Ігнат Канчэўскі

Ігна́т Уладзі́меравіч Канчэ́ўскі (псэўданім — Ігна́т Абдзірало́віч; травень 1896 — 21 красавіка 1923^[1]) — беларускі паэт, філёзаф, публіцыст, удзельнік беларускага культурна-асьветніцкага руху^[2].

Ігнат Канчэўскі
Ігнат Уладзімеравіч Канчэўскі
Асабістыя зьвесткі
Псэўданімы	Абдзіраловіч
Нарадзіўся	Травень 1896 году Вільня, Расейская імпэрыя
Памёр	21 красавіка 1923 (26 гадоў) Вільня, Віленскае ваяводзтва, Польская Рэспубліка
Пахаваны	Вільня
Сужэнец	Людміла Канчэўская[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	публіцыст, паэт, філёзаф
Гады творчасьці	1921—1923
Жанр	Паэзія
Мова	Беларуская
Значныя творы	Адвечным шляхам (1921)
Творы ў Вікікрыніцах
Творы на сайце Knihi.com
Творы на сайце Kamunikat.org
Ігнат Канчэўскі ў Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Нараджэньне

Канчэўскі Ігнат Уладзімеравіч нарадзіўся ў траўні 1896 году ў сям’і сакратара акруговага вайсковага суду.

Асноўныя падзеі

• У 1913 годзе скончыў Віленскую рэальную вучэльню^[2].
• У 1913—1916 гадах навучаўся ў Пецярбурскім тэхналягічным інстытуце,^[2] перайшоў на гісторыка-філялягічны факультэт у Маскоўскім унівэрсытэце.
• У 1916 годзе — Ігната Канчэўскага забралі ў войска, што змусіла яго прыпыніць навучаньне. Ваяваць давялося ў Румыніі, а падчас Лютаўскай рэвалюцыі ён апынуўся ва Ўкраіне. Сацыял-рэвалюцыянэр Канчэўскі ўступае ва ўкраінскае нацыянальнае войска, але пазьней пакінуў фронт.
• Увосень 1917 годзе — навучаўся на вышэйшых каапэратыўных курсах пры Народным унівэрсытэце імя А. Шаняўскага, Масква^[2].
• 21 красавіка 1923 — будучы хворым на сухоты, памірае ў дваццацішасьцігадовым узросьце на акупаванай палякамі Заходняй Беларусі, у Вільні.

Праца й дасягненьні

Працаваў у Цэнтральным саюзе ільнаводаў у Смаленску. У Савецкай Беларусі быў інструктарам Саўнаргасу ў Менску. Пазьней жыве ў Вільні й працуе ў Саюзе беларускіх каапэратараў,быў абраны сакратаром зьезду Віленскага Саюзу Каапэратываў 28 сьнежня 1921 году^[3][4]. Кіраваў вучнёўскім гуртком геаграфіі ў Віленскай беларускай гімназіі. Таксама ён стварыў у Вільні беларускі гурток тэасофіі (містычнае вучэньне Г. Блавацкай)^[5].

Творчасьць

Вершы друкаваў пад псэўданімам Ігнат Абдзіраловіч^[2]. Прынамсі адзін зь вершаў Канчэўскага — «Верасьнёвае пано» — падпісаны псэўданімам Ганна Галубянка^[6], але ён быў перапісаны і дасланы ў рэдакцыю братам Канчэўскага Арсенем, і зьвестак, што сам Канчэўскі меў дачыненьне да публікацыі свайго верша пад такім псэўданімам, не існуе.

Паэтычная творчасьць вызначаецца філязофскай пранікнёнасьцю ў сутнасьць народнага жыцьця, спалучэньнем прыгажосьці беларускага слова з нацыянальным сьветабачаньнем, замілаваньнем да чалавека, верай у адраджэньне й будучы росквіт Бацькаўшчыны.

Супрацоўнічаў зь віленскай газэтай «Новае жыцьцё»^[1]. Вершы й артыкулы друкаваліся ў газэтах: «Наш Сьцяг», «Наша думка», «Беларускія ведамасьці», «Наша будучыня»^[2]. Вядомай і бадай самай галоўнай працай Ігната Канчэўскага застаецца філязофскае эсэ «Адвечным шляхам», тэкст якога ўпершыню быў выдадзены ў Вільні ў 1921 годзе невялікім накладам, а потым каля шасьцідзесяці гадоў праляжаў у сховах спэцфондаў. Наступная публікацыя тэксту адбылася толькі ў 1988 годзе: спачатку ў часопісе «Нёман» у перакладзе на расейскую мову, а пасьля — у газэце «Супольнасьць» (№№ 4—5, 1988) і ў зборніку «Вобраз-90» у 1990 годзе.

Кнігапіс

• Ігнат Канчэўскі. Пісьмы ў Рэдакцыю. Шаноўны п. рэдактору! // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 14 траўня 1921. — № 19. — С. 5.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 3 чэрвеня 1921. — № 22. — С. 2, 3.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 10 чэрвеня 1921. — № 23. — С. 2, 3.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 17 чэрвеня 1921. — № 24. — С. 2, 3, 4.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 24 чэрвеня 1921. — № 25. — С. 2, 3.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 1 ліпеня 1921. — № 26. — С. 2, 3.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам. (Дасьледзіны беларускага сьветапогляду). // Наша думка : грамадзка-палітычная і літаратурная тыднёвая газэта. — 8 ліпеня 1921. — № 27. — С. 2, 3, 4.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам: Дасьледзіны беларускага сьветагляду. — Вільня: Беларускае Выдавецкае Таварыства, 1921. — 71 с.
• Ігнат Абдзіраловіч. П. П. С. і «unarodowienie» польскага гандлю. // Беларускія ведамасьці : газэта. — 14 сьнежня 1921. — № 14. — С. 2.
• І. А. Ратуйце кааперацыю! // Беларускі Звон : тыднёвая часопісь. — 1 кастрычніка 1922. — № 23 (48). — С. 2.
• І. А. Крэдытовая коопэрацыя. // Наша будучыня : газэта. — 8 сьнежня 1922. — № 1. — С. 2.
• І. А. На коопэратыўныя тэмы. Улада і коопэрацыя. // Наша будучыня : газэта. — 16 сьнежня 1922. — № 2. — С. 2.
• І. К. «Каапэрацыя ў 1922 годзе». / рэдактар-выдавец А. Амельяновіч, рэдактар Л. Родзевіч // Наша будучыня : газэта. — Вільня : «Друк», 25 сьнежня 1922. — № 3. — С. 1, 2.
• І. А. Бібліяграфія Л. Родзевіч, Беларусь. Вільня, 1922. Друкарня «Друк». // Наша будучыня : газэта. — 6 студня 1923. — № 1. — С. 3, 4.
• Ганна Галубянка. На матывы Р. Тагора. // Наша будучыня : газэта. — 6 студня 1923. — № 1. — С. 2.
• Ігнат Канчэўскі. «Закладайма народныя выдавецтва!» / рэдактар-выдавец А. Амельяновіч, рэдактар Л. Родзевіч // Наша будучыня : газэта. — Вільня : «Друк», 13 студня 1923. — № 2. — С. 3.
• Ганна Галубянка. У сьвяточны дзень // Новае жыцьцё : газэта. — 3 сакавіка 1923. — № 1. — С. 2.
• А. Л. Памяці Ігната Канчэўскага. // Новае жыцьцё : грамадзка-палітычная газэта. — 27 красавіка 1923. — № 8. — С. 1.
• Канчэўскі, Ігнат. Мы разам… (з пасьмертнае спадчыны). // Заходняя Беларусь: зборнік грамадзкай мысьлі, навукі, літаратуры, мастацтва Заходняй Беларусі. — Вільня: Друк. Віленскага вытворчага каператыву, 1924. — С. 8.
• Канчэўскі, Ігнат. З мінуўшчыны коопэрацыі на Віленшчыне. // Заходняя Беларусь: зборнік грамадзкай мысьлі, навукі, літаратуры, мастацтва Заходняй Беларусі. — Вільня: Друк. Віленскага вытворчага каператыву, 1924. — С. 133—141.
• Абдзіраловіч І. Адвечным шляхам. / Укладаньне Сяргея Дубаўца // Вобраз — 90 : літаратурна-крытычныя артыкулы. — Менск: Мастацкая літаратура, 1990. — С. 43—86. — ISBN 5-340-00494-5.
• Ігнат Канчэўскі. Вершы. // Падрыхтаваў Алесь Бяляцкі. Спадчына : часопіс. — Менск: Беларускі фонд культуры, Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры, 1990. — № 2. — С. 21—24. — ISSN 0236-1019.
• Ігнат Абдзіраловіч (Канчэўскі). Адвечным шляхам: Дасьледзіны беларускага сьветагляду / Прадмова Сяргея Дубаўца. — Менск: Навука і тэхніка, 1993. — 44 с. — (Згукі мінуўшчыны). — 5600 ас. — ISBN 5-343-01308-2
• Ігнат Канчэўскі. Вільня. Анталёгія беларускай паэзіі XX ст. Верш «Верасьнёвае пано» // Укладаньне й камэнтар Сяргея Дубаўца ARCHE Пачатак. — Менск: «Рэдакцыя часопіса «Архэ-Пачатак», 2003. — № 5 (28). Віленская анталёгія. — С. 140, 141. — ISSN 1392-9682.
• Ігнат Абдзіраловіч. Адвечным шляхам: Дасьледзіны беларускага сьветагляду. — Вільня, Львоў: Парахвія сьв. Кірылы Тураўскага Беларускай Аўтакэфальнай Праваслаўнай Царквы, 1921; 2007. — 37 с.
• Ігнат Канчэўскі. Адвечным шляхам: эсэ, вершы / укладаньне: Ціхан Чарнякевіч. — Менск: Зьміцер Колас, 2021. — 84 с. — (Gradus: новы канон літаратуры на беларускай мове). — 500 ас. — ISBN 978-985-23-0143-5