Марсель

Марсе́ль (фр. Marseille [Марсей], окс. Marselha, лат. Massilia, Massalia, грек. Μασσαλία) — Марсель шәһәре – Франциянең көньягында урнашкан, зурлыгы буенча икенче урында торган шәһәр. Урта диңгез буеның иң эре порты. Рона елгасының тамагы янында урнашкан, елга белән канал буенча тоташа.

Марсель
фр. Marseille
Байрак[d]	Илтамга[d]
Нигезләнү датасы	БЭК 600
Рәсми исем	Marseille[1], Ville-sans-Nom һәм Sans-Nom
Архивлары саклана	Municipal archive of Marseille[d][2]
Демоним	Marseillais[3], Marseillaise[3], marsigliesi, marsilioti һәм Marselhés
Дәүләт	Франция[4]
Нәрсәнең башкаласы	Буш-дю-Рон[d], Проваңс-Әлп-Кот д'Азур, Марсель (округ), Марсель-Сен-Марсель[d], Марсель-Ле-Кама[d], Марсель-Сен-Бартелеми[d], Марсель-Бельсэнс[d], Марсель-Ла-Пуант-Руж[d], Марсель-Ле-Сенк-Авеню[d], Марсель-Ла-Бель-де-Ме[d], Марсель-Ла-Бланкард[d], Марсель-Ла-Капелет[d], Марсель-Ла-Пом[d], Марсель-Ле-Гран-Карм[d], Марсель-Лез-Олив[d], Марсель-Мазарг[d], Марсель-Монтоливе[d], Марсель-Нотр-Дам-Лимит[d], Марсель-Нотр-Дам-дю-Мон[d], Марсель-Сен-Жинье[d], Марсель-Сен-Жюст[d], Марсель-Сен-Ламбер[d], Марсель-Сен-Морон[d], Марсель-Сент-Маргерит[d], Марсель-Вобан[d], Марсель-Вердюрон[d], Марсель-Ла-Роз[d], Марсель-Ле-Труа-Люк[d], Марсель-12[d][5], Марсель-11[d][5], Марсель-10[d][5], Марсель-9[d][5], Марсель-8[d][5], Марсель-7[d][5], Марсель-6[d][5], Марсель-5[d][5], Марсель-4[d][5], Марсель-3[d][5], Марсель-2[d][5], Марсель-1[d][5], Южная зона обороны и безопасности[d], Метрополия Экс-Марсель-Прованс[d] һәм Urban community of Marseille Provence Métropole[d]
Административ-территориаль берәмлек	Буш-дю-Рон[d], Марсель (округ) һәм Метрополия Экс-Марсель-Прованс[d]
Сәгать поясы	UTC+01:00 һәм UTC+02:00
Территориаль статистик зонасы	Q108921586? һәм Q3551061?
Ассоциацияләшкән сайлау округы	Марсель-1[d], Марсель-3[d], Марсель-4[d], Марсель-5[d], Марсель-6[d], Марсель-7[d], Марсель-8[d], Марсель-9[d], Марсель-10[d], Марсель-11[d] һәм Марсель-12[d]
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Марсельский залив[d] һәм Лионский залив[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы	мэр Марселя[d]
Башкарма хакимият башлыгы	Бенуа Пайян[d]
Оештыру-хокук формасы	коммуна Франции с особым статусом[d]
Халык саны	877 215 (1 гыйнвар 2022)[6]
Ир-ат халкы	409 037[7]
Хатын-кыз халкы	454 273[7]
Административ бүленеше	1-й округ Марселя[d], 2nd arrondissement of Marseille[d], 3rd arrondissement of Marseille[d], 4th arrondissement of Marseille[d], 5th arrondissement of Marseille[d], 6th arrondissement of Marseille[d], 7 район[d], 8th arrondissement of Marseille[d], 9th arrondissement of Marseille[d], 10th arrondissement of Marseille[d], 11th arrondissement of Marseille[d], 12-й округ Марселя[d], XIII округ Марселя[d], 14th arrondissement of Marseille[d], 15-й округ Марселя[d], 16-й округ Марселя[d], first sector of Marseille[d], second sector of Marseille[d], third sector of Marseille[d], fourth sector of Marseille[d], fifth sector of Marseille[d], sixth sector of Marseille[d], 16-й округ Марселя[d] һәм 8-й сектор Марселя[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	6 метр[8], 0 метр[9] һәм 648 метр[9]
Кардәш шәһәр	Абиҗан[d][10], Антверпен, Копенһаген, Дакар[d], Җенова, Glazgo[11], Хайфа[d], Һамбург, Кобе, Марракеш[d], Одесса[12], Пирей[d], Шаңхай, Ереван, Наполи, Гданьск[13], Хемиссет[d], Тирана[14], Тунис (шәһәр), Бәйрут, Сурабая[15], Сәләник, Рамат-Ган[d], Җенова[d], Лимасол[d][16][17][18] һәм Киев[19][20]
Моның хуҗасы	Portrait of Louis-Claude-Hector, duc de Villars (1653-1734)[d], Q3495643?, Landfill of Marseille[d] һәм Велодром[d]
Нәрсә белән чиктәш	Аллош, Обань, Кассис (Франция), Ла-Пен-сюр-Ювон, Ле-Пен-Мирабо, План-де-Кюк, Ле-Ров, Септем-ле-Валлон һәм Симьян-Коллонг
Алыштырган	Массалия[d]
Кулланылган тел	француз теле, Q3365564? һәм Q123684138?
Бүләкләр	Культурная столица Европы[d] (2013) [21][22]
Мәйдан	240,62 км²[23]
Почта индексы	13000, 13001, 13002, 13004, 13003, 13005, 13006, 13007, 13008, 13009, 13010, 13011, 13012, 13013, 13014, 13015 һәм 13016
E-mail	mailto:[e-mail][24]
Рәсми веб-сайт	marseille.fr​(фр.)[24]
Элемтәгә керү бите	marseille.fr/mairie/services-de-proximite/nous-ecrire​(фр.)[24]
Һәштәге	Marseille
Һәйкәлләр исемлеге	Q1847229?
Феноменның икътисады	economy of Marseille[d]
Социаль медиаларда күзәтүчеләре	176 760
Җирле телефон коды	491 һәм 496
Шәрәфле ватандашлар төркеме	Q97401497?
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме	[d]
Объектның күренешләре өчен төркем	[d]
Марсель Викиҗыентыкта

^[23]

Чама белән б.э. кадәр 600 елларда Фокея шәһәреннән килгән борынгы греклар тарафыннан нигезләнгән. Ул чакта «Массали́я» (Μασσαλία) дип атала грекчадан, Massilia яки Massalia латинча).

Икътисад

Шәһәрдә халыкара аэропорт, эре сәүдә порт комплексы. Йөк әйләнеше елына 90 млн. т. тәшкил итә. Страсбур һәм Карлсруэ белән тәмамланган Европа нефтьүткәргече башлана. Нефть эшкәртү предприятиеләре, нефтехимия, кораб һәм очкычлар төзү сәнәгате предприятиеләре бар. 1977 елдан башлап Марсель метрополитены хезмәт күрсәтә. Ул 2 сызык һәм 24 станциядә торадыр.

Марсельлеләр үзләренең 1899 елда оешкан футбол командалары белән бик тә горурланалар. Хәтта 1993 елда, Чемпионнар лигасында җиңүгә ирешкәннәре өчен “Марсель” футбол клубына һәйкәл дә куйганнар.

Таш кыялардан торган утрауда урнашкан таныш Иф замогы А. Дюманың «Граф Монте-Кристо»романын укыганнар беләдер, Дантесны япкан әлеге таш йорт 1516-1518 елларда салынган.

Халык

Кардәш шәһәрләр

Абиҗан, Кот-д'Ивуар Антверпен, Бельгия Копенһаген, Дания Дакар, Сенегал Генуя, Италия Глазго, Шотландия, Бөекбритания Һайфа, Исраил

Һамбург, Алмания Кобе, Япония[25] Марракеш, Марокко Әдис, Украина Пирей, Юнанстан[26] Шаңхай, Кытай Ирәван, Әрмәнстан[27][28]

Галерея

• 
  Шәһәр күренеше, борынгы чиркәүләр
• 
  Шәһәр күренеше
• 
  Нәфис сәнгатьләр музее