En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Bir sonraki Türkiye genel seçimleri
TBMM 29. dönem milletvekillerini belirleyecek seçim Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Bir sonraki Türkiye genel seçimleri, en geç 14 Mayıs 2028 veya daha erken bir tarihte düzenlenecektir. Bir sonraki Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu ile aynı gün yapılacaktır.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Söz konusu seçimlerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi ya da Cumhurbaşkanının erken seçim kararı alması hâlinde bu tarihten önce gerçekleştirilmesi mümkündür. Bu doğrultuda, TBMM'nin erken seçim kararı alabilmesi için, Anayasa uyarınca üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuna, yani en az 360 milletvekilinin kabul oyuna ihtiyaç vardır.[1]
Remove ads
Arka plan
Özetle
Bakış açısı
Ekonomik kriz
Türkiye ekonomik krizi, Türkiye'de devam eden ve finansal bulaşma yüzünden uluslararası yansımaları olan bir ekonomik krizdir. Türk lirasının değer kaybı, yüksek enflasyon, artan borç ve karşılık gelen kredi temerrütleri, krizin öne çıkan özellikleridir.
Kriz, liranın dalgalanmalar halinde büyük oranda değer kaybetmesiyle 2018 yılında görünür olmaya başladı ve sonraki aşamada, ödenemeyen borçlar ve ekonomik daralma ile daha derin bir boyuta ulaştı. Süreç, kredi genişlemesi ve devlet bütçesiyle desteklenen inşaat sektörü patlamasının yarattığı, Erdoğan liderliğindeki ekonomik büyüme döneminin sonunu getirdi. 2022 yılına gelindiğinde, Cumhuriyet tarihinde ilk defa kamunun faiz borcu, anapara borcunu geçti.
2023 genel seçimleri
Bir önceki genel seçimler 14 Mayıs 2023'te, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu ise 28 Mayıs 2023'te gerçekleştirilmiştir. 2014'ten beri görevde olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2023'teki seçimde yeniden cumhurbaşkanı seçildi. Genel seçimlerde %35,62 oy alan AK Parti meclisteki 600 sandalyenin 268'ini kazanarak birinci sırada yer aldı. Ana muhalefet partisi olan CHP, 169 sandalye ile meclise girdi.
Ayrıca, Yeşil Sol Parti'den 61, MHP'den 50, İYİ Parti'den 43, Yeniden Refah Partisi'nden 5, TİP'den 4 milletvekili meclise girmek için yeterli oyu aldı.
Seçimlerden sonra kurulan ittifaklar dolayısıyla AK Parti listelerinden seçilen 4 milletvekili Hür Dava Partisi'ne, 1 milletvekili Demokratik Sol Parti'ye, CHP'den seçilen 15 milletvekili DEVA Partisi'ne, 10'ar milletvekili Gelecek Partisi ve SAADET'e, 3 milletvekili DP'ye, Yeşil Sol Parti'den seçilen 2 milletvekili EMEP'e, 2 milletvekili HDP'ye ve 1 milletvekilide TÖP'e geçti ve böylelikle 16 partinin temsil edildiği bir meclis dağılımı ortaya çıkmış oldu.
2 Haziran 2023 tarihinde düzenlenen yemin törenine Gezi Parkı davası nedeniyle hapis yatan Hatay milletvekili Can Atalay katılamadı.[2] Ardından milletvekilliği düşürüldü.
4 Haziran 2023 tarihinde Recep Tayyip Erdoğan tarafından Türkiye'nin 2. cumhurbaşkanlığı kabinesi açıklandı. 67. Türkiye Hükûmeti'nde yer alan cumhurbaşkanlığı yardımcısı ve 17 bakanlığın 15'i değişerek yeni isimler göreve başladı.[3]
Ana muhalefette lider değişimi
Ekonomik krize, COVID-19 pandemisinin yönetim şeklinde ve Kahramanmaraş depremlerine rağmen, Kılıçdaroğlu, ikinci turda oyların %48'ini alarak Erdoğan'a karşı seçimleri kaybetti. Millet İttifakı, iktidardaki Cumhur İttifakı'na karşı parlamentoda azınlık kaldı. Seçimden sonra düzenlenen 38. Olağan Kurultayda, Özgür Özel, 2010'dan beri bu görevi sürdüren Kılıçdaroğlu'nu yenerek CHP'nin genel başkanı seçildi.[4]
Özel, 5 Kasım 2023'te gerçekleştirilen kurultayda Kemal Kılıçdaroğlu karşısında 2. turda 812 oy ile CHP genel başkanı seçildi.[5] Parti tarihinde mevcut genel başkanın aday olduğu bir kurultayda ilk kez genel başkan değişimi yapılmış oldu. 6 Kasım 2023'te Özel, "Erdoğan'ın stresini anladığını ve bundan sonra her geçen günün Erdoğan için daha zor, kendileri için daha moralli olacağını" belirterek, "Cumhuriyet Halk Partisi'nden endişe etmeye devam etsin" şeklinde bir cümle kurdu.[6] Özgür Özel, 11 Kasım 2023 tarihinde Türkiye'de ana muhalefet partisi tarafından ilk kez kurulan 'gölge kabine' yapısını duyurarak I. Türkiye Gölge Kabinesi'ni MYK üyeleri arasından kurdu.
2024 yerel seçimleri
2024 yılında Özel liderliğinde Cumhuriyet Halk Partisi, 46 yıl aradan sonra birinci parti oldu ve ülke genelinde 22 yıl sonra ilk kez AK Parti'yi geçti. 2024 yerel seçimlerinde parti, Hatay hariç mevcut büyükşehirlerinin hepsini korudu ve Bursa, Balıkesir, Denizli ve Manisa Büyükşehir Belediyelerini kazandı.
İktidarda olan AK Parti, 22 yılın ardından ilk kez Türkiye genelinde ikinci parti konumuna geldi. Erdoğan, "Partimizin organlarında 31 Mart neticelerini değerlendireceğiz, özeleştirimizi yapacağız. Sandık sonuçları irtifa kaybı yaşadığımızı gösteriyor." dedi.[7]
Cumhurbaşkanı Erdoğan için bir "seçim felaketi" olarak nitelendirilen yerel seçimlerle ilgili yorumcular, hükûmetin Erdoğan'ın cumhurbaşkanlığı süresini uzatmak için anayasada değişiklik yapma niyetinin askıya alınacağını öne sürdü.[8] Seçimlerin ardından İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ana muhalefetin adayı olacağı iddia edildi.[9]
2025 Türkiye'de hükûmet karşıtı protestolar
Ekrem İmamoğlu'nun 19 Mart 2025'te gözaltına alınması ve ardından 23 Mart'ta tutuklanması, Türkiye'de büyük çaplı hükûmet karşıtı protestoların başlamasına neden oldu. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olan İmamoğlu, yolsuzluk, rüşvet, ihaleye fesat karıştırma ve PKK'ya yardım gibi suçlamalarla gözaltına alındı. Bu gelişme, muhalefet tarafından siyasi bir hamle olarak görülürken, hükûmet suçla mücadele olarak savundu. Tutuklama, İmamoğlu'nun diplomasının 18 Mart'ta İstanbul Üniversitesi tarafından iptal edilmesinin hemen ardından geldi; bu karar, onun gelecekteki cumhurbaşkanlığı adaylığını engelleyebilecek bir adım olarak yorumlandı. Olaylar, Türkiye'de demokrasi ve hukuk devleti tartışmalarını başlattı.
Protestolar, 19 Mart'ta İmamoğlu'nun gözaltına alınmasıyla başladı ve hızla İstanbul'dan, ülke geneline yayıldı. Üniversite öğrencileri, işçiler ve muhalif gruplar, ifade özgürlüğü, medya sansürü ve otoriter yönetim gibi konuları gündeme getirerek sokaklara döküldü. Göstericiler, sadece İmamoğlu'nun serbest bırakılmasını değil, aynı zamanda hükûmetin istifasını da talep etti. Polis biber gazı, tazyikli su ve plastik mermi kullanırken, İstanbul Valiliği tüm toplantıları yasakladı. İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, 1.400'den fazla kişinin gözaltına alındığını ve sosyal medyada kısıtlamalar uygulandığını açıkladı. Uluslararası toplum, Avrupa Konseyi ve İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi kuruluşlar, bu baskıyı kınadı.
Ekonomik açıdan, İmamoğlu'nun tutuklanması piyasalarda ciddi dalgalanmalara yol açtı. Türk lirası ABD doları karşısında %14,5 değer kaybederken, BIST 100 endeksi %8,72 düşüşle 9.860 puana geriledi. Türkiye'nin 2045 vadeli tahvilleri de değer kaybetti ve JPMorgan gibi kuruluşlar enflasyon tahminlerini yükseltti.
Remove ads
Seçim tarihi ile ilgili tartışmalar
Özetle
Bakış açısı
Muhalefet kanadı
Cumhuriyet Halk Partisi genel başkanı Özgür Özel, 25 Haziran 2025 tarihinde mevcut hükûmete 2 Kasım 2025 pazar günü erken seçim yapmaya çağırdı. Özel "Oyumuz belli, adayım belli, sandığı istiyoruz 2 Kasım Pazar günü çık karşımıza getir sandığı. Seni yüzde 29 ile orada oturtmam, milletten kaçamazsın." ifadelerini kullandı.[10]
Anayasaya göre cumhurbaşkanının 3. kez aday olması için meclisin erken seçim kararı alması gerekmektedir. Bu maddeyi vurgulayan Özgür Özel, Erdoğan'ın muhalefete muhtaç olduğunu ve Kasım 2025 tarihinden sonra erken seçim yapılmaya çalışılırsa CHP'nin destek vermeyeceğini açıkladı.[11]
CHP, iktidarı erken seçim yapmaya zorlamak için "ara seçim" stratejisini değerlendirmeye çalıştı. Bu kapsamda, milletvekili istifaları yoluyla meclis'te erken seçim kararı alınmasını sağlamak amaçlandı. İstifaların CHP'nin güçlü olduğu bölgelerden yapılması planlandı. Ayrıca, mitingler düzenleyerek ve kamuoyu baskısı oluşturarak erken seçim talebi güçlendirilmeye çalışıldı. Mitingler hala devam etmektedir.[12]
İktidar kanadı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, zaman zaman erken seçim yapılmayacağını ima eden açıklamalar yapmıştır. 2025 başında yaptığı konuşmada Erdoğan "Geçen seçim dünde kaldı" ifadelerini kullandı ve 2028 seçimlerine hazırlanmaları gerektiğini söylemiştir. Ayrıca, muhalefetin erken seçim çağrılarını "sanal tartışmalar" olarak nitelendirip, 'zaman kaybetmeye' tahammülleri olmadığını vurguladı.[13]
Remove ads
Seçim sistemi
Özetle
Bakış açısı
Milletvekili genel seçimleri, 5 yılda bir, 600 üyeli Türkiye Büyük Millet Meclisine üye seçmek için, D'Hondt sistemiyle 87 seçim bölgesinde parti listeli nispi temsil ile yapılır.[14]
Oy kullanma yeterliliği
Genel seçimlerde oy kullanabilmek için, ilgili kanunda herhangi bir değişiklik yapılmadığı sürece, bu yeterliliklere sahip olmak gereklidir:[15]
- Oy kullanılan bölgede nüfus müdürlüklerine bildirilen ikametgâh,
- seçim günü itibarıyla 18 yaş ve üzerinde olmak,
- Türk vatandaşı olmak,
- yasal olarak oy kullanma hakkından mahrum olmamak (örn. "görev yapan erler ve askeri öğrenciler", "kamu hizmetlerinden yasaklı olanlar", "taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler")
Oy kullanma yeterliliğine sahip olan Türkiye vatandaşlarının MERNİS adres kayıt sisteminde yer almaları gerekmektedir.[16] Bir kişi kayıtlı ikamet ettiği bölge dışında oy kullanmak için başka bir bölgeyi kaydettiremez. Seçmen bilgilerinde yanlışlık olması durumunda nüfus müdürlüğüne başvurulması gerekmektedir. Ayrıca, oy kullanırken kişinin resmi bulunan kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, yargı mensuplarına verilen özel meslek kartı, askerî kimlik kartı belgelerinden birini bulundurmak gereklidir.
Seçim bölgeleri
Yüksek Seçim Kurulu, seçim bölgelerinden çıkacak olan milletvekili sayısını nüfusa oranla düzenleme yetkisine sahiptir.
Son genel seçimlerde milletvekili sayılarının seçim bölgelerine göre dağılımı tabloda verilmiştir. Önceki genel seçimlerde Antalya, Kocaeli, Sakarya ve Tekirdağ'ın milletvekili sayısı birer artarken Denizli, Eskişehir, Muş ve Tunceli illerinde birer milletvekili azalmıştır.
Remove ads
Anketler
Notlar
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads