En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Hekataios (MÖ 550 doğumlu tarihçi)
Yunan tarihçi ve coğrafyacı (MÖ 550–476) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Hekataios (Grekçe: Ἑκαταῖος), erken dönem Grek tarihçi ve coğrafyacı.[1] Yaklaşık MÖ 550 yılında Hegesandros adında bir zatın oğlu olarak[2] Perslerin Lidya satraplığına bağlı Miletos'da doğan Hekataios Pers-Yunan savaşları öncesi Perslerin gücüne karşı koyamayacaklarını öne sürerek savaşa girilmemesini salık vermiş ancak bu yönde ikna edemeyince denizde üstünlük sağlanması gerektiğini savunmuştur.[3] Mali kaynak sağlamak içinse Kroisos'un şehirdeki Apollon Tapınağı'na sunduğu hazinenin kullanılmasını önermiş, bu öneri de kabul edilmemiştir.[3]
Uzun yıllar boyunca dünyayı gezen Hekataios gördüklerini ve öğrendiklerini yazıya dökerek günümüzde kaynak değerine haiz bulunan iki eser bırakmıştır. Bunlardan Periodos ges (Grekçe: Περίοδος γῆς) adını verdiği coğrafya eseri asıl önemli eseri olup ayrıca Genealogiai (Grekçe: Γενεαλογίαι) adını verdiği bir tarih kitabı da yazmıştır.[1]
Hekataios, muhtemelen ciddi bir düzyazı tarihi yazmayı deneyen ve mit ile tarihsel gerçeği ayırt etmek için eleştirel yöntem kullanan ilk logograflardan biriydi ancak yine de Homeros ve diğer şairleri güvenilir otoriteler olarak kabul eder. Herodot, onun iddialarına çoğu zaman karşı çıksa da düzyazı tarih kavramını Hekataios'a borçludur.[4]
Remove ads
Yaşamı
Varlıklı bir aileden gelen Hekataios, o dönemde Pers egemenliği altındaki Lidya satraplığında bulunan Milet'te yaşamıştır.[5] Pers-Yunan savaşları sırasında aktifti. Geniş çapta seyahatler yaptıktan sonra doğduğu şehre yerleşti, burada yüksek bir mevki sahibi oldu ve zamanını coğrafi ve tarihsel eserler yazmaya adadı. Milet'in vekil tiranı Aristagoras, Pers yönetimine karşı bir isyan organize etmek için Milet'te önde gelen İyonyalıların katıldığı bir konsey topladığında, Hekataios, hemşehrilerini bu girişimden vazgeçirmeye çalıştı ancak başarılı olamadı.[6] MÖ 494'te, yenilen İyonyalılar barış şartları için başvurmak zorunda kaldığında, Hekataios, Pers satrabı Artaphernes'e gönderilen elçilerden biriydi ve onu İyon şehirlerinin anayasasını tanımaya ikna etti.[4][7] Hekataios, bilinen ilk Yunan tarihçisidir[8] ve Kelt ile İlirya halklarından bahseden ilk klasik yazarlardan biridir. "Coğrafyanın Babası" olarak bilinir.
Remove ads
Eserleri
Özetle
Bakış açısı
Hekataios'un iki eseri bilinmektedir: Περίοδος γῆς (Periodos ges, "Yeryüzünün Tasviri" veya "Dünya İncelemesi") ve Γενεαλογίαι (Genealogiai) veya Ἱστορία (Historia). Ancak bunlar yalnızca fragmanlar halinde günümüze ulaşmıştır.[9]
Periodos ges
Periodos ges, iki kitap halinde yazılmıştır; ilki Avrupa, ikincisi Asya üzerine olup Afrika'yı da içerir. Bu kitap, Cebelitarık Boğazı'ndan başlayarak saat yönünde ilerleyen ve Akdeniz ile Karadeniz kıyılarını takip ederek Fas'ın Atlas kıyısında sona eren kapsamlı bir coğrafya eseridir. Hekataios, bu noktalar arasında bir kıyı yolculuğunda karşılaşılacak halklar ve yerler hakkında bilgi verir; ayrıca çeşitli Akdeniz adalarının sakinleri, İskitler, İran, Hindistan, Mısır ve Nübye hakkında da bilgiler sunar. Bu eserden 300'den fazla fragman, çoğunlukla Stefanos'un eserinde yer adları için yapılan alıntılar olarak günümüze ulaşmıştır.[10]
Genealogiai
Hekataios'un diğer eseri, dört kitap halinde yazılmış bir mitografi kitabıydı. Bu eserden kırktan az fragman günümüze ulaşmıştır. Tanrılardan geldiklerini iddia eden ailelerin geleneklerine daha şüpheci bir yaklaşım uygulamıştır.[11]
Günümüze gelen fragmanlardan biri, eserin başlangıcıdır: "Miletli Hekataios şöyle der: Doğru olduğuna inandığım şeyleri yazıyorum; çünkü Yunanların hikayeleri çok çeşitlidir ve bana gülünç görünüyor."[12]
Herodotos (2.143), Hekataios'un Teb'deki bir Mısır tapınağına yaptığı ziyareti anlatır. Bu hikâyede, rahipler Hekataios'a tapınağın iç kutsal alanında her biri her neslin yüksek rahibi tarafından dikildiği söylenen bir dizi heykel gösterir. Herodot'a göre Hekataios, kendi soyunun on altı nesil boyunca bir tanrıya dayandığını belirttikten sonra aynı manzarayı görmüştür. Mısırlılar, heykellerle kaydedilen kendi soylarını onun soyuyla karşılaştırmış; yüksek rahiplerin nesillerinin üç yüz kırk beş olduğunu ve hepsinin ölümlü insanlar olduğunu söyleyerek, Hekataios'un bir tanrıdan geldiği iddiasını kabul etmemiştir. Tarihçi James Shotwell, bu Mısır'ın antikliğiyle karşılaşmanın Hekataios'un şüpheciliğine bir etki yaptığını belirtmiştir: Sözlü tarihin güvenilmez olduğunu fark etmiştir.[13][14]
Harita
Yazılı eserlerinin yanı sıra, Hekataios, Anaksimandros'un haritasını geliştirmekle de tanınır; bu haritayı, Okeanos tarafından çevrelenmiş bir disk olarak görmüştür.[15]
Remove ads
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads