Beluçça
From Wikipedia, the free encyclopedia
Beluçça (بلوچی ya da Balòci), Hint-Avrupa dil ailesinin İran dilleri koluna ait bir dildir. İran'ın güneydoğusunda Sistan ve Belucistan, Pakistan'ın güneybatısında Belucistan eyaletleri ve Afganistan'ın güney bölgelerinde konuşulmaktadır.[3] Ethnologue'a göre, 8,8 milyon konuşanı olan dilin[4] konuşurlarının 6.28 milyonunun Pakistan'da yaşadığı düşünülmektedir.[5] İsa öncesinde Hazar ve komşu bölgelerinde hüküm süren Pers ve Med uygarlıkları ile bağı olan bir dildir.[6] Hint-Avrupa dil ailesine bağlı bir kuzeybatı İran dili olan Beluçça aynı gruptan olan Farsçayla yakından ilişkilidir. Günümüzde Pakistan, Belucistan, doğu İran ve Afganistan'da konuşulmaktadır. Afganistan'da bazı bölgelerde halkın çoğunluğunun konuştuğu bölgesel dillerden biridir.[7] Yoğun olarak konuşulduğu bölgeler için üçüncü resmi dil olarak kabul edilmektedir.
Beluçça | |
---|---|
بلۏچی/Balòci | |
Telaffuz | Beloçi |
Bölge | İran, Pakistan, Afganistan |
Dönem | 2021[1] 8,8 milyon |
Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
Yazı sistemi | Beluç alfabesi |
Dil kodları | |
ISO 639-3 | bal |
Glottolog | balo1260 Balochic[2] |
Beluçça İran, Pakistan, Afganistan, Hindistan, İran Körfezi, Türkiye, Arap Yarımadası, Türkmenistan ve Doğu Afrika'da konuşulur. Hint-Avrupa dil ailesinin İran grubunun bir üyesi olarak sınıflandırılır. Bu yüzden Farsça, Peştuca, Kürtçe, Dari, Tacik, Zazaca, Osetya dilleriyle benzeşir.
Doğu ve batı olmak üzere iki ana lehçesi vardır. Beluçça konuşanların toplam sayısını tahmin etmek zordur. Beluçça'nın bir lehçesi olan Batı Beluçça'yı konuşan kişi sayısı daha yaygındır. Dili altı milyon kadar insanın konuştuğu düşünülmektedir. Batı lehçesi içinde ise iki ayrı lehçe, Rakhşani ve Makrani vardır. Doğu Beluçça lehçeleri (Belucistan, Pencap ve Sindh'in kuzey-doğu bölgelerinde) konuşulduğu bölgelerde, yazılı olarak çok az kullanılması sonucu gelişememiştir.