Oregon
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ang Oregon ( /ˈɒrɪɡən,_ʔɡɒn/ ORR-ih-ghən, --gon)[6][7] ay isang estado sa rehiyong Hilagang-kanlurang Pasipiko ng Estados Unidos. Bahagi ito ng Kanlurang Estados Unidos, na ang Ilog Columbia ang humahati sa malaking bahagi ng hilagang hangganan nito mula sa Washington, samantalang ang Ilog Snake ang naghihiwalay sa silangang hangganan nito mula sa Idaho. Ang 42° hilagang paralelo ang nagtatakda ng katimugang hangganan nito sa California at Nevada, at ang Karagatang Pasipiko ang bumubuo ng kanlurang hangganan.
.svg)
Tahanan ang Oregon ng maraming katutubo sa loob ng libo-libong taon. Ang mga unang mangangalakal, manlalakbay, at maninirahang Europeo ay nagsimulang maggalugad sa baybaying Pasipiko ng kasalukuyang Oregon noong unang kalahati hanggang kalagitnaan ng ika-16 na dantaon. Noong 1564, nagsimulang magpadala ang mga Espanyol ng mga sasakyang-pandagat mula sa Pilipinas patungong hilagang-silangan, ginagamit ang Agos ng Kuroshio sa isang malawak na pabilog na ruta sa hilagang bahagi ng Pasipiko. Noong 1592, isinagawa ni Juan de Fuca ang detalyadong pagguhit ng mapa at pag-aaral ng mga agos sa Karagatang Pasipiko sa hilagang-kanluran, kabilang ang baybayin ng Oregon at ang kipot na ngayo’y may dala ng kanyang pangalan. Tinawid ng Ekspedisyong Lewis at Clark ang Oregon noong unang bahagi ng ika-19 na siglo, at ang mga unang permanenteng pamayanang Europeo sa Oregon ay naitatag di naglaon ng mga manghuhuli at mangangalakal ng balahibo. Nakamit ng Estados Unidos ang karapatang magkasamang pamahalaan ang rehiyon mula sa Reyno Unido sa pamamagitan ng Kasunduan ng 1818. Ang Kasunduan sa Oregon noong 1846 ang pormal na nagdala sa Oregon sa ilalim ng soberanya ng Amerika, at nalikha ang Teritoryo ng Oregon makalipas ang dalawang taon. Pinasok ng Oregon ang Estados Unidos noong Pebrero 14, 1859, at naging ika-33 estado.
Sa kasalukuyan, may humigit-kumulang 4.2 milyong katao sa loob ng 98,000 milyang parisukat (250,000 km²), kaya ang Oregon ang ika-9 na pinakamalaki at ika-27 na may pinakamaraming populasyon sa Estados Unidos. Ang kabisera nitong Salem ang ikatlong may pinakamaraming naninirahan sa estado na may 175,535 katao.[8] Ang Portland, na may 652,503, ay ika-26 sa mga lungsod ng Estadds Unidos. Ang kalakhang Portland, na kinabibilangan ng mga karatig-kondado sa Washington, ang ika-25 na pinakamalaking sukat sa metro sa bansa na may populasyong 2,512,859. Isa rin ang Oregon sa mga estadong may pinakamaraming pagkakaibang heograpiko sa Estados Unidos, na may mga bulkan, masaganang anyong-tubig, luntiang kagubatan at halo-halong gubat, gayundin mga matataas na disyerto at bahagyang tigang na kapatagan. Sa taas na 11,249 talampakan (3,429 m), ang Bundok Hood ang pinakamataas na punto ng estado. Ang tanging pambansang parke nito, ang Crater Lake National Park (Pambansang Liwasan ng Lawa ng Bunganga ng Bulkan), ay binubuo ng kalderang pumapalibot sa Crater Lake, ang pinakamalalim na lawa sa Estados Unidos. Matatagpuan din dito ang pinakamalaking nabubuhay na organismo sa buong mundo, ang kabuteng Armillaria ostoyae, na nakalatag sa ilalim ng 2,200 ektarya (8.9 km²) ng Pambansang Gubat ng Malheur.[9]
Historikal na pinapatakbo ang ekonomiya ng Oregon ng iba’t ibang anyo ng pagsasaka, pangingisda, pagtotroso, at enerhiyang hidroelektriko. Nangunguna ang Oregon sa paggawa ng kahoy sa buong magkakadikit na estado ng Estados Unidos, at pinangunahan ng industriya ng troso ang ekonomiya ng estado noong ika-20 dantaon.[10] Isa pang mahalagang puwersa ng ekonomiya ng Oregon ang teknolohiya, na nagsimula noong dekada 1970 sa pagtatatag ng Silicon Forest at sa pagpapalawak ng Tektronix at Intel. Ang kumpanyang Nike, Inc., na nakabase sa Beaverton, ang pinakamalaking pampublikong korporasyon ng estado na may taunang kita na $46.7 bilyon.[11]
Remove ads
Mga pananda
- Inakma ang elebasyon sa North American Vertical Datum (Patayong Datos ng Hilagang Amerika) ng 1988
Mga sanggunian
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads