Кизләү

Кизләү (рус. Евпатория, укр. Євпато́рія, кырымтат. Kezlev, Кезлев) — Кырым ярымутравының урнашкан шәһәр-курорт. Рус телендә бөек Понт патшасы Митридат Евпатор истәлегенә Евпатория дип аталган.

Кизләү Байрак Герб [[Файл:|160x160px|байрак]] [[Файл:|90x160px|Герб]] Ил Русия/Украина[1]Русия/Украина[1] Төбәк Кырым Җөмһүрияте[2]/ Кырым Автономияле Җөмһүрияте[3] Район Кизләү шәһәр округы[4]/ Кизләү шәһәр шурасы[5] Координаталар 45°12′00″ т. к. 33°21′30″ кч. о.type:city_region:RU_scale:100000 HGЯO Климат төре субтропик Халык саны 105 915 кеше  Телефон коды +380 6569 Почта индекслары 97400—97490 Автомобиль коды Кырым Җөмһүрияте: RUS 82 Кырым АҖ: AK, КК / 01 ГМБТК коды [https://classinform.ru/oktmo/search.php?str=35712000001 35712000001 712 000 001 35 712 000 001] УАТТОК коды 0110900000 0110900000барлык кодлар Рәсми сайт ссылка Кизләү

Бу терминның башка аңлатмалары да бар, аларны карау өчен Кизләү (мәгънәләр) битенә күчегез.

Тарих

Җомга-Җәмигъ мәчете (Хан-Җәмигъ мәчете)

Кизләү урынында кешеләр б.э.к.3 мең элек торган инде.

Биредә таврлар, киммерийләр, соңрак греклар яшәгәннәр. Каланың борынгы исеме — Керкинитида. III—II гасырда кала скифлар тарафыннан җимерелгән.

Һуннар, болгарлар, хәзәрләр, печенеглар, кыпчаклар Кизләү урынында торганнар.

Алтын Урда чорында Кизләү — сәүдә үзәге.

1475 елда Госман империясенә керә, Кизләү (төрекчә Гөзлөв) кирмәне төзелә.

1552 елда Дәүләт-Гәрәй хан идарә иткән чорда Җомга-Җәмигъ мәчете төзелә.

1774 елда Россия Кырым ханлыгын басып ала.

Кизләү каласы рус телендә борынгы гаскәр башлыгы, патша Митридат VI Евпатор истәлегенә Евпатория дип аталган.

Кырым сугышы вакытында Кизләү инглиз-француз-төрек гаскәрләре тарафыннан басып алына.

1941 елның 31 октябреннән 1944 елның 13 апреленә кадәр фашистлар тарафыннан басып алына.

1944 елның 18 маенда кырымтатар халкы сөргенгә җибәрелә, 26 июнендә әрмәннәр, болгарлар, греклар да сөргенгә җибәрелә.

Сугыш вакытында 12 мең кеше атып үтерелгән, халык саны 45–55 %ка кими.

География

Евпатория Кара диңгез ярында, Кырымның далалы көнчыгыш өлешендә урнашкан.

Климат

Евпатория климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Уртача температура, °C	0,5	1,0	4,1	10,2	15,6	20,3	22,8	22,3	17,9	11,9	7,4	3,5	11,5
Чыганак:

Халык

1897[6]	1926[7]	1939[7]	1959[8]	1970[9]	1979[10]	1989[11]	2001[12]
17 913	23 341	47 030	56 992	79 444	93 281	107 792	105 915

Милли состав (2001): руслар — 64,9 %, украиннар — 23,3 %, кырымтатарлар — 6,9 %, белоруслар — 1,5 %.

Кардәш шәһәрләр

• Янина (Греция) — 1989^[13]
• Фигейра-да-Фош (Португалия)
• Людвигсбург (Алмания)
• Закинтос (Греция)
• Островец-Свентокшиски (Польша)
• Силифке (Төркия)
• Мәскәү өлкәсенең Красногорск районы (Россия)
• Ламби (Греция)
• Белгород (Россия)

Транспорт

Евпатория — Россиянең тар уколейлы трамвай йөри торган өч шәһәренең берсе. Башка ике шәһәр: Пятигорск һәм Калининград.

• 
  2021 елда Евпаториядә йөри башлаган трамвайлар.

Шәхесләр

• Пётр Прихожан (1940—2010), шагыйрь.