Yahudi diasporası
İsrail diyarı dışında yaşayan Yahudiler / From Wikipedia, the free encyclopedia
Yahudi diasporası[not 1] (İbranice: גָּלוּת, galut), günümüz Yahudilerinin ataları olan inançlı İbranilerin (yani İsrailoğullarının) anavatanı Kenan topraklarından zorla çıkartılıp, dünyanın diğer bölgelerine[not 2] zorunlu göçe mecbur bırakılmaları ile başlayan, Yahudilerin 'İsrail Diyarı' dışındaki oluşumu.[1][2] Modern İbranicede "dağınık" anlamına gelen Tefutzot (תפוצות) kelimesi Alman asıllı Amerikan akademisyen Simon Rawidowicz tarafından 1930'larda kullanılmaya başlandı.[3]
Diaspora'nın başlangıcının, Tevrat'ta da anlatıldığı üzere, Yehuda Krallığı'nın fethedilişi, Süleyman Mabedi'nin yıkılışı (~MÖ 586) ve nüfusun kovulduğu zaman olan MÖ 6. yüzyıl olduğu kabul edilir. İkinci büyük sürgün olayı ise Kudüs Tapınağı'nın yıkılması ve akabinde gerçekleşen Bar Kohba İsyanı'nın ardından Yahudilerin Yahudiye'den kovulmasıyla 1. ve 2. yüzyıllarda gerçekleşti fakat uzmanlar bunu azletmektedir.[4]
Ardından Orta Doğu'da, örneğin Büyük Kiros'un hoşgörülü politikları sayesinde İran'da, bazı Yahudi cemaatleri kuruldu ve asırlar boyunca Yahudiliğin merkezini ve Tevrat yaşamını oluşturdu. 70 yılında Birinci Yahudi-Roma savaşı ve 135'te Bar Kohba İsyanı'ndan sonra Yahudiye'de Yahudilerin kontrolü kaybetmesi bu Yahudilerin kovulmasına veya imparatorluk içinde köle olarak satılmasına dolayısıyla Yahudi diasporası nüfusunun artışına sebebiyet verdi. 1948'de İsrail Devleti'nin kurulmasıyla "Yahudi diasporası" terimi İsrail dışında yaşayan Yahudileri tarif etmek için kullanılmaya başlandı.