Boekarest
hoofstad van Roemenië From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Boekarest (Roemeens: București, [bukuˈreʃtʲ], ) is die hoofstad en grootste stad van Roemenië. Die metropool lê aan die Dâmbovița-rivier in die suidooste van die land. Die bevolking word amptelik op 1,71 miljoen inwoners geskat, met ’n groter metropolitaanse gebied van 2,31 miljoen inwoners. Dit maak Boekarest die agtste digs bevolkte stad binne stadsgrense in die Europese Unie. Die stad beslaan 240 km², terwyl die metropolitaanse gebied 1 811 km² groot is. Administratief staan die stad bekend as die “Munisipaliteit Boekarest” (Roemeens: Municipiul București) en het dieselfde status as ’n nasionale provinsie. Dit is verder verdeel in ses sektore, elk met ’n eie burgemeester. Boekarest is ’n belangrike kulturele, politieke en ekonomiese sentrum, die setel van die regering en die hoofstad van die Muntenië-streek.
Boekarest word vir die eerste keer in 1459 in geskiedkundige bronne genoem. Die stad het in 1862 die hoofstad geword en is sedertdien die middelpunt van Roemeense media, kultuur en kuns. Die argitektuur is uiteenlopend en sluit historiese style (hoofsaaklik eklekties, maar ook neoklassiek en Art Nouveau), interbellumstyle (Bauhaus, Art Deco en Roemeense herlewingsargitektuur), sowel as sosialistiese en moderne boukuns in. In die tydperk tussen die twee Wêreldoorloë het die stad se elegante argitektuur en die verfyndheid van sy elite daartoe gelei dat Boekarest die byname Klein Parys en Parys van die Ooste gekry het.[2] Hoewel dele van die historiese stadskern deur oorlog, aardbewings en Nicolae Ceaușescu se sistematiseringsprogram beskadig of vernietig is, het baie geboue behoue gebly en is hulle onlangs gerestoureer. Die stad beleef die afgelope jare ’n beduidende ekonomiese en kulturele oplewing.[3][4] Dit is een van die vinnigs groeiende hoëtegnologie-stede in Europa,[5][6][7][8][9] en die historiese stadskern is in 2016 deur die World Monuments Watch as “bedreig” gelys.[10]
Boekarest is verreweg die digs bevolkte stad in Roemenië en het reeds in die 1940’s meer as ’n miljoen inwoners gehad. Volgens die Mastercard Global Index of Urban Destinations was Boekarest in 2017 die Europese stad met die vinnigste groei in oornaggaste.[11] In 2018 en 2019 is dit as die Europese bestemming met die grootste ontwikkelingspotensiaal aangewys.[12]
Ekonomies is Boekarest die welvarendste stad in Roemenië en die rykste hoofstad in die streek, en het sedert 2017 Boedapest verbygesteek.[13][14][15] Die stad beskik oor groot konferensiegeriewe, opvoedkundige instellings, kulturele sentrums, tradisionele winkelarkades en talle ontspanningsruimtes. Boekarest lê binne, en word geheel omring deur, die Ilfov-provinsie.
Remove ads
Geskiedenis
Die geskiedenis van Boekarest toon ’n afwisseling van periodes van ontwikkeling en verval, vanaf die vroeë nedersettings in die oudheid tot die stad se konsolidasie as die nasionale hoofstad van Roemenië laat in die 19de eeu. Dit word vir die eerste keer in 1459 in bronne vermeld as die “Sitadel van București”, en dit het die residensiestad geword van die heerser van Walachye, die woiwode Vlad die Deurboorder (Vlad Țepeș).[16]:23
Die Ou Vorstelike Hof (Curtea Veche) is in die middel van die 16de eeu deur Mircea Ciobanul opgerig. Onder latere heersers is Boekarest as somerresidensie van die vorstelike hof gevestig. In die daaropvolgende jare het die stad met Târgoviște meegeding om die status van hoofstad, nadat die belang van Suid-Muntenië toegeneem het weens die eise van die suserein-mag, die Ottomaanse Ryk.
Boekarest het uiteindelik ná 1698 die permanente setel van die Walachiese hof geword, vanaf die bewind van Constantin Brâncoveanu. In die daaropvolgende 200 jaar is die stad herhaaldelik deur natuurrampe, groot brande en oorloë beskadig en telkens weer herbou.
Vanaf die 18de eeu het die Ottomane Grieks-Christelike administrateurs uit die Fanar-distrik van Konstantinopel, die sogenaamde Fanariote, aangestel om die stad en vorstedom te bestuur (Ottomaans-Turks: بكرش, getranslitereer Bukreş).[17] Die Walachiese Opstand van 1821, onder leiding van Tudor Vladimirescu, het ’n einde aan die Fanariotebewind in Boekarest gemaak.[18]
In 1813–1814 is die stad deur Caragea se pes geteister. Gedurende die 18de en vroeë 19de eeu is Boekarest verskeie kere van Ottomaanse invloed losgeskeur en op verskillende tye beset deur die Habsburgse monargie (1716, 1737, 1789) en die Russiese Ryk (drie keer tussen 1768 en 1806). Tussen 1828 en die uitbreek van die Krimoorlog het die stad onder Russiese administrasie gestaan, met ’n onderbreking tydens die Walachiese Rewolusie van 1848, wat in Boekarest gesentreer was. Ná die Russiese onttrekking het ’n Oostenrykse garnisoen die stad beset en tot Maart 1857 daar gebly. Op 23 Maart 1847 het ’n verwoestende brand sowat 2 000 geboue vernietig en omtrent ’n derde van die stad in puin gelê.
In 1862, nadat Walachye en Moldawië verenig is om die Vorstedom Roemenië te vorm, het Boekarest die nuwe staat se hoofstad geword. In 1881, met die uitroeping van die Koninkryk Roemenië onder koning Carol I, het Boekarest die politieke sentrum van die koninkryk geword. Gedurende die tweede helfte van die 19de eeu het die stad se bevolking drasties toegeneem, en ’n nuwe fase van verstedeliking en stedelike modernisering het begin. Gasbeligting, perdetrems en beperkte elektrifisering is ingevoer.[19] Die Dâmbovița-rivier is in 1883 sterk gekanaliseer, wat ’n einde gemaak het aan herhalende oorstromings soos die groot oorstroming van 1865.[20] Die Verdedigingswerke van Boekarest is ook in hierdie tydperk gebou.
Die uitspattige argitektuur en kosmopolitiese hoëkultuur van hierdie periode het aan Boekarest die bynaam “Parys van die Ooste” (Parisul Estului) besorg, met Calea Victoriei (Victoriestraat) as sy Champs-Élysées.
Tussen 6 Desember 1916 en November 1918 is Boekarest deur Duitse magte beset na die Slag van Boekarest, en die amptelike hoofstad is tydelik na Iași in die streek Moldawië verskuif. Ná die Eerste Wêreldoorlog het Boekarest die hoofstad van Groot-Roemenië geword. In die tussenoorlogse periode het stedelike ontwikkeling voortgeduur, met die stad wat gemiddeld sowat 30 000 nuwe inwoners per jaar bygekry het. Sommige van die belangrikste landmerke is in hierdie tyd gebou, onder meer die Arcul de Triumf en die Palatul Telefoanelor.[21] Die Groot Depressie in Roemenië het egter ernstige sosiaalekonomiese gevolge gehad en het onder meer uitgeloop op die Grivița-staking van 1933.[22]
In Januarie 1941 was die stad die toneel van die Legionêre opstand en die Boekarest-pogrom. As hoofstad van ’n As-geallieerde land en ’n belangrike deurgangspunt vir As-troepe op pad na die Oosfront, het Boekarest swaar skade gely as gevolg van Geallieerde bombardemente tydens die Tweede Wêreldoorlog. Op 23 Augustus 1944 was die stad die plek van die koninklike staatsgreep wat Roemenië by die Geallieerdes gevoeg het. Kort daarna het Boekarest ’n kort periode van Luftwaffe-bombardemente en ’n mislukte poging deur Duitse troepe om die stad te herower, beleef.
Na die vestiging van kommunisme in Roemenië het die stad verder uitgebrei. Nuwe woonbuurte is aangelê, die meeste oorheers deur woonstelblokke (toringblokke). Onder Nicolae Ceaușescu se bewind (1965–1989) is ’n deel van die historiese stadskern gesloop en vervang deur ontwikkeling in die styl van Sosialistiese realisme:
- die Centrul Civic (Burgersentrum), en
- die Parlementspaleis, waarvoor ’n hele historiese woonbuurt platgevee is om plek te maak vir Ceaușescu se megalomane projekte.
Op 4 Maart 1977 het ’n aardbewing met sy episentrum in Vrancea, sowat 135 km weg, 1 500 lewens geëis en verdere skade aan die historiese sentrum aangerig.
Die Roemeense Rewolusie van 1989 het in Timișoara begin en daarna in Boekarest voortgegaan, wat tot die omverwerping van die kommunistiese regime gelei het. Ontevredenheid met die postrevolusionêre Nasionale Volksreddingsfront het daartoe gelei dat studentebonde en opposisiegroepe in vroeë 1990 grootskaalse anti-kommunistiese betogings in Boekarest gereël het, wat verdere politieke verandering aangevuur het.
Sedert 2000 is die stad voortdurend gemoderniseer. Residensiële en kommersiële ontwikkeling is veral in die noordelike distrikte sigbaar, en Boekarest se ou historiese sentrum word sedert die middel-2000’s stelselmatig gerestoureer.
Remove ads
Geografie
Boekarest lê aan die oewers van die Dâmbovițarivier, wat uitmond in die Argeșrivier, ’n syloop van die Donau. ’n Reeks mere – onder meer die Herăstrău-, Floreasca-, Tei- en Colentinameer – strek deur die noordelike stadsgebied langs die Colentinarivier, self ’n sytak van die Dâmbovița. In die stadsentrum is daar ook ’n klein kunsmatige waterliggaam, die Cișmigiumeer, omring deur die Cișmigiutuine. Hierdie tuine, ontwerp deur die Duitse landskapargitek Carl F.W. Meyer en in 1847 geopen, is een van die oudste en belangrikste stadsparke in Boekarest en was histories ’n ontmoetingsplek vir skrywers en digters.
.jpg)
Die stad se netwerk van parke en groen ruimtes sluit onder meer die Koning Mihai I-park (voorheen Herăstrăupark), Tineretuluipark en die Botaniese Tuin in.Die Koning Mihai I-park, in die noordelike stadsomgewing rondom die Herăstrăumeer, huisves ook die Dorpmuseum. Die Grigore Antipa Natuurhistoriese Museum is naby Victorieiplein geleë. In dieselfde gebied is Hard Rock Cafe Boekarest en Berăria H, een van die grootste biersale in Europa.
Tineretuluipark, aangelê in 1965, dien as die hoofontspanningsgebied vir Suid-Boekarest en bevat ’n Mini Town-speelkompleks vir kinders. Die Botaniese Tuin in die Cotroceni-woonbuurt, wes van die stadsentrum, is die grootste in Roemenië en bevat meer as 10 000 plantspesies, waaronder talle uitheemse spesies. Die tuin het oorspronklik as die koninklike plesiertuin ontstaan.[23] Daarbenewens is daar nog talle kleiner buurtparke, onder meer Alexandru Ioan Cuza-, Kiseleff-, Carol-, Izvor-, Circului- en Moghioroșpark. Ander groot parke sluit die Nasionale Park, Teipark, Eroilorpark en Crângașipark met die Moriimeer in.
’n Besonderse landskapvorm in die suide van die stad is Văcăreștimeer, wat saam met omliggende vleilande ’n gebied van ongeveer 190 hektaar beslaan (waarvan 90 hektaar water is). Dit bevat 97 voëlspesies (waarvan die helfte beskerm word) en minstens sewe soogdierspesies.[24] Die gebied, oorspronklik ’n dorpie wat Nicolae Ceaușescu in ’n meer wou omskep, het ná die 1989-rewolusie – nadat die projek laat vaar is – geleidelik in ’n selfstandige stedelike vleilandekostelsel ontwikkel.[25] In Mei 2016 is dit tot die Văcăreștinatuurpark verklaar, dikwels die “Delta van Boekarest” genoem.[26][27]
Boekarest lê in die middel van die Roemeense Vlakte, ’n streek wat eens deur die Vlăsieiwoud bedek was. Ná ontbossing het dit ontwikkel in ’n vrugbare laagvlakte. Soos verskeie historiese Europese stede word Boekarest tradisioneel beskryf as gebou op sewe heuwels: Mihai Vodă, Dealul Mitropoliei, Radu Vodă, Cotroceni, Dealul Spirii, Văcărești en Sfântu Gheorghe Nou.
Die stad het ’n totale oppervlakte van 226 km². Die hoogte bo seevlak wissel van 55,8 m (by die Dâmbovița-brug in Cățelu, in die suidooste van die stad) tot 91,5 m (by die Militari-kerk). Die stadsuitleg is oorwegend sirkelvormig, met die stadsentrum by Universiteitplein, waar die hoof-noord–suid- en oos–wes-verkeersasse kruis. Die Kilometer Nul-merkteken van Roemenië is net suid van die plein voor die Nuwe Sint Georgekerk op Sint Georgeplein. Die radius van Boekarest, gemeet van Universiteitplein tot die stadsgrens, wissel tussen 10 en 12 km.
Tot in die laat 20ste eeu was die gebiede rondom Boekarest hoofsaaklik landelik, maar ná 1989 het die voorstedelike uitbreiding vinnig toegeneem in die omliggende Ilfov-provinsie. Hierdie provinsie – tans een van die vinnigs groeiende administratiewe gebiede in Roemenië – het by die 2021-sensus ’n bevolking van 542 686 gehad.[28] Baie van die dorpe en gemeenskappe in Ilfov het sedertdien ontwikkel tot hoëinkomste-pendel- en satellietdorpe, wat funksioneer as die voorstede van Boekarest.
Remove ads
Klimaat
Boekarest het ’n humiede kontinentale klimaat (Dfa), gekenmerk deur warm, vogtige somers en koue, sneeuryke winters. Weens die stad se ligging op die Roemeense Vlakte kan winters besonder winderig wees, hoewel die effek van sommige winde deur verstedeliking versag word. Wintertemperature daal gereeld tot onder 0 °C, en val soms tot ongeveer −10 °C.
In die somer is die gemiddelde maksimum temperatuur 29,8 °C (vir Julie en Augustus), maar temperature van 35 tot 40 °C is algemeen in die middestad gedurende hoogsomer. Ondanks matige gemiddelde somerreënval kom intense, kortstondige storms wel voor.
Gedurende die lente en herfs wissel dagtemperature tipies tussen 17 en 22 °C, en die reënval in die lente is oor die algemeen hoër as in die somer, met gereelder, maar oorwegend ligter, reënbuie.[29][30]
Remove ads
Regering
Administrasie
Boekarest het ’n unikale administratiewe status binne Roemenië, aangesien dit die enigste munisipale gebied is wat nie onder die jurisdiksie van ’n provinsie (județ) ressorteer nie. Die stad se bevolking is egter groter as dié van enige Roemeense provinsie, en gevolglik beskik die Algemene Munisipaliteit van Boekarest (Primăria Generală) — die stad se hoogste plaaslike owerheid — oor dieselfde bevoegdhede as ’n provinsiale raad.
Die Munisipaliteit van Boekarest, saam met die aangrensende Ilfov-provinsie, vorm die București–Ilfov-ontwikkelingsstreek, ’n streek wat ooreenstem met ’n NUTS-II-streek in die Europese Unie. Hierdie indeling word deur die EU en die Roemeense regering gebruik vir statistiese administrasie, streeksbeplanning, en die bestuur van EU-ontwikkelingsfondse. Die ontwikkelingsstreek self is egter nie ’n administratiewe regeringsvlak nie.
Die stad se uitvoerende gesag word gelei deur ’n algemene burgemeester (Primar General). Tot Mei 2025 het Nicușor Dan die amp beklee — ’n onafhanklike politikus wat tydens die 2020-plaaslike verkiesings deur die sentrum-regs-alliansie PNL–USR PLUS ondersteun is — totdat hy as President van Roemenië verkies is, waarna Stelian Bujduveanu as waarnemende burgemeester oorgeneem het. Wetgewende en beleidsbesluite word deur die Algemene Raad van Boekarest (Consiliu General) geneem, wat uit 55 verkose raadslede bestaan.
Boekarest is verder in ses administratiewe sektore verdeel (sectoare), elk met:
- ’n sektorale raad van 27 lede
- ’n sektorale munisipale administrasie
- ’n plaaslike burgemeester wat die sektor bestuur
Die bevoegdhede in elke sektor word gedeel tussen die hoofstad se sentrale munisipaliteit en die sektorale owerhede, met duidelike afbakenings van verantwoordelikhede. In hoofsaak:
- Die hoofmunisipaliteit bestuur stadswye dienste soos water- en riooldienste, openbare vervoer, hoofverkeersroetes en strategiese infrastruktuur.
- Die sektormunisipaliteite bestuur sekondêre padnetwerke, parkonderhoud, skoolbestuur, publieke skoonmaakdienste, en ander dienste wat direk op inwoners gerig is.
Die ses sektore is kloksgewys genommer en radiaal georganiseer sodat elke sektor ’n deel van die stadsentrum insluit. Hulle bestaan uit die volgende buurte (cartiere), wat nie amptelike administratiewe eenhede is nie:
- Sektor 1 (227 717 inwoners): Dorobanți, Băneasa, Aviației, Pipera, Aviatorilor, Primăverii, Romană, Victoriei, Koning Mihai I-park (voorheen Herăstrăupark), Bucureștii Noi, Dămăroaia, Străulești, Grivița, 1 Mai, Băneasa-woud, Pajura, Domenii, Chibrit
- Sektor 2 (357 338 inwoners): Pantelimon, Colentina, Iancului, Tei, Floreasca, Moșilor, Obor, Vatra Luminoasă, Fundeni, Plumbuita, Ștefan cel Mare, Baicului
- Sektor 3 (399 231 inwoners): Vitan, Dudești, Titan, Centrul Civic, Dristor, Lipscani, Muncii, Unirii
- Sektor 4 (300 331 inwoners): Berceni, Olteniței, Giurgiului, Progresul, Văcărești, Timpuri Noi, Tineretului
- Sektor 5 (288 690 inwoners): Rahova, Ferentari, Giurgiului, Cotroceni, 13 Septembrie, Dealul Spirii
- Sektor 6 (371 060 inwoners): Giulești, Crângași, Drumul Taberei, Militari, Grozăvești (Regie), Ghencea
Soos elders in Roemenië word munisipale rade, sektorale rade en burgemeesters elke vier jaar in plaaslike verkiesings verkies.
Boekarest het ook ’n prefek, aangestel deur die nasionale regering. Die prefek mag nie ’n lid van ’n politieke party wees nie en dien as die verteenwoordiger van die sentrale regering op munisipale vlak. Die prefek tree as skakelamptenaar op en verseker die toepassing van nasionale beleid, ontwikkelingsprogramme en wetgewing binne die hoofstad. Die prefek van Boekarest (sedert 2024) is Mihai Mugur Toader.
Regstelsel
_-_no_filter_(29340923631).jpg)
Boekarest se regstelsel is gestruktureer op ’n wyse wat ooreenstem met dié van die Roemeense provinsies. Elke sektor het ’n hof van eerste instansie (judecătorie), terwyl meer ernstige of komplekse sake na die Tribunaal van Boekarest (Tribunalul București) verwys word, wat as die stad se munisipale hof van algemene jurisdiksie funksioneer.
Die Boekarestse Appèlhof (Curtea de Apel București) behandel appèlle teen beslissings van die howe van eerste instansie en die tribunaal binne Boekarest, sowel as in vyf omliggende provinsies: Teleorman, Ialomița, Giurgiu, Călărași en Ilfov.
Boekarest is ook die setel van twee van Roemenië se hoogste regsliggame:
- die Hooggeregshof van Kassasie en Justisie, die land se hoogste hof van die regbank; en
- die Konstitusionele Hof van Roemenië, wat uitsluitlik oor grondwetlike aangeleenthede beslis.
Boekarest beskik oor ’n munisipale polisiediens, die Poliția București, wat verantwoordelik is vir wetstoepassing, misdaadvoorkoming, en openbare orde in die hele stad. Die diens bestaan uit verskeie gespesialiseerde afdelings, en die hoofpolisie-hoofkantoor is in Ștefan cel Mare-boulevard in die stadsentrum gevestig. Daar is ook verskeie polisiestasies regoor die stad se jurisdiksiegebied.
Sedert 2004 het elke sektor sy eie gemeenskaps-polisiediens (Poliția Comunitară), wat onder die betrokke sektorowerheid ressorteer en verantwoordelik is vir lokale veiligheidstake, insluitend ordedienste, kringveiligheid en reaksie op gemeenskapsverwante probleme.
Boekarest huisves verder die nasionale algemene inspekteurskantore van beide die Gendarmerie (die land se paramilitêre openbare-ordemag) en die Nasionale Polisiediens, wat die stad tot ’n belangrike nasionale veiligheidsentrum maak.
Misdaad
.jpg)
Boekarest se misdaadsyfer is relatief laag in vergelyking met ander Europese hoofstede. Die totale aantal misdrywe het met 51% tussen 2000 en 2004[36] en met 7% tussen 2012 en 2013[37] afgeneem. Boekarest, saam met Cluj-Napoca, Timișoara, Brașov en Iași, is deur Numbeo onder die honderd veiligste stede ter wêreld gerangskik.[38] Volgens die studie word Boekarest as besonder veilig beskou wat betref alleen loop (dag en nag), woninginbrake, straatrooftogte en aanrandings, motordiefstal en pogings tot diefstal, fisieke geweld, belediging of intimidasie, aanvalle op grond van ras, etnisiteit of geslag, dwelmhandel en gewapende rooftogte. Die enigste misdaadkategorieë wat in die hoërisiko-klas val, is korrupsie en omkopery.[38]
In 2015 was Boekarest se moordsyfer 0,8 per 100 000 inwoners.[39]
Misdaadvoorkoming en wetstoepassing word uitgevoer deur sowel nasionale veiligheidsdienste as plaaslike polisiedienste, insluitend die Roemeense Nasionale Polisiediens, die Roemeense Gendarmerie en die Plaaslike Polisiediens van Boekarest.
Hoewel daar in die 2000’s verskeie polisie-operasies teen georganiseerde misdaadgroepe was — onder meer teen die Cămătaru-bende — het georganiseerde misdaad beperkte invloed op openbare lewe. Kleinmisdaad, veral sakrolery, kom egter meer gereeld voor, hoofsaaklik op die stad se openbare vervoernetwerk. Toeristebedrog, wat in die 1990’s algemeen was, het sedertdien skerp afgeneem. Diefstal het in 2013 met 13,6% gedaal vergeleke met 2012.[37]
Misdaadvlakke is hoër in die suidelike distrikte, veral in Ferentari, ’n sosiaal-ekonomies benadeelde gebied.
Die teenwoordigheid van straatkinders, ’n ernstige kwessie in die 1990’s, het in die afgelope jare merkbaar afgeneem en is nou op of onder die gemiddelde van ander groot Europese hoofstede.[40]
Lewensgehalte
In 2024 is Boekarest deur die digitale publikasie Freaking Nomads as die negende beste stad ter wêreld vir digitale nomades aangewys, vanweë sy uiteenlopende argitektoniese erfenis, ’n lewendige kunstoneel met sommige van die wêreld se voorste galerye, museums en teaters, asook sy uitgebreide netwerk van rustige parke.[41][42]
Remove ads
Demografie
Volgens die 2021-bevolkingstelling het 1 716 961 inwoners binne die stadsgrense gewoon — ’n bevolkingsafname in vergelyking met die 2011-sensus.[1] Die afname spruit uit ’n lae natuurlike aanwas en ’n merkbare bevolkingsverskuiwing na kleiner pendeldorpe soos Popești-Leordeni, Voluntari, Chiajna, Bragadiru, Pantelimon, Buftea en Otopeni. In ’n verslag van die Verenigde Nasies is Boekarest 19de uit 28 stede geplaas wat tussen 1990 en die middel 2010’s die skerpste relatiewe bevolkingsdalings beleef het, met ’n daling van 3.77%.[43]
By die 2002-bevolkingstelling is die stad se bevolking op 1 926 334 beraam,[44] oftewel 8.9% van Roemenië se totale bevolking. Daar is beduidende pendelstrome vanaf die omliggende Ilfov-provinsie, maar geen betroubare amptelike ramings oor hul omvang nie.[45]
Boekarest het twee periodes van versnelde bevolkingsgroei beleef:
- vanaf die laat 19de eeu tot die Tweede Wêreldoorlog, toe die stad as nasionale hoofstad gekonsolideer is; en
- gedurende die Ceaușescu-tydperk (1965–1989), toe grootskaalse verstedeliking en platteland-na-stad migrasie plaasgevind het. Die beleid wat aborsie en voorbehoedmiddels verbied het, het terselfdertyd tot ’n verhoogde natuurlike aanwas bygedra.
Boekarest het tans ’n hoë bevolkingsdigtheid van 8 260 inwoners per km²,[46] aangesien baie inwoners in hoëdigtheid-woonstelblokke uit die kommunistiese periode woon. Die suidelike distrikte is merkbaar digter bevolk as die noordelike. Binne die Europese Unie word slegs Parys en Athene deur ’n hoër stedelike digtheid oortref. Benewens die kommunistiese woonstelblokke bestaan daar ook interoorlogse geboue en nuwer residensiële ontwikkelings uit die 1990’s en die 21ste eeu. Alhoewel massawoonstelblokke dikwels met die kommunistiese era geassosieer word, dateer sodanige beplande behuisingskemas reeds uit die 1920’s.[47]
Wat die stad se etniese samestelling betref, is ongeveer 97.3% van die bevolking vir wie data beskikbaar is Roemeniërs.[48] Ander betekenisvolle bevolkingsgroepe sluit in Roma, Hongare, Turke, Jode, Duitsers (hoofsaaklik Regat-Duitsers), Chinese, Russe, Oekraïners en Italianers. Kleiner gemeenskappe sluit onder meer Grieke, Armeeners, Koerde, Bulgare, Albaniërs, Pole, Franse, Arabiere, Afrikane (insluitend Afro-Roemeniërs), Iraniërs, Viëtnamees, Filippyne, Nepalees, Afganen, Sri Lankaners, Bangladeshis, Pakistanis en Indiërs in.[49][50][51][52][53][54][55] ’n Totaal van 226 943 inwoners het nie hul etniese verbintenis aangedui nie.[56][57]
By die 2021-bevolkingstelling het 27.5% van die inwoners geen godsdiensverklaring verstrek nie; onder die 72.5% vir wie data wel beskikbaar is, is 92.4% as Roemeens-Ortodoks, 1.4% as Rooms-Katoliek, 1.3% as Protestants-Christelik, 0.6% as Moslem, en 0.2% as Roemeens-Grieks-Katoliek geïdentifiseer. Nieteenstaande hierdie samestelling woon slegs 18% van die bevolking — ongeag geloof — gereeld weeklikse eredienste by.[58]
Die lewensverwagting in Boekarest het in 2015 op 77.8 jaar gestaan, oftewel 2.4 jaar bo die nasionale gemiddelde.[59]
Remove ads
Ekonomie
Boekarest is die kerngebied van Roemenië se ekonomie en nywerheidsbasis, en dra sowat 24% van die land se BBP (2017) en ongeveer ’n kwart van die industriële produksie by, terwyl dit slegs 9% van die nasionale bevolking huisves.[60] Byna ’n derde van alle nasionale belastinginkomste word deur inwoners en ondernemings in die hoofstad bygedra.
Volgens Eurostat het die lewenstandaard in die streek Boekarest–Ilfov in 2022 op 190% van die EU-gemiddelde gestaan, gemeet aan BBP per capita teen koopkragpariteit, aangepas vir plaaslike prysvlakke.[61] Op vergelykbare maatstawwe presteer die streek beter as verskeie ander Europese metropolitaanse gebiede — onder meer Boedapest, Madrid, Berlyn, Rome, Lissabon en Sofia — en bly dit meer as dubbel die Roemeense nasionale gemiddelde.[62]
Ná die relatiewe ekonomiese stagnasie van die 1990’s het volgehoue groei in die 21ste eeu nuwe infrastruktuurontwikkeling gestimuleer, insluitend groot inkoopsentrums, nuwe woongebiede en hoë kantoortorings. In Januarie 2013 het Boekarest ’n werkloosheidsyfer van slegs 2.1% gerapporteer, vergeleke met die nasionale syfer van 5.8%.[63][64]
Boekarest se ekonomiese struktuur steun op ’n kombinasie van nywerheidsproduksie en dienste, met dienste wat die afgelope dekade besonder vinnig uitgebrei het. Die stad huisves die hoofkantore van sowat 186 000 ondernemings, waaronder feitlik alle groot Roemeense maatskappye.[65] Sedert 2000 is die vinnig groeiende eiendom- en konstruksiesektor een van die belangrikste dryfkragte agter ekonomiese uitbreiding. Boekarest is ook Roemenië se voorste sentrum vir inligtingstegnologie en kommunikasie (IKT) en huisves verskeie sagteware-ondernemings wat offshore-diensentrums bedryf. Die Boekarestse Aandelebeurs (Bursa de Valori București), wat in 2005 met die elektroniese beurs Rasdaq saamgesmelt het, speel ’n sentrale rol in die stad se finansiële stelsel.
Sedert die laat 1990’s is ’n groot aantal inkopiesentrums en retail-komplekse gebou, onder meer Băneasa Shopping City, AFI Palace Cotroceni, Mega Mall, București Mall, ParkLake Shopping Centre, Sun Plaza, Promenada Mall en die uitgestrekte Unirea Shopping Centre. Teen 2019 het die stad meer as 20 sulke sentrums gehad.[66][67]
Groot multinasionale maatskappye soos Amazon, Microsoft, Ubisoft, Oracle Corporation en IBM is almal in Boekarest gevestig. Die top-ondernemings in die stad word verder oorheers deur firmas in die motornywerheid, olie- en gasbedryf (waaronder Petrom), asook die sektore telekommunikasie en vinnige verbruikersgoedere (FMCG).[68][69]
Volgens die Speedtest Global Index is Boekarest in 2023 die sesde vinnigste stad ter wêreld ten opsigte van vastebreëband-internetspoed, met ’n gemiddelde van 250 Mbps — ná Beijing, Sjanghai, Abu Dhabi, Valparaíso en Lyon.[70]
Remove ads
Vervoer
Die stad word deur die Pan-Europese Vervoerkorridors IV en IX gekruis, wat dit tot ’n belangrike vervoerknooppunt in Suidoos-Europa maak.
Openbare vervoer
Moltreinnetwerkkaart van Boekarest
Boekarest beskik oor die grootste openbare vervoerstelsel in Roemenië en een van die mees ontwikkelde in Europa. Die kern hiervan is die Bucharest Metro, die stad se ondergrondse moltreinstelsel, wat deur Metrorex bedryf word. Dit word aangevul deur ’n uitgebreide oppervlakvervoerstelsel onder STB (Societatea de Transport București, voorheen RATB), wat busse, tremme, trolliebusse en ligtespoordienste insluit. Die privaat minibusroetes, wat vroeër ’n groter rol in stedelike mobiliteit gespeel het, word tans geleidelik uitgefaseer en in die STB-netwerk geïntegreer, met die oog op ’n meer gestruktureerde openbare vervoerstelsel. Tradisionele taxi-vergunnings is sedert 2007 tot 10 000 beperk, maar sedert die 2019-regulering van digitale vervoerdienste het platforms soos Uber, Bolt en FreeNow die aanbod van punt-tot-punt vervoer aansienlik verbreed, wat die praktiese impak van hierdie beperking grootliks verminder het.
Die moltreinnetwerk bestaan uit vyf lyne—M1, M2, M3, M4 en M5—en word deur Metrorex bedryf. M1, die oudste lyn, is in 1979 geopen,[71] terwyl M5 in 2020 in gebruik geneem is.[72] ’n Sesde lyn, M6, wat ’n direkte skakel na Henri Coandă Internasionale Lughawe sal voorsien, is tans in aanbou.
Spoorvervoer
.jpg)
Boekarest is Roemenië se hoofspoorwegknooppunt en vorm die sentrale spil van die land se nasionale spoorwegnet, bedryf deur Căile Ferate Române (CFR). Die belangrikste stasie, Gara de Nord (Noordstasie), bied langafstandverbindinge na alle groot Roemeense stede, sowel as internasionale bestemmings soos Belgrad, Sofia, Varna, Chișinău, Kiëf, Chernivtsi, Lviv, Thessaloniki, Wene, Boedapest en Istanboel.
Benewens Noordstasie het die stad vyf aanvullende CFR-stasies, waarvan Basarab, Obor, Băneasa en Progresul die belangrikste is. Hierdie stasies word geïntegreer in ’n metropolitaanse pendeltrein-netwerk wat Boekarest en die omliggende Ilfov-gebied bedien. In totaal straal sewe hoofspoorlyne uit die stad uit.
Die oudste spoorwegstasie is Filaret, geopen in 1869, wat in 1960 deur die kommunistiese regering in ’n bussterminus omskep is.[73]
Lugvervoer
Henri Coandă Internasionale Lughawe (IATA: OTP; ICAO: LROP), geleë 16.5 km noord van die stadsentrum in Otopeni, Ilfov, is Roemenië se besigste internasionale lughawe. In 2024 het die lughawe ’n rekordgetal van 15 946 791 passasiers hanteer, wat die vorige hoogtepunt van 2019 oortref.
Aurel Vlaicu Internasionale Lughawe (IATA: BBU; ICAO: LRBS) dien as Boekarest se sake- en VIP-lughawe en is slegs 8 km noord van die middestad geleë, binne die stadsgrense.
Padvervoer
_(cropped).JPG)
Boekarest is ’n sleutelknooppunt in Roemenië se nasionale padnetwerk. Verskeie van die land se belangrikste snelweë neem hul aanvang in die hoofstad en verbind dit met Roemenië se grootste stede en met Hongarye, Bulgarye en Oekraïne.
Die A1-snelweg na Pitești (en verder vanaf Sibiu tot by die Hongaars-Roemeense grens), die A2-snelweg — die sogenaamde Snelweg van die Son — na Dobrogea en Constanța, en die A3-snelweg na Ploiești begin almal in Boekarest. Die netwerk word aangevul deur die nuwe A0-ringsnelweg wat die hoofstad omring. Die suidelike half-ring is op 30 Junie 2025 vir verkeer geopen, en ongeveer 72% van die totale ring is reeds voltooi of operasioneel, met die res nog onder konstruksie.
Die stad is per pad 182,5 km van Brașov, 202,9 km van Constanța, 407,6 km van Iași, 451,2 km van Cluj-Napoca en 544,1 km van Timișoara geleë.[74]
Boekarest se padstelsel rus op ’n netwerk van hoëkapasiteitsboulevards wat hoofsaaklik radiaal vanaf die middestad na die buitewyke uitwaai. Drie hoofverkeersasse — noord–suid, oos–wes en noordwes–suidoos — asook ’n binneverkeersring en ’n buitering, dra die grootste deel van die stedelike verkeersvolume.
Die stad ervaar reeds jare lank hoë verkeersdruk, veral tydens spitsure, as gevolg van ’n skerp styging in motorbesit. Op 1 Julie 2022 was daar in die Boekarest–Ilfov-gebied sowat 1 740 004 geregistreerde voertuie vir ’n bevolking van ongeveer 2,27 miljoen, met ’n verhouding van sowat 0,76 voertuie per inwoner.[75] Die groot aantal voertuie plaas toenemende druk op sekere sekondêre paaie, wat meer gereelde instandhouding vereis.
Een van die mees kenmerkende infrastruktuurprojekte van die stad is die Basarab-oorbrug — 1,9 km lank en 43,3–44,5 m breed — wat algemeen as een van die wydste kabelstutbrûe in Europa beskryf word.[76] Dit is in 2011 voltooi en het verkeersvloei op die Grant-brug en in die Gara de Nord-omgewing beduidend verbeter.[77]
Remove ads
Kultuur
Boekarest beskik oor ’n veelvlakkige en dinamiese kultuurtoneel wat in die afgelope dekades merkbaar uitgebrei het. Die stad se kultuurlewe omvat die visuele kunste, uitvoerende kunste, musiek- en teaterwese, asook ’n lewenskragtige naglewe. Anders as sekere ander Roemeense streke met duidelik afgebakende tradisies, weerspieël Boekarest se kultuur ’n vermenging van plaaslike en internasionale invloede, wat duidelik sigbaar is in sy museums, galerye, argitektuur en openbare ruimtes.
Die stad verenig gevestigde historiese instellings met ’n groeiende aantal nuwe kulturele ondernemings, en bied jaarliks ’n uiteenlopende reeks feeste, uitstallings en uitvoerings wat dit tot een van Oos-Europa se mees veelkantige kulturele sentrums maak.
Bakens en besienswaardighede
Boekarest beskik oor ’n uiteenlopende versameling bakengeboue wat die stad se veelvlakkige geskiedenis weerspieël — van voor-moderne handelsargitektuur en koninklike strukture tot monumentale sosialistiese bouwerk en ikoniese moderne hooggeboue.
Die Paleis van die Parlement, gebou in die 1980’s onder Nicolae Ceaușescu, is die stad se bekendste struktuur. Dit is die grootste parlementsgebou ter wêreld en huisves die Roemeense Parlement sowel as die Nasionale Museum vir Hedendaagse Kuns. Die gebou se enorme skaal en sosialisties-realistiese ontwerp maak dit tot een van die mees herkenbare politieke en argitektoniese bakens in Oos-Europa.
Die Roemeense Ateneum, ’n neoklassieke konsertsaal uit die laat 19de eeu, word algemeen as die simbool van Roemeense kultuur beskou. As tuiste van die Roemeense Filharmonie en sedert 2007 deel van die Europese Erfenisetiket,[78][79] is dit bekend vir sy koepelvormige silhoeët, korintiese portiek en ryk versierde interieur. Dit is een van die stad se mees geliefde kulturele ruimtes.
Die Palatul Regal (Koninklike Paleis), aan die Revolusieplein, was tot 1947 die amptelike woning van die Roemeense konings. Dit huisves tans die Nasionale Kunsmuseum van Roemenië, met een van die land se belangrikste kunsversamelings. Die paleis se neoklassieke argitektuur en stedelike prominensie maak dit tot ’n kernkomponent van die hoofstad se historiese landskap.
Die Arcul de Triumf (“Triomfboog”), voltooi in 1935 en geïnspireer deur die Arc de Triomphe in Parys, is ’n sentrale simbool van die Roemeense staat. Die monument vorm die fokus van nasionale paradevieringe en is een van die opvallendste bakens in die noordelike deel van die stad.
Die Hanul lui Manuc (“Manuc se Herberg”), gestig in 1808, is die oudste bewaarde gasthof in Boekarest en ’n seldsame voorbeeld van Ottomaans-Roemeense handelsargitektuur. Die gebou, met sy houtgalerye en binneplein, het ’n belangrike rol gespeel in die stad se kommersiële en diplomatieke geskiedenis en bly ’n gewilde besienswaardigheid in die Ou Stad.
Die Casa Scânteii (“Huis van die Vonk”), opgerig tussen 1952 en 1957, is ’n sprekende voorbeeld van Stalinistiese monumentaliteit. Dit het die kommunistiese pers en uitgewersbedryf gehuisves, en sy fasade vertoon steeds kommunistiese embleme soos die Hamer en Seikel en die Rooister — die enigste plek in Boekarest waar hierdie ikonografie nog integraal tot die gebou is.
Die Grand Hotel Bucharest (voorheen die InterContinental), voltooi in 1971, was vir dekades die hoogste gebou in die stad en is steeds ’n opvallende element van die stadsilhoeët. Die hotel is doelbewus langs die Nasionale Teater geplaas en so ontwerp dat elke kamer ’n ononderbroke uitsig oor die stad bied, wat dit tot een van die hoofstad se belangrikste moderne bakens maak.[80]
Die Macca–Villacrosse-pas, ’n elegante 19de-eeuse bedekte winkelgang met ’n kenmerkende geel glasdak, is een van Boekarest se mees herkenbare historiese binnehowe. Die pas se boetieks, kafees en voetgangervriendelike ontwerp beliggaam die fin-de-siècle karakter van die Lipscani-gebied.
Benewens hierdie bakens beskik Boekarest oor verskeie kulturele instellings, waaronder die Nasionale Kunsmuseum van Roemenië, die Grigore Antipa Nasionale Museum vir Natuurgeskiedenis, die Museum van die Roemeense Boer, die Nasionale Geskiedenismuseum en die Militêre Museum.
Die Triomfboog is in 1936 ingehuldig.
Die fonteine in die Unirii-plein in Sentraal-Boekarest.
Die liggevulde interieur van die Cărturești Carusel-boekwinkel.
Therme Boekarest geld as die grootste stedelike strandspa in Europa.[81]
Remove ads
Sport
Die Roemeense nasionale rugbyspan speel die meeste van sy tuiswedstryde op die Stadionul Arcul de Triumf en hier is ook die Roemeense Rugbyfederasie se hoofkantoor geleë.
Verwysings
Eksterne skakels
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads