Малави

Малави рәсми рәвештә Малави Республикасы Көньяк-Көнчыгыш Африкада урнашкан элек Ньясалэнд буларак мәгълүм булган диңгезгә чыгуы булмаган дәүләт. Көнбатышта ул Замбия белән, төньякта һәм төньяк-көнчыгышта Танзания белән һәм көнчыгышта, көньякта һәм көньяк-көнбатышта Мозамбик белән чиктәш. Малави 118 484 км² мәйдан били һәм аның халык саны фараз иткәнчә (2021 елның январена) 19 431 566 кеше. Малавиның башкаласы (һәм иң зур шәһәре) - Лилонгве. Аның зурлыгы буенча икенче шәһәре Блантайр, өченчесе Мзузу һәм дүртенчесе элеккеге башкаласы Зомба. Малави атамасы Маравидан килеп чыккан, бу даирәдә яшәгән Чева халкының борынгы атамасы.

Малави
ингл. Republic of Malawi
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	6 июль 1964
Рәсми исем	Malawi, Malawi һәм la République du Malawi[1]
Гомер озынлыгы	63,223 ел[2]
... хөрмәтенә аталган	Ньяса күле
Демоним	Malawian, malawi, Malawiano, Malaviyänan, ملاوي, ملاوية, ملاويون, מלאווי, מלאווית, malawieni, malawian, malawiană, মালাউইয়ীয়, malawiano, malawiana, malawiani, malawiane, malaui, malauianu, malauiana, Malaviano, マラウイ人, 말라위인, Malawite[1], maławiana, maławiane, maławiani, maławian, malawià, malawiana, malawians, malawianes, مالاوي, مالاوية, مالاويين, مالاويات, Malavijec, Malavijka һәм Malávach[3]
Рәсми тел	инглиз теле һәм чева теле
Гимн	Малави гимны[d]
Мәдәният	Малави мәдәнияте[d]
Шигарь тексты	Unity and Freedom, The warm heart of Africa һәм Undod a Rhyddid
Дөнья кисәге	Африка[4]
Дәүләт	Малави
Башкала	Лилонгве[d][5]
Сәгать поясы	UTC+02:00 һәм Africa/Blantyre[d][6]
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан	Көньяк Африка
Иң көнчыгыш ноктасы	14°53′43″ к. к. 35°55′07″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы	9°22′ к. к. 33°00′ кч. о.
Иң көньяк ноктасы	17°07′46″ к. к. 35°05′50″ кч. о.
Иң көнбатыш ноктасы	13°37′15″ к. к. 32°40′21″ кч. о.
Геомәгълүматлар	Data:Malawi.map
Иң югары ноктасы	Му­ланд­же[d]
Иң түбән ноктасы	Шире[d]
Дәүләт башлыгы вазыйфасы	Малави президенты[d]
Ил башлыгы	Лазарус Чаквера[d][7]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	Малави президенты[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Лазарус Чаквера[d]
Башкарма хакимият	Малави министрлар кабинеты[d]
Канунбирү органы	Малави милли ассамблеясе[d]
Үзәк банкы	Малави резерв банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр	Австралия, Исраил, Мозамбик, Нигерия, Руанда, Көньяк Африка Җөмһүрияте, Малайзия, Кытай Җөмһүрияте, Замбия, Америка Кушма Штатлары, Кытай, Бангладеш, Германия, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[8] һәм Косово Җөмһүрияте
Әгъзалык	Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Милләтләр Дуслыгы[9], АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы[10], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d][11], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Интерпол[12][13], ХКТО[d][14][15], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, Африка көньягын үстерү җәмгыяте[d], Бөтендөнья почта берлеге[16][17], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][18], Бөтендөнья метеорология оешмасы[19], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[20], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][21], Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d] һәм African Continental Free Trade Area[d][22]
Халык саны	18 622 104 (2017)[23]
Ир-ат халкы	9 168 342[24], 9 418 758[24], 9 670 800[24] һәм 9 924 861[24]
Хатын-кыз халкы	9 698 995[24], 9 958 303[24], 10 218 942[24] һәм 10 480 456[24]
Административ бүленеше	Үзәк төбәге[d], Төньяк төбәге[d] һәм Көньяк төбәге[d]
Акча берәмлеге	Малави квачасы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт	12 602 334 124 $[25] һәм 13 164 667 627 $[25]
Кеше потенциалы үсеше индексы	0,512[26]
Inequality-adjusted Human Development Index	0,377[27]
Эшсезлек дәрәҗәсе	8 процент[28]
Нәрсә белән чиктәш	Замбия, Танзания һәм Мозамбик
BTI Governance Index	4,72[29], 5,5[29], 5,66[29], 5,86[29], 5,99[29], 5,63[29], 5,61[29], 5,7[29] һәм 5,64[30]
BTI Status Index	4,89[29], 5,35[29], 5,56[29], 5,57[29], 5,77[29], 5,55[29], 5,49[29], 5,41[29] һәм 5,47[30]
Мәктәптә укымаган балалар саны	764 717[31]
Автомобил хәрәкәте ягы	сул[d][32]
Челтәр көчәнеше	230 вольт[33]
Электр аергычы төре	BS 1363[d][33]
Әүвәлгесе	Малави[d]
Алыштырган	Малави[d]
Кулланылган тел	инглиз теле[34], Ndali[d], Малави ломве теле[d], Tonga[d], Nyakyusa[d], Lambya[d], яо теле, чева теле, тумбука теле[d], Malawi Sena[d], Kokola[d], Shinyiha[d] һәм Nyika[d]
Кайда өйрәнелә	Malawian studies[d]
Мәйдан	118 484 км²[35][36]
Рәсми веб-сайт	malawi.gov.mw
Һәштәге	Malawi
Югары дәрәҗәле Интернет домены	.mw
Тематик география	Малави географиясе[d]
Феноменның икътисады	Малави икътисады[d]
Феноменның демографиясе	Малави халкы[d]
Джини коэффициенты	38,5[37]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме	16,5 процент
Тулаем туулар коэффициенты	5,129[38]
Шәһәр халкы	3 240 276[24], 3 376 840[24], 3 519 490[24] һәм 3 668 876[24]
Авыл халкы	15 627 061[24], 16 000 221[24], 16 370 252[24] һәм 16 736 441[24]
Демократия индексы	5,74[39]
Туым күрсәткече	33,598[24], 33,233[24], 32,859[24] һәм 32,611[24]
Үлем күрсәткече	6,611[24], 6,706[24], 6,983[24] һәм 6,934[24]
Happy Planet Index score	38,7[40]
Илнең мобиль коды	650
Илнең телефон коды	+265
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны	9-9-9[d][41], 998[d][41], 997[d][41] һәм 990[d][41]
Номер тамгасы коды	MW
Диңгездәге идентификацияләү номеры	655
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	Төркем:Малавида төшерелгән фильмнар[d]
Малави Викиҗыентыкта

Диннәр

Малавида 2018 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча, ил халкының (19 млн кеше, 2020 елга) 82,3 % ы ―христианнар (протестантлар 58,5 %, католиклар 17,2 % һ. б. христиан диннәре). 13, 8 % ы ― мөселманнар (күпчелеге ― сөнниләр, калганнары ― шигыйлар).^[42].

• Малавида ислам

Галерея

• 
  Илнең элекке башкаласы, халык саны зурлыгы буенча дүртенче урындагы шәһәре Зомба(ингл.) мәчете
• 
  Чиловаматамбе, Касунгу районы, Малавидагы балалар.
• 
  Каронга, Малавида сыйныф бүлмәсендә мәктәп балалары.
• 
  Ксиллофонда уйнаучы Малави кешесе
• 
  Чонгони Таш Сәнгате Өлкәсе