Хамар

Хамар (норв. Hamar) — Норвегияның ҡалаһы һәм коммунаһы, Хедмарк фюлькеһыны (провинцияһының) административ үҙәге. Швецияның дәүләт сигенән алыҫ түгел урында, илдең көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан. Ҡаланың халыҡ һаны 27 593 кеше тәшкил итә (2006 йыл).

Хамар
норв. Hamar
Флаг	Герб
Нигеҙләү датаһы	1848[1]
Этнохороним	hamarenser[2], hamarensar[2], hamarsing[2] һәм hamarsing[2]
Менеджер/директор	Sigurd Pedersen[d]
Дәүләт	Норвегия
Административ үҙәк	Hamar[d]
Административ-территориаль берәмек	Иннландет[d]
Сәғәт бүлкәте	UTC+1:00[d]
Иң юғары нөктә	Kroksjøhøgda[d][3]
Хөкүмәт башлығы вазифаһы	Mayor of Hamar[d]
Хөкүмәт башлығы	Einar Busterud[d][4]
Закондар сығарыу органы	Q56640943?
Халыҡ һаны	32 382 кеше (1 ғинуар 2023)[5][6]
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	134 метр
Туғандаш ҡала	Кармиэль[d], Грайфсвальд[d], Хан-Юнис[d], Лунд[d] һәм Дальвик
Милке	CC Amfi[d], Викингскипет[d], Hamar stadion[d], Briskeby Arena[d] һәм Hamar house of culture[d]
Сиктәш	Рингсакер[d], Омут[d], Лётен[d] һәм Станге[d]
Маҡтаулы исемдәре һәм башҡа бүләктәре	National urban environment award[d] (2013)
Майҙан	350,94 км² (1 ғинуар 2020)[7]
Рәсми сайт	hamar.kommune.no
Бүленеп сыҡҡан	Vang Municipality[d][1]
Число домохозяйств	15 090[8]
Элементтың күренеше өсөн категория	Category:Views of Hamar[d]
Хамар Викимилектә

Тарих

Хамарға нигеҙ 1152 йылда епископлыҡ үҙәге итеп һалына. Хамар — Норвегияның яр һыҙаттарынан тыш торған берҙән-бер урта быуаттарҙа төҙөлгән ҡалаһы. Хамар XVI быуат аҙағына тиклем илдә иң эре ҡалаларҙың береһе булып тора. 1537 йылда уны даттар баҫып ала һәм бындағы католик епископлығын юҡҡа сығара. 1567 йылда Хамарға шведтар һөжүм итә һәм Хамар ҡала соборын емерә, шунлыҡтан күпселек кеше ҡаланы ташлап китә. 1587 йылда король указына ярашлы Хамарҙа баҙар ябыла. Хамар 1849 йылға тиклем ҡала статусын юғалта. XIX быуаттың икенсе яртыһында Хамар Хедмарктың (ҡала) Хедмарк үҙәге булараҡ тиҙ үҫешә.

1896 йылда ҡалала Норвегия тимер юлы музейы асыла — ул Норвегия тимер юл транспорты милли музейы була.

1994 йылда Хамар менән күрше Лиллехаммерҙа Ҡышҡы Олимпия уйындары үткәрелә, шулай уҡ ҡайһы бер спорт төрҙәре буйынса ярыштар Хамарҙа үтә (конькиҙа шыуыу һәм фигуралы шыуыу буйынса).

Ҡалала 1994 йылда университет асыла.

1999 йылда Хамарҙа Осло һәм Лиллехаммер менән берлектә хоккей буйынса донъя чемпионаты үткәрелә.

2002 йылда Хамарҙа фигуралы шыуыу буйынса юниорҙар араһында донъя чемпионаты үтә.

Билдәле шәхестәр

• Брандт Рут — норвег һәм немец яҙыусыһы, федераль канцлер Вилли Брандтың икенсе ҡатыны.
• Бровольд Туре — норвег атыш буйынса спортсыһы, милли йыйылма командаһы ағзаһы. Пекинда йәйге Олимпия уйындарының көмөш призеры [1], Афинала Олимпия уйындарында ҡатнашыусы.
• Даниельсен Эгиль — норвег атлеты, олимпия чемпионы.
• Педерсен Маркус — норвег футболсыһы, Норвегия йыйылма командаһы һөжүмсеһе.
• Педерсен Хильде — норвег саңғы спортсыһы, олимпия чемпионы.
• Серсдал Сверре — норвег боксеры, Олимпия уйындары призеры.
• Торесен Патрик — норвег хоккейсыһы, Норвегия йыйылма командаһы уйынсыһы.
• Флагстад Кирстен — норвег опера сопрано йырсыһы. .
• Эвенсма Сигурд — норвег прозаигы, драматург, сценарист, журналист, тәнҡитсе һәм публицист.
• Алиса Дальбю — 2014 йылғы Норвегия һылыуҡайы.

Туғанлашҡан ҡалалар

• Грейфсвальд, Германия
• Виборг, Дания
• Кармиэль, Израиль
• Лунд, Швеция
• Фарго, США
• Порвоо, Финляндия
• Дальвик, Исландия
• Хан-Юнис, Государство Палестина

Һылтанмалар

• На Викискладе есть медиафайлы по теме Хамар
• Официальный сайтҠалып:Ref-no

1. Juvkam D. Historisk oversikt over endringer i kommune- og fylkesinndelingen — Статистика Норвегии, 1999. — Б. 17. — ISBN 82-537-4684-9 — ISSN 0806-2056
2. http://www.sprakradet.no/sprakhjelp/Skriverad/navn-pa-steder-og-personer/Innbyggjarnamn/
3. https://kartverket.no/til-lands/fakta-om-norge/hoyeste-fjelltopp-i-kommunen
4. Ordfører i Hamar
5. Alders- og kjønnsfordeling i kommuner, fylker og hele landets befolkning (K) 1986 - 2022 — Статистика Норвегии, 2023.
6. 07459: Alders- og kjønnsfordeling i kommuner, fylker og hele landets befolkning (K) 1986 - 2023 — Статистика Норвегии, 2023.
7. Statens kartverk Arealstatistikk for Norge 2020 (билдәһеҙ) — Statens kartverk, 2019.
8. Статистика Норвегии 11508: Bygningstype. Husholdninger (K) (B) 2015 - 2018, 11508: Type of building. Households (M) (UD) 2015 - 2018 — Статистика Норвегии, 2019.