2001 ел

2001 (ике мең беренче) ел — кәбисә булмаган ел, милади тәкъвим буенча дүшәмбе көнне башлана. Бу безнең эраның 2001 елы, III меңьеллыкның 1 елы, XXI гасырның 1 елы, XXI гасырның 1 унъеллыгының 1 елы, 2000 елларның 2 елы. 2001 елдан бирле 24 ел үтте.

Еллар
1997 · 1998 · 1999 · 2000 — 2001 — 2002 · 2003 · 2004 · 2005
Унъеллык
1980-еллар · 1990-еллар — 2000-еллар — 2010-еллар · 2020-еллар
Гасырлар
XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр

3 меңьеллык

XIX гасыр — XX гасыр — XXI гасыр — XXII гасыр — XXIII гасыр

1990-еллар 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000-еллар 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010-еллар 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020-еллар 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030-еллар 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040-еллар 2040 2041 2042 2043 2044 2045 2046 2047 2048 2049 2050-еллар 2050 2051 2052 2053 2054 2055 2056 2057 2058 2059 2060-еллар 2060 2061 2062 2063 2064 2065 2066 2067 2068 2069 2070-еллар 2070 2071 2072 2073 2074 2075 2076 2077 2078 2079 2080-еллар 2080 2081 2082 2083 2084 2085 2086 2087 2088 2089 2090-еллар 2090 2091 2092 2093 2094 2095 2096 2097 2098 2099 2100-еллар 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109

Хронологик таблица

2001 ел башка тәкъвимнәрдә

Милади тәкъвим	2001 MMI
Юлиан тәкъвим	2000—2001 (14 гыйнвардан)
Юлиан тәкъвим византия эрасы белән	7509—7510 (14 сентябрьдән)
Римны нигезләгәннән башлап	2753—2754 (4 майдан)
Яһүдләр тәкъвиме	5761—5762 ה'תשס"א — ה'תשס"ב
Һиҗри тәкъвим	1422—1423
Борынгы әрмәннәр тәкъвиме	4493—4494 (11 августтан)
Әрмәннәрнең чиркәү тәкъвиме	1450 ԹՎ ՌՆԾ
Кытай тәкъвиме	4697—4698 (24 гыйнвардан) 庚辰 — 辛巳 ак аждаһа — ак елан
Хәбәш тәкъвим	1993 — 1994
Борынгы һинд тәкъвиме
- Викрам-самват	2057—2058
- Шака самват	1923—1924
Шәмси тәкъвим	1379—1380
Буддачылык тәкъвиме	2544
Япон ел исәбе	13 ел Хэйсэй

БМО эгидасы астында цивилизацияләр (БМО резолюциясе 53/22), иреклеләр (БМО резолюциясе 52/17), расизмга, раса дискриминациясенә, ксенофобиягә һәм аларга бәйле түземсезлеккә каршы көрәш өчен көчләрне мобилизацияләү (БМО резолюциясе 53/132) арасында Халыкара диалог елы дип игълан ителде.

Вакыйгалар

Гыйнвар

• 1 гыйнвар — XXI гасырның һәм өченче меңьеллыкның башлануы.
• 15 гыйнвар — Википедия сайтының инглиз бүлеге үз эшен башлый.
• 20 гыйнвар — яңа АКШ президенты Джордж Уокер Буш инаугурациясе.

Февраль

• 5 февраль — 18:50 сәгатьтә Мәскәүдә «Белорусская-кольцевая» метро станциясендә шартлау булды^[1].

Апрель

• 28 апрель — космоска беренче космик турист Деннис Тито китә.

Май

• 11 май — Википедиянең рус телендәге бүлеге барлыкка килүе игълан ителә.

Июнь

• 15 июнь — Кытай, Россия, Казакъстан, Таҗикстан, Кыргызстан һәм Үзбәкстан җитәкчеләре тарафыннан Шанхай хезмәттәшлек оешмасы төзелә.
• 21 июнь — тулы кояш тотылу күренеше.
• 29 июнь — Кофи Аннан икенче тапкыр БМО генераль сәркатибе булып сайлана.

Август

• 24 август — Казанда Татар радиосы эфирга чыга.

Сентябрь

• 11 сентябрь — АКШ Халыкара сәүдә үзәгенә һәм Пентагонга террористик һөҗүм ясала. Бу — АКШ-да иң зур террористик һөҗүм. Өч меңнән күбрәк кеше вафат.

Октябрь

• 7 октябрь — АКШ Әфганстанда хәрби кампаниясен башлый.
• 25 октябрь — Microsoft Windows XP системасы презентациясе.

Туулар

Шулай ук карагыз: Төркем:2001 елда туганнар

• 24 август — Сәидә Мөхәммәтҗанова, татар җырчысы.
• 1 декабрь — Айко, Япония императоры Акихито оныгы.
• 28 декабрь — Мэдисон Ловато, АКШ актриссасы.

Вафатлар

Шулай ук карагыз: Төркем:2001 елда вафатлар

Гыйнвар

• 5 гыйнвар — Әмрулла Аги, Сталин лагерльлары турында истәлекләр китабын чыгарган мөһаҗир татар.
• 7 гыйнвар — Заһидулла Сюняев, нефтехимик галим.
• 31 гыйнвар — Гордон Диксон, АКШ язучысы-фантаст.

Февраль

• 17 февраль — Нургали Миңнеханов, Россиянең атказанган урманчысы.

Март

• 1 март — Минору Ода, япон галиме, астрофизик, Япониядагы космик тикшеренүләргә нигез салучыларның берсе.
• 10 март — Владимир Ворошилов, Нәрсә? Кайда? Кайчан? телеуенына нигез салучы.
• 22 март — Уильям Ханна, «Hanna-Barbera» анимация студиясына (Джозеф Барбера белән бергә) нигез салучы.

Апрель

• 2 апрель — Тәүфикъ Әйди, татар язучысы, прозаик, публицист.
• 7 апрелm — Дэвид Граф, «Полиция академиясы» фильмында катнашучы америка актёры.

Май

• 11 май — Дуглас Адамс, инглиз язучысы, «Галактика буенча автотуктаткычка юл күрсәткеч» романнар сериясы авторы.
• 13 май — Алексей Туполев, очкычлар инженеры, профессор, РФА академигы.

Июнь

• 13 июнь — Искәндәр Вәлиев, архитектор.
• 27 июнь — Туве Янссон, фин язучысы.
• 30 июнь — Чет Аткинс, АКШ гитаристы.

Июль

• 29 июль — Иззат Солтан, үзбәк галиме, академик, әдәбият белгече, тәнкыйтьче, драматург, дәүләт һәм иҗтимагый хезмәткәр (1910 елда туган).

Август

• 10 август — Әнвәр Бакиров, татар композиторы.

Сентябрь

• 2 сентябрь — Кристиан Барнард, Көньяк Африка хирургы, дөньяда иң беренче йөрәкне бер кешедән икенче кешегә күчереп утыртучы.
• 3 сентябрь
  • Полин Кейл, америка кино белгече и кинотәнкыйтьче.
  • Тхюи Чанг, америка актрисасы.
• 17 сентябрь — Вафирә Гыйззәтуллина (55), җырчы, юл-транспорт казасында.
• 26 сентябрь — Хәнәви Шәйдуллин (62), җырчы, ТАССР атказанган артисты (1989).

Октябрь

• 23 октябрь — Георгий Вицин, рәсәй театр һәм кино актеры (1917 елда туган).

Ноябрь

• 29 ноябрь — Джордж Харрисон, музыкант, «The Beatles» төркеменең катнашучысы.
• 30 ноябрь — Михаил Шляпников, Дан орденының тулы кавалеры.

Декабрь

• 1 декабрь — Әнәс Халидов, шәркыятче галим, профессор.
• 15 декабрь — Празат Исәнбәт, татар режиссеры.

• 
  Гордон Руперт Диксон
• 
  Дуглас Ноэль Адамс
• 
  Джордж Харрисон
• 
  Празат Исәнбәт

Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары

• Роберт Әхмәтҗанов, татар шагыйре («Тургай тәрәзәсе», «Кичке кошлар» китаплары өчен).

Нобель премиясе лауреатлары

БМО байрагы

• Физика өлкәсендә Нобель премиясе — Эрик Корнелл, Вольфгаң Кеттерле һәм Карл Виман.
• Химия өлкәсендә Нобель премиясе — Уильям Ноулз, Редзи Ноери, Барри Шарплесс.
• Физиология һәм медицина өлкәсендә Нобель премиясе — Леланд Хартвелл, Тимоти Хант, Пол Нерс.
• Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе — Видиадхар Найпол.
• Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе — Джордж Акерлоф, Майкл Спенс, Джозеф Стиглиц.
• Тынычлык өчен Нобель премиясе — Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Кофи Аннан.