Awrupanıñ Töş Tikşerenüläre Oyışması

Awrupanıñ Töş Tikşerenüläre Oyışması yäki ATTA, CERN (fransuzça Conseil Européenne pour la Recherche Nucléaire) - dönyanıñ yuğarı energiä fizikası iñ ere täcribäxänäse. Yış qına fransuz qısqartması kebek CERN (äyteleşe KERN, rusça TSERN) dip yörtelä.

Taswir

Awrupanıñ Töş Tikşerenüläre Oyışması Eswiçrä häm Fransiä çigendä, Jeneva yanında urnaşqan. CERN territoriäse ike töp mäydançıqtan tora.

Tizlätkeçlär kompleksı cir öslegendä (iske tizlätkeçlär Linac, PS) häm cir astında, 100 m tiränlegendä (zamança SPS, Zur adron kollayderı) urnaşqan.

Töp mäydançıq Eswiçrä şähäre Meyrin yanında urnaşqan.

Oyışma 1954 yılda oyışa, 1953 yılda Parijda nigez salu kileşüenä 12 il qul quya. Xäzerge waqıtta oyışmağa 20 il kerä, daimi räweştä 2500 keşe eşli, şulay uq 580 ildän 8000 fizik häm injener waqıtlıça eşli.

CERN il-äğzaları yıl sayın 990 mln. dollar tüli.

Äğzalar

İl-äğza	iğänä	mln. CHF	mln.. EUR
Almaniä	19,88 %	218,6	144,0
Frantsiä	15,34 %	168,7	111,2
Böyekbritaniä	14,70 %	161,6	106,5
İtaliä	11,51 %	126,5	83,4
İspaniä	8,52 %	93,7	61,8
Niderlandlar	4,79 %	52,7	34,7
Şweytsariä	3,01 %	33,1	21,8
Polşa	2,85 %	31,4	20,7
Belgiä	2,77 %	30,4	20,1
Şvetsiä	2,76 %	30,4	20,0
Norvegiä	2,53 %	27,8	18,3
Avstriä	2,24 %	24,7	16,3
Gretsiä	1,96 %	20,5	13,5
Daniä	1,76 %	19,4	12,8
Finländiä	1,55 %	17,0	11,2
Çexiä	1,15 %	12,7	8,4
Portugaliä	1,14 %	12,5	8,2
Macarstan	0,78 %	8,6	5,6
Slovakiä	0,54 %	5,9	3,9
Bolgariä	0,22 %	2,4	1,6

kerü statusında:

• Serbiä
• Ukraina
• Törkiä

Küzätüçelär:

• Awrupa komissiäse
• Hindstan
• Rusiä Federatsiäse
• AQŞ
• Kanada
• YUNESKO
• Qıtay Xalıq Cömhüriäte

Sıltamalar

• Официальный сайт ЦЕРНа
• Twitter-блог. Самая свежая информация
• Зачем нужен ЦЕРН. Как Стандартная модель физики частиц сблизила людей, «Lenta.ru», 11.06.2014.
• Журнал «CERN Courier» 2019 елның 19 декабрь көнендә архивланган.
• Первый в мире веб-сайт (архив)
• Лев Коварский: от «Войны миров» до ЦЕРНа, 30.09.2015, NashaGazeta.ch