車臣汗部

提示：此條目的主題不是車臣。

車臣汗部（蒙古語：ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠨ
ᠠᠶᠢᠮᠠᠭ，西里爾字母：Сэцэн хан аймаг），一作格根車臣汗部^[1]，又稱喀爾喀東路、克魯倫巴爾和屯盟（蒙古語：ᠬᠡᠷᠦᠯᠦᠨ ᠪᠠᠷᠰ
ᠬᠣᠲᠠ ᠶᠢᠨ 
ᠴᠢᠭᠤᠯᠭᠠᠨ，西里爾字母：Хэрлэн Барс хотын чуулган），簡稱車盟，是清代喀爾喀蒙古四部之一。康熙三十年（1691年）置。1911年外蒙古獨立後被博克多汗國沿用。1923年10月，蒙古人民黨政府將其改為「杭肯特烏拉省」^[2]（蒙古語：Хан Хэнтий уулын аймаг）。其地大致相當於今蒙古國東方省、肯特省、戈壁蘇木貝爾省，蘇赫巴托爾省北部和東部，以及東戈壁省的大部分地區。

車臣汗部在烏里雅蘇台將軍轄區的位置（1820年）

沿革

明代末年，成吉思汗十八世孫謨囉貝瑪遊牧於克魯倫河一帶。其子碩壘自稱車臣汗，與土謝圖汗袞布、札薩克圖汗素巴第並稱「三汗」。後金天聰九年（1635年），碩壘遣使入貢。崇德三年（1638年），皇太極命其獻「九白」之貢。

康熙二十七年（1688年），衛拉特蒙古準噶爾部進攻喀爾喀三路。時車臣汗諾爾布及其長子伊勒登阿喇布坦相繼去世，其孫烏默客年幼，納木扎勒台吉攜烏默客及十萬餘戶部眾內附，被安置於烏珠穆沁地界（今內蒙古東、西烏珠穆沁旗一帶）。康熙三十年（1691年），置車臣汗部。次年，定車臣汗部為「喀爾喀東路」，編為十二旗^[3]：

• 車臣汗部中旗（車臣汗旗）
• 車臣汗部左翼中旗
• 車臣汗部右翼中旗
• 車臣汗部中左旗
• 車臣汗部中右旗
• 車臣汗部中前旗
• 車臣汗部中後旗
• 車臣汗部中下旗（車臣汗部中末旗）
• 車臣汗部左翼前旗
• 車臣汗部左翼後旗
• 車臣汗部右翼前旗（《平定朔漠方略》無此旗）
• 車臣汗部右翼後旗

康熙三十五年（1696年），烏默客從康熙皇帝征噶爾丹。三十六年，車臣汗部返回克魯倫河遊牧。乾隆二十年，車臣汗部增至二十三旗，至清末不改：

• 車臣汗部中末次旗，康熙三十四年（1695年）置
• 車臣汗部中左前旗，康熙三十六年（1697年）置
• 車臣汗部中右後旗，康熙三十六年（1697年）置
• 車臣汗部左翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部左翼右旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部右翼左旗，康熙四十年（1701年）置
• 車臣汗部左翼後末旗，康熙五十年（1711年）置
• 車臣汗部右翼中右旗，康熙五十一年（1712年）置
• 車臣汗部右翼中左旗，康熙五十二年（1713年）置
• 車臣汗部中末右旗，乾隆十四年（1749年）置
• 車臣汗部右翼中前旗，乾隆二十年（1755年）置

其地東至額爾德尼陀羅海與黑龍江呼倫貝爾為鄰，西至察罕齊老圖與土謝圖汗部為鄰，南至塔爾袞柴達木，北至溫都爾罕與俄羅斯接壤。該部會盟於克魯倫河巴爾斯浩特，稱克魯倫巴爾和屯盟。

1911年外蒙古獨立，博克多汗國依舊沿襲清代的盟旗制度。1919年，北洋軍佔領外蒙古。1921年蒙古革命後，北洋軍被驅逐出境，蒙古人民黨上臺執政，封建王公和盟旗體制被廢除。1923年，蒙古人民黨當局依據山川河流對全國省、縣進行改名，「車臣汗艾馬克」更名為「杭肯特烏拉省」（蒙古語：Хан Хэнтий уулын аймаг）。1931年行政區劃變更，在杭肯特烏拉省的基礎上設立肯特省、東方省、蘇赫巴托省。此外，東戈壁省、中戈壁省、戈壁蘇木貝爾省和中央省的少部份地區昔日也屬於杭肯特烏拉省。^[4]

中華民國方面，國民政府於1928年名義上設置蒙古地方，將車臣汗部劃為克魯倫巴爾和屯盟，直至1946年正式承認其獨立，克魯倫巴爾和屯盟在法理上仍為中華民國領土。

車臣汗部下屬的旗、沙畢

車臣汗部下屬以下的旗、沙畢（шавь，本意是「門徒」，指喇嘛門徒所屬的封地）：^[5]

清代旗名	博克多汗時期旗名	設立時間	始封者	下屬蘇木數	備註
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд хошуу	清阿齊圖扎薩克旗 Чин ачит засгийн хошуу	1691	固山貝子阿南達 хошууны бэйс Ананда	12 （1734年之後為5）	[6]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад баруун этгээдийн хошуу	阿海扎薩克旗 Ахай засгийн хошуу	1712	輔國公車林旺布 улсад туслагч гүн Цэрэнванбу	1.5	[7]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	巴特爾扎薩克旗 Баатар засгийн хошуу	1713	頭等台吉吹音珠爾 тэргүүн зэрэг тайж Чойнжур	1.5	[8]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	畢西日勒圖扎薩克旗 Бишрэлт засгийн хошуу	1691	固山貝子達里 хошууны бэйс Дарь	3	[9]
	畢西日勒圖貝勒旗 Бишрэлт бэйлийн хошуу
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын дундад хошуу	達爾汗扎薩克旗 Дархан засгийн хошуу	1691	多羅郡王納木扎爾 төрийн жүн ван Намжил	2	[10]
	達里干嘎旗 Дарьганга хошуу	1925			1925年新設，原為達里岡厓牧場（Дарьгангын сүрэг）[11]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末次旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн хошуу	岱青扎薩克旗 Дайчин засгийн хошуу	1695	頭等台吉圖賴 тэргүүн зэрэг тайж Туулай	1.5	[12]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中右後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад баруун этгээдийн хойд хошуу	達賴達爾汗扎薩克旗 Далай дархан засгийн хошуу	1697	一等台吉魯布桑 тэргүүн зэргийн тайж Лувсан	1.5	[13]
	達賴扎薩克旗 Далай засгийн хошуу
游格吉呼圖克圖沙畢 Егүзэр хутагтын шавь	游格吉呼圖克圖沙畢 Егүзэр хутагтын шавь	1864	游格吉呼圖克圖魯布桑丹津那木濟勒 Егүзэр хутагт Лувсанданзаннамжил		1923年改為額爾德尼查干烏拉旗（Эрдэнэцагаан уулын хошуу）[14]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард хошуу	約斯特扎薩克旗 Ёст засгийн хошуу	1691	輔國公車林達什 улсад туслагч гүн Цэрэндаш	2.5	[15]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь умард хошуу	濟農扎薩克旗 Жонон засгийн хошуу	1691	固山貝子車卜登 хошууны бэйс Цэвдэн	1.5	[16]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад өмнөд хошуу	卓里克圖扎薩克旗 Зоригт засгийн хошуу	1754	輔國公車林敦德 улсад туслагч гүн Цэрэндоёд	1	[17]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中後右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад дахь баруун этгээдийн хошуу	伊勒登扎薩克旗 Илдэн засгийн хошуу	1691	多羅郡王彭蘇克 төрийн жүн ван Пунсаг	4	[18]
	芒來巴特爾王旗 Манлай баатар вангийн хошуу	1916	芒來巴特爾王達木丁蘇隆 Манлай баатар ван Дамдинсүрэн		[19]
	鄂嫩河新布里亞特旗 Онон голын шинэ буриад хошуу	1922			1922年為安置流亡至外蒙古的布里亞特人而設立[20]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад зүүн этгээдийн хошуу	墨爾根扎薩克旗 Мэргэн засгийн хошуу	1691	頭等台吉塞棱達什 тэргүүн зэрэг тайж Сэрэндаш	1.5	[21]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中左前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад зүүн этгээдийн өмнөд хошуу	薩魯勒扎薩克旗 Саруул засгийн хошуу	1697	一等台吉恭濟克 тэргүүн зэргийн тайж Гончиг	1	[22]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын баруун этгээдийн хошуу	蘇吉格圖扎薩克旗 Сүжигт засгийн хошуу	1701	頭等台吉吹札木策 тэргүүн зэрэг тайж Чойжамц	1	[23]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын зүүн этгээдийн хошуу	斯日格楞扎薩克旗 Сэргэлэн засгийн хошуу	1701	頭等台吉根敦 тэргүүн зэрэг тайж Гэндэн	0.5	[24]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟車臣汗旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы Сэцэн ханы хошуу	車臣汗旗 Сэцэн ханы хошуу	1691	車臣汗烏默客 сэцэн хан Өмхэй	2	[25]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼中旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын дундад хошуу	車臣扎薩克旗 Сэцэн засгийн хошуу	1691	多羅貝勒車布登 төрийн бэйл Цэвдэн	8	[26]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼後末旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын умард адгийн хошуу	衛征扎薩克旗 Үйзэн засгийн хошуу	1711	頭等台吉多爾濟達什 тэргүүн зэрэг тайж Дорждаш	1.5	[27]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟右翼後旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы баруун гарын умард хошуу	胡日查扎薩克旗 Хурц засгийн хошуу	1691	頭等台吉固嚕札布 тэргүүн зэрэг тайж Гүржав	3	[28]
	浩齊特扎薩克旗 Хуучид засгийн хошуу	1915	額爾德尼親王色隆托濟勒 Эрдэнэ чин ван Сэлнэнтожил		1915年，以色隆托濟勒所歸附的浩齊特左翼旗部眾新設此旗。初附土謝圖汗部，1916年併入車臣汗部。[29]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼左旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын зүүн этгээдийн хошуу	額爾德尼扎薩克旗 Эрдэнэ засгийн хошуу	1701	一等台吉額爾德尼 тэргүүн зэргийн тайж Эрдэнэ	1.5	[30]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中末右旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад адгийн баруун этгээдийн хошуу	額爾哈扎薩克旗 Эрх засгийн хошуу	1750	頭等台吉旺濟勒札布 тэргүүн зэрэг тайж Ванжилжав	1	[31]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟左翼前旗 Халхын дорнод замын Хэрлэн барс хотын чуулганы зүүн гарын өмнөд хошуу	額爾赫木色克扎薩克旗 Эрхэмсэг засгийн хошуу	1691	鎮國公憨都 улсын түшээ гүн Ханд	2	[32]
喀爾喀東路克魯倫巴爾和屯盟中前旗伊拉古克三呼圖克圖沙畢 Халхын дорнод зам Хэрлэн барс хотын чуулганы дундад өмнөд засгийн хошууны харьяа Ялгуусан хутагтын шавь	伊拉古克三呼圖克圖沙畢 Ялгуусан хутагтын шавь	1913	伊拉古克三呼圖克圖額琳沁多爾濟 Ялгуусан хутагт Эринчиндорж		1923年改為敖其爾松貝爾山旗（Очирсүмбэр уулын хошуу）[33]

職官

• 盟長、副盟長各一人。
• 副將軍、參贊各一人。

每旗設札薩克協理台吉、管旗章京、副章京各一人。諸旗共設佐領四十人。每六佐領設參領一人，每佐領設驍騎校一人。

封爵

爵二十有六：車臣汗一人；附輔國公一人；扎薩克和碩親王一人，由郡王晉襲；扎薩克多羅郡王一人；附多羅貝勒一人；扎薩克多羅貝勒一人；扎薩克固山貝子二人，一由貝勒降襲；扎薩克鎮國公一人；扎薩克輔國公二人，一由貝子降襲；公品級扎薩克一等台吉一人；扎薩克一等台吉十三人，一由貝子降襲，二由輔國公降襲；附鎮國公一人，由貝子降襲。

車臣汗世系

世代	名	年份	備註
第一代	碩壘	?-1655年	阿敏都喇勒孫，謨囉貝瑪子。
第二代	巴布	1655年-1683年	碩壘第五子。
第三代	諾爾布	1683年-1688年	巴布子。
第四代	烏默客	1688年-1709年	諾爾布孫，伊勒登阿喇布坦子。康熙三十年（1691年）詔留車臣汗號。[34]
第五代	袞臣	1709年-1728年	烏默客長子。康熙四十八年襲車臣汗。
第六代	車布登班珠爾	1728年-1733年	袞臣長子，雍正十一年免。
第七代	垂扎布	1733年-1735年	烏默客從弟。
第八代	達瑪璘	1735年-1751年	袞臣次子。
第九代	嘛呢巴達喇	1751年-1767年	達瑪璘長子。
第十代	車布登扎布	1767年-1788年	達瑪璘次子。乾隆四十六年詔世襲罔替。
第十一代	齊旺多爾濟	1788年-1795年	車布登扎布長子。
第十二代	朋楚克多爾濟	1795年	齊旺多爾濟次子，無嗣。
第十三代	桑齋多爾濟	1796年-1800年	齊旺多爾濟長子。嘉慶五年，降四等台吉。
第十四代	瑪哈什哩	1800年-1807年	朋楚克多爾濟嗣子。
第十五代	恩克圖嚕	1807年-1817年	瑪哈什哩長子。嘉慶二十二年病免。
第十六代	阿爾塔什達	1817年-1875年	恩克圖嚕子。
第十七代	車林多爾濟	1875年-1893年	阿爾塔什達子。
第十八代	德木楚克多爾濟	1893年-1909年	車林多爾濟子。
第十九代	阿克旺那林	1910年-1923年	德木楚克多爾濟子。

相關條目

• 土謝圖汗部
• 賽音諾顏部
• 札薩克圖汗部