเทศบาลนครธนบุรีได้ถูกยุบรวมกันเป็นเทศบาลนครหลวงใน พ.ศ. 2514 และใน พ.ศ. 2515 เทศบาลนครหลวงได้ถูกยุบพร้อมกับจังหวัดนครหลวงกรุงเทพธนบุรีเพื่อจัดตั้งกรุงเทพมหานคร หลังจากนั้นเทศบาลนครจึงเหลือแต่เพียงเทศบาลนครเชียงใหม่ ซึ่งเป็นเทศบาลนครแห่งแรกในส่วนภูมิภาค จนกระทั่ง พ.ศ. 2537 จึงมีการจัดตั้งเทศบาลนครแห่งที่สองในส่วนภูมิภาคคือเทศบาลนครนครศรีธรรมราช และเทศบาลนครอื่น ๆ มาตามลำดับ

เทศบาลนครประกอบด้วยนายกเทศมนตรีทำหน้าที่หัวหน้าฝ่ายบริหารและสภาเทศบาลที่มีสมาชิกจำนวน 24 คนมาจากการเลือกตั้งของราษฎรในเขตเทศบาลทำหน้าที่เป็นฝ่ายนิติบัญญัติ นายกเทศมนตรีมาจากการเลือกตั้งโดยตรงของราษฎรในเขตเทศบาลและมีรองนายกเทศมนตรีมาจากการแต่งตั้งของนายกเทศมนตรี นอกจากนี้ยังมีสำนักงานเทศบาลนครซึ่งมีปลัดเทศบาลเป็นหัวหน้าพนักงานเทศบาล ทำหน้าที่เป็นหน่วยงานธุรการและหน่วยงานให้บริการประชาชนภายใต้การบังคับบัญชาของนายกเทศมนตรี

รายชื่อ

อันดับของเทศบาลนครในประเทศไทยตามจำนวนประชากรเป็นดังนี้

อันดับ ที่	ชื่อเทศบาล	จังหวัด	เนื้อที่ เฉพาะพื้นดิน (ตร.กม.)	จำนวนประชากร เมื่อสิ้นปี 2567 (คน)[1]	ความหนาแน่น (คน/ตร.กม)	วันที่ได้รับการจัดตั้ง
1	เทศบาลนครนนทบุรี	นนทบุรี	38.90	241,183	6,200.08	25 กันยายน พ.ศ. 2538[2]
2	เทศบาลนครปากเกร็ด	นนทบุรี	36.04	188,863	5,240.37	20 เมษายน พ.ศ. 2543[3]
3	เทศบาลนครเจ้าพระยาสุรศักดิ์	ชลบุรี	276.98	160,582	579.76	1 พฤษภาคม พ.ศ. 2556[4]
4	เทศบาลนครหาดใหญ่	สงขลา	21.00	140,851	6,707.19	25 กันยายน พ.ศ. 2538[5]
5	เทศบาลนครสุราษฎร์ธานี	สุราษฎร์ธานี	68.97	130,885	1,897.71	4 พฤษภาคม พ.ศ. 2550[6]
6	เทศบาลนครอุดรธานี	อุดรธานี	47.70	113,960	2,389.10	25 กันยายน พ.ศ. 2538[7]
7	เทศบาลนครเชียงใหม่	เชียงใหม่	40.22	113,529	2,822.70	1 เมษายน พ.ศ. 2479[8]
8	เทศบาลนครนครราชสีมา	นครราชสีมา	37.50	113,184	3,018.24	25 กันยายน พ.ศ. 2538[9]
9	เทศบาลนครขอนแก่น	ขอนแก่น	46.00	99,917	2,172.11	25 กันยายน พ.ศ. 2538[10]
10	เทศบาลนครนครศรีธรรมราช	นครศรีธรรมราช	22.56	95,331	4,225.66	8 ตุลาคม พ.ศ. 2537[11]
11	เทศบาลนครแหลมฉบัง	ชลบุรี	88.59	93,666	1,057.30	24 พฤษภาคม พ.ศ. 2553[12]
12	เทศบาลนครรังสิต	ปทุมธานี	20.80	85,324	4,102.12	29 เมษายน พ.ศ. 2554[13]
13	เทศบาลนครมาบตาพุด	ระยอง	144.57	79,773	551.79	28 มีนาคม พ.ศ. 2568[14]
14	เทศบาลนครเชียงราย	เชียงราย	60.85	78,488	1,289.86	13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547[15]
15	เทศบาลนครนครสวรรค์	นครสวรรค์	27.87	75,502	2,709.08	25 กันยายน พ.ศ. 2538[16]
16	เทศบาลนครภูเก็ต	ภูเก็ต	12.00	71,284	5,940.33	13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2547[15]
17	เทศบาลนครเกาะสมุย	สุราษฎร์ธานี	252.00	69,689	276.54	14 กันยายน พ.ศ. 2555[17]
18	เทศบาลนครบ้านสวน	ชลบุรี	19.50	69,157	3,546.51	28 มีนาคม พ.ศ. 2568[18]
19	เทศบาลนครอุบลราชธานี	อุบลราชธานี	29.04	68,575	2,361.40	7 พฤษภาคม พ.ศ. 2542[19]
20	เทศบาลนครนครปฐม	นครปฐม	19.85	65,814	3,315.57	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[20]
21	เทศบาลนครหัวหิน	ประจวบคีรีขันธ์	86.36	61,487	711.98	28 มีนาคม พ.ศ. 2568[21]
22	เทศบาลนครพิษณุโลก	พิษณุโลก	18.26	60,827	3,331.16	9 มีนาคม พ.ศ. 2542[22]
23	เทศบาลนครระยอง	ระยอง	16.95	58,614	3,458.05	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[23]
24	เทศบาลนครยะลา	ยะลา	19.00	58,450	3,076.32	25 กันยายน พ.ศ. 2538[24]
25	เทศบาลนครสงขลา	สงขลา	9.27	53,956	5,820.50	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[25]
26	เทศบาลนครตรัง	ตรัง	14.77	53,945	3,652.34	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[26]
27	เทศบาลนครอ้อมน้อย	สมุทรสาคร	30.40	53,914	1,773.49	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553[27]
28	เทศบาลนครสมุทรสาคร	สมุทรสาคร	10.33	53,221	5,152.08	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[28]
29	เทศบาลนครบางบัวทอง	นนทบุรี	13.50	52,499	3,888.81	20 มกราคม พ.ศ. 2568[29]
30	เทศบาลนครบุรีรัมย์	บุรีรัมย์	75.44	50,525	669.74	31 ตุลาคม พ.ศ. 2567[30]
31	เทศบาลนครสกลนคร	สกลนคร	54.54	49,752	912.21	8 มีนาคม พ.ศ. 2555[31]
32	เทศบาลนครลำปาง	ลำปาง	22.17	47,764	2,154.44	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2542[32]
33	เทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา	พระนครศรีอยุธยา	14.84	47,059	3,171.09	16 ธันวาคม พ.ศ. 2542[33]
34	เทศบาลนครสมุทรปราการ	สมุทรปราการ	7.33	44,935	6,130.29	24 มีนาคม พ.ศ. 2542[34]
35	เทศบาลนครแม่สอด	ตาก	27.20	42,874[# 1]	1,576.25	28 มกราคม พ.ศ. 2553[35]

หมายเหตุ

1. ขณะที่กำลังยื่นเรื่องขอเปลี่ยนแปลงฐานะเป็นเทศบาลนคร ในเขตเทศบาลเมืองแม่สอดมีจำนวนราษฎรเฉพาะจากฐานข้อมูลทะเบียนราษฎร (ของกรมการปกครอง) ไม่ถึงเกณฑ์ที่พระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 กำหนดไว้ แต่มีการตีความหมายของคำว่า "ราษฎร" ในพระราชบัญญัติฉบับดังกล่าวให้ครอบคลุมถึงบุคคลที่ไม่มีสัญชาติไทยและไม่มีสิทธิ์เลือกตั้งที่อาศัยอยู่ในเขตเทศบาลอย่างถูกกฎหมายด้วย เป็นผลให้มีจำนวน "ราษฎร" ทั้งหมดเกินห้าหมื่นคน ประกอบกับมีการพิจารณาความเหมาะสมด้านอื่น ๆ แล้วเข้าเกณฑ์ที่จะยกฐานะเป็นเทศบาลนครได้ ในที่นี้จะระบุจำนวนราษฎรตามฐานข้อมูลทะเบียนราษฎรเท่านั้น เพื่อให้เป็นแบบแผนเดียวกับข้อมูลของเทศบาลนครแห่งอื่น ๆ

ดูเพิ่ม

• เทศบาลเมือง
• เทศบาลตำบล