Ҡорама (Учалы районы)

Ҡорама (рус. Курама) — Башҡортостан Республикаһының Учалы районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 505 кеше булған^[2]. ОКАТО коды — 80253884006.

Ауыл
Ҡорама рус. Курама
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башкортостан
Муниципаль район	Учалы
Ауыл советы	Туңғатар
Координаталар	54°38′02″ с. ш. 59°47′16″ в. д.HGЯO
Элекке исеме	Ҡорама
Халҡы	↘505[1] кеше (2010)
Конфессиональ составы	мосолмандар-сөнниҙәр
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Телефон коды	+7 34791
Почта индексы	453710
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 253 884 006
ОКТМО коды	80 653 484 116
Ҡорама

Тарихы

Ҡорама ауылына Муйнаҡ ауылынан сыҡҡан 4-се кантон начальнигы Ҡорама Муйнаҡов нигеҙ һала. Барын-табынлыларҙың торағы булараҡ XIX быуат башынан билдәле була. 1834 йылда 33 йортта 214 кеше, 1859 йылда 57 йортта 451 кеше йәшәй. Ҡораманың Ишнияз (уның улдары Шарияҙ, Юныс, Шаһиәхмәт), Ураҙ (уның улдары Мөхәмәтфәруҡ, Абдуляппар) билдәле. Ҡорама ауылы халҡы — ярым күсмә халыҡ. 33 йорттан йәйләүгә 30 арба менән сыҡҡан. 33 ихатаға 250 ат, 100 һыйыр, 300 һарыҡ, 15 кәзә тура килгән. 214 кешегә (33 йорт) 1040 бот яҙғы иген сәселгән. 1920 йылда 156 ихатала 746 кеше йәшәгән^[3].

Хәҙерге осор

Ҡорама ауылы Туңғатар ауыл советына ҡарай. Төп мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер-акушерлыҡ пункты, мәҙәниәт йорто (башҡорт халыҡ театры, “Йәшмә” вокал ансамбле), китапхана, мәсет бар^[4].

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	505	245	260	48,5	51,5

Милли составы

2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәтенә ярашлы, күпселек милләт — башҡорттар (97 %)^[5].

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Ревизия материалдарында

1834 йылда^[6] һәм 1859 йылда^[7] Ҡорама ауылында ла рәүиз (ревизия) үткәрелә һәм уның материалдары Башҡортостандың Милли архивында һаҡлана.

Географик урыны

Әсейылға йылғаһы (Уй йылғаһы ҡушылдығы) буйында урынлашҡан.

• Район үҙәгенә тиклем (Учалы): 50 км
• Ауыл Советы үҙәгенә тиклем (Комсомольск): 5 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Ҡорама): 0 км^[8]

Билдәле шәхестәре

• Абдуллин Ринат Барый улы (17.02.1946—8.01.2008), энергетика тармағы һәм муниципаль хеҙмәт эшмәкәре. 1976—1985 йылдарҙа «Башкирэнерго» берекмәһенең Учалы район электр селтәрҙәре начальнигы; 1985—1997 йылдарҙа Белорет электр селтәрҙәренең директор урынбаҫары, директоры; 1997—2000 һәм 2002—2008 йылдарҙа Өфө ҡала электр селтәрҙәре директоры; 2000—2002 йылдарҙа Учалы ҡалаһы һәм Учалы районы хакимиәте башлығы. Рәсәй Федерацияһының һәм Башҡортостан Республикаһының почётлы энергетигы, Салауат Юлаев ордены кавалеры. Райондың почётлы гражданы (2006)^[9].
• Ильясов Спартак Мөжәүир улы (1941—2.04.2022), комсомол һәм партия органдары, ауыл хужалығы ветераны, яҙыусы, публицист, йәмәғәт эшмәкәре. 2012 йылдан Рәсәй һәм Башҡортостан Яҙыусылар союздары ағзаһы. Башҡортостан Республикаһының атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2015), Мөхәмәтша Буранғолов исемендәге әҙәби премия лауреаты (2012).

Урамдар

• Бужин урамы (рус. улица Бужина)
• Вокзал урамы (рус. Вокзальная улица)
• Манаш урамы (рус. улица Манаш)
• Йәштәр урамы (рус. Молодежная улица)
• Яңы урам урамы (рус. Набережная улица)
• Беренсе Май урамы (рус. улица Первое Мая)
• Ринат Абдуллин урамы (рус. улица Рината Абдуллина)
• Һандуғас урамы (рус. Соловьиная улица)^[10]

Ер-һыу атамалары

• Көмәс тауы
• Олотау^[11]

Матбуғатта

• Ҡорама кантон нәҫелдәре. Яйыҡ гәзите. 27 июль 2010 йыл, №87 (2934)